Tópicos na Tópicos na lírica medieval galego-lírica medieval galego-

portuguesaportuguesa3 ES O - IES Tomiñoº3 ES O - IES Tomiñoº

ÍndiceÍndice

Introdución á lírica medieval (d 3)

Trazos das cantigas de amor (d 4-5)

Tópicos:fin'amors (d 6-7)descriptio puellae (d 8-9)coita de amor (d 10-11)metus praecludit vocem (d 12)

Fontes (d 13)

Pergamiño Vindel que recolle as cantigas de amigo de Martin Codax con anotación musical

IntroduciónIntroduciónA lírica trobadoresca en galego-portuguesa

nace do contacto cos trobadores occitanos.

Co camiño de Santiago a corte compostelá convértese en centro de peregrinaxe e vía de entrada das innovacións poéticas cultivadas nas refinadas cortes provenzais

A cantiga de amor é o xénero máis artificioso e provencializante da lírica medieval (deriva da cançó).

Figuras conceptuais (antíteses, paradoxos, parodia, ironía) e formais (dobre, mordobre)

Conservánse nos códices en 1º lugar: 377 de refrán e 321 de mestría

Céntrase no tema da fin'amors ou amor cortés.

Expresión dunha voz masculina que manifesta a súa paixón amorosa cara a súa dama, normalmente nobre casada.

Trasvasamento do ríxido código feudal de vasalaxe á relación amorosa: trobador=vasalo/dona=senhor

O amante, como bo vasalo, ha ser constante e fiel, á espera dun prezado ben.

Trazos temáticos da cantiga de amorTrazos temáticos da cantiga de amor

Visión idelaizadda da dama, apenas descrita para non desvelar a súa identidade (amor adúltero per se) e respectar a mesura.(motivo do segredo do amor

O amor non correspondido polo desdén ou rexeitamento da dama (sanha) é fonte de coita e sufrimento amoroso constante, mesmo morte de amor.

Amor entendido como camiño de perfección espiritual.

Como morreu quem nunca bemhouve da rem que mais amou,e que[m] viu quanto receoudela, e foi morto por en: ai, mia senhor, assi moir'eu! Como morreu quem foi amarquem lhe nunca quis bem fazer,e de que lhe fez Deus veerde que foi morto com pesar: ai, mia senhor, assi moir'eu! Com'home que ensandeceu,senhor, com gram pesar que viue nom foi ledo nem dormiudepois, mia senhor, e morreu: ai, mia senhor, assi moir'eu! Como morreu quem amou taldona que lhe nunca fez bem,e quen'a viu levar a quema nom valia, nen'a val: ai, mia senhor, assi moir'eu!

Cantiga de amor de Paio Soares de TaveirósA 35 B 150

Versións musicadas de Tomás Borba e J. Vicente Narciso en http://cantigas.fcsh.unl.pt

Cancioneiro da Ajuda (A)

Fin'amorsFin'amors

A doutrina do amor cortés codifica o ritual amoroso.

Traslación do concepto do servicio feudal ao servizo amoroso: o trobador entrégase como vasalo á sua dona (que se converte así na súa senhor con dominio pleno sobre el) aceptando os deberes que os lazos feudais implican e asemade esperando o seu merecido ben, que nunca chega a acadar o abnegado e fiel amante da lírica galego-portuguesa.

Fin'amorsFin'amors.O bon amador ha posuír calidades de seu: constante

no servizo amoroso, fiel, xeneroso, mesurado e de bon sen.

O trobador ten divinizada a súa dama, contémplaa como un ser superior, por iso,malia ser un amor non correspondido (desprezo da dama ou separación), este servizo amoroso supón para o trobador, alén de sufrimento, un proceso de perfeccionamento espiritual.

Descriptio puellaeDescriptio puellaeA senhor das cantigas de amor -a diferenza da dona

virgo das cantigas de amigo- é adoito unha muller nobre casada, o que impón a mesura por parte dos amantes.

Louvanza da dama con escasas referencias ás súas calidades físicas e piscolóxicas para manter en segredo a súa identidade.

Idealización da dama con figuras estereotipadas:fremosa mha senhorsenhor ben talhadasenhor de bom parescersenhor do melhor prezboa senhorsenhor de bon ssem

Senhor, en tan grave díavos vi que non poderíamáis; e por Santa María,que vos fex tan mesurada,doede-vos algún día de mí, senhor ben talhada.

Pois sempre ha en vós mesurae todo ben e cordura,que Deus fez en vós feituraqual non fez en molher nada,doede-vos por mesura de min, senhor ben talhada.

E por Deus, senhor, tomademesura por gran bondadeque vós el deu, e catadequal vida vivo coitada,e algún doo tomade de min, senhor ben talhada.

Cantiga de amor de Don Dinís B 562 V 176

Don Dinis, trobador e rei de Portugal Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa (B)

CoitaCoitaO amor na lírica galego-

portuguesa -a diferenza da occitana- é fonte de coita.

O desdén e o rexeitamento da dama ou a simple separación dos amantes é a causa do sufrimento constante do trobador e de toda a sintomatoloxía amorosa que o acompaña: loucura, perda do sen e mesmo morte de amor.

A dona que eu am'e tenho por senhoramostrade-mi-a, Deus, se vos em prazer for,se nom dade-mi-a morte.

A que tenh'eu por lume d'estes olhos meuse por que choram sempre, amostrade-mi-a, Deus,se nom dade-mi-a morte. Essa que vós fezestes melhor parecerde quantas sei, ai Deus!, fazede-mi-a veer,se nom dade-mi-a morte.

Ai, Deus! qui mi-a fezestes mais ca mim amar,mostrade-mi-a u possa com ela falar,se nom dade-mi-a morte.

Cantiga de amor de Bernal de BonavalB 1066 V 657

Versión musicada por Amancio Prada en: http://sondepoetas.blogspot.com/

Muitos dizem com gram coita d'amorque querriam morrer e que assiperderiam coitas; mais eu de miquero dizer verdad'a mia senhor: queria-me lh'eu mui gram bem querer, mais nom queria por ela morrer com'outros morrerom. E que prol tem?Ca, des que morrer, non'a veerei,nem bõo serviço nunca lhi farei.Por end'a senhor que eu quero bem queria-me lh'eu mui gram bem querer mais nom queria por ela morrer com'outros morrerom no mundo já,que depois nunca poderom serviras por que morrerom, nem lhis pedirrem. Por end'a que m'estas coitas dá queria-me lh'eu mui gram bem querer mais nom queria por ela morrer; ca nunca lhi tam bem posso fazer

serviço morto como se viver.

Cantiga de amor de Paio Gomes ChainhoB 809 V 393

Metus praecludit vocemMetus praecludit vocem

O fiel amante cortés anuncia o seu amor pero non é quen de llo manifestar á súa dama (precador) polo que sofre amando en silencio...

Pois que m'hei ora d'alongarde mia senhor, que quero bem,porque me faz perder o sem,quando m'houver del'a quitar,direi, quando me lh'espedir:de mui bom grado queria ir log'e nunca [m'end'ar] viir. Pois me tal coita faz sofrer,qual sempr'eu por ela sofri,des aquel dia 'm que a vi,e nom se quer de mim doeratanto lhi direi por en:moir'eu e moiro por alguéme nunca vos direi mais en. E já eu nunca veereiprazer com estes olhos meus,de[s] quando a nom vir, par Deus,e com coita que haverei,chorando lhi direi assi:moir'eu porque nom vej'aquia dona que por meu mal [vi].

Cantiga de Afonso XB 469

Afonso X O Sabio

FontesFontesTexto:Texto:Enciclopedia galega universal, Ir IndoAs mulleres nas cantigas medievais, Esther Corral, SEG,1996 Lírica profana galego-portuguesa, Centro Ramón Piñeiro,1996http://cadernodelingua.wordpress.com/

Música:Música:http://cantigas.fcsh.unl.pthttp://martincodax.orghttp://sondepoetas.blogspot.comLuar na lubreAmancio Prada

Imaxes:Imaxes:http://www.ite.educacion.eshttp://www.flickr.comhttp://www.google.es/imghp