Lição5

EsteprojetoéfinanciadocomoapoiodaComissãoEuropeia.Estapublicaçãorefleteapenasopontodevistadoautor,portantoaComissãonãopodeserresponsávelporqualquerusodeinformaçõesqueaparecemaqui.

https://lernu.net/pt/instruado

Todoconteúdo,senãoestáindicadoemalgumlugarexplicitamenteoualgoassim, faz pate dolernu.net e está publicado sobre a licença CriaçãocompartilhadaProibidousoComercial4.0Internacional.

KI-Palavrainterrogativa,

palavrarelativa,palavra

exclamativa.

TI-palavraindicativa,

demonstrativa

ĈI-palavraabrangente

NENI-palavranegativa

I-Palavraindefinida

-Uindivíduo,

coisa

individual

kiuquem/qualpessoaPerguntasobreaidentidade

deumaentreasvárias

pessoasconhecidas,coisas

outemas.

tiuesse/aqueleIndicauma(pessoa)

específicaentrevárias

pessoasconhecidas,

coisasoutemas.

ĉiutoda/cadapessoaMostraemumsógrupoesem

exceçõesosindivíduosdeum

grupodepessoas,coisasou

assuntos.

neniuninguémNegaosindivíduos

deumgrupode

pessoas,coisasou

assuntos.

iualguémIndicaumapessoa,

coisaouassunto

específico

desconhecidoou

indefinível.

-Ocoisa,assunto

kiooque/qual"qualcoisa,qualassunto,o

que"

tioisso/aquilo"essacoisa,esseassunto,

isso"

ĉiotudo/cadacoisa"todoassunto,todotipode

coisa"

nenionada/nenhumacoisa"nenhumacoisa,

nenhumtipode

assunto,nada"

ioalgo"algumacoisa,algum

tipodeassunto,algo"

-Aqualidade,

espécie

kiaqualqualidade"dequalespécie,possuindo

qualqualidade,quetipode"

tiaessa/aquelaqualidade"dessaespécie,

possuindoessa

qualidade"

ĉiatodaqualidade"detodaespécie,possuidor/a

detodaqualidade"

nenianenhumaqualidade"denenhuma

espécie,possuindo

nenhuma

qualidade"

iaalgumaqualidade"dealgumaespécie,

possuindoalguma

qualidade"

-ELmodo,grau

kielcomo/qualmaneira"emqualmaneiraougrau"

tieldessa/daquelamaneira"nessamaneiraougrau"

ĉieltodamaneira"emtodamaneira"

nenieldenenhumamaneira"denenhummodo"

ieldealgumamaneira"emalgumamaneiraou

grau"

-Elugar

kieonde/quallugar"emquelugar,onde"

tieesse/aquelelugar"nesselugar"

ĉietodolugar"emtodolugar"

nenienenhumlugaremlugaralgum/em

nenhumlugar"

iealgumlugar"emalgumlugar"

-ALcausa

kialqualmotivo"porqualcausa,porqual

motivo,porque"

tialesse/aquelemotivo"poressacausa,poresse

motivo,porisso"

ĉialtodomotivo"portodacausa,portodo

motivo,porcausadetudo"

nenialnenhummotivo"porcausa

nenhuma,por

motivonenhum,

pornada"

ialalgummotivo"porumacausa,porum

motivo,poralgo"

-AMtempo,vez

(ocasião,

condição)

kiamquando/qualtempo"emquetempo,emquevez,

quando"

tiamesse/aqueletempo"nessetempo,nessavez,

então"

ĉiamsempre/todotempo"emtodotempo,emtodavez"

neniamnunca/nenhumtempo"emnenhum

tempo,em

nenhumavez,

nunca"

iamalgumtempo"emalgumtempo,em

algumavez,umdia"

-OMquantidade

(grau

enfático)

kiomquanto/qualquantidade"quãomuito,emque

número,emque

quantidade"

tiomessa/aquelaquantidade"tãomuito,emtal

número,emtalquantia"

ĉiomtudo/todaquantidade"aquantidadeinteira"

neniomnada/nenhumaquantidade"nenhumnúmero,

nenhumaquantia,

nenhumamedida"

iomumpouco/algumaquantidade"nãomuitodemais,mas

tambémnãopouco"

Gramática

CorrelativosEstudeatentamenteatabelaereparequãoregularelogicamenteelaestácolocada:osignificadodequalquerumadas45palavrasnatabelapodeserderivadodosignificadogeraldaspartesinicialefinaldapalavra.Memorizeespecialmenteasseguintespalavras:

-ESpossuidor

(objetoou

sujeito)

kiesdequem"(o/a)...dequem"

tiesdessa/daquelapessoa"(o/a)...dessapessoa"

ĉiesdetodos"(o/a)...detodos"

neniesdeninguém"(o/a)...de

ninguém"

iesdealguém"(o/a)...dealguém"

KI-Palavrainterrogativa,

palavrarelativa,palavra

exclamativa.

TI-palavraindicativa,

demonstrativa

ĈI-palavraabrangente

NENI-palavranegativa

I-Palavraindefinida

Aspalavrasnatabelapodemtambémreceberasterminações-j(plural)e-n(acusativo):

Palavrasqueterminamem-ue-apodemteraterminação-jPalavrasqueterminamem-o,-u,-ae-epodemteraterminação-j

Épossívelcombinaraspalavrascompreposições:

ĉ-io = tudo

ĉ-iu = todapessoa

ĉ-iuj = todos/as

ĉ-iam = sempre

iom = umpouco

kio = oque,qual

kion = (acompanhadodeacusativo)oquê,qual

Kioestastio?Tioestaskuko. = Oqueéisso?Issoéumbolo.

Kionvimanĝas?Kukonmimanĝas. = Oquevocêcome?Eucomoumbolo.

kiu = quem

Kiustaraskunli? = Quemestádepécomele?

Kiunmividas? = Quemeuvejo?

Kiujestasviajamikoj? = Quaissãoosseusamigos?

Kiujnlibrojnvilegis? = Quaislivrosvocêleu?

kia = dequetipo,dequalcaracterística

Kiaestaslavetero? = Comoestáoclima?

Kianaŭtonvihavas? = Quetipodecarrovocêtem?

Kiajestasŝiajleteroj? = Dequaisespéciessãoascartasdela?

Kiajnfotojnvifaris? = Quaistiposdefotosvocêfez?

kie = onde

kien = paraonde,

Kiemiestas? = Ondeeuestou?

Kienviiras? = Paraondevocêvai?

alkiu = aquem,aoqual

kunkiu = comquem

altiu = aesse

intertiuj = entreesses

ComparaçãoOcomparativoéformadopelapalavrapli:

Osuperlativoéformadopelapalavraplej:

Emcomparaçãocomalguémoualgo,usa-seol:

Enosuperlativousa-seel:

Nosuperlativodeadjetivos,antesdeplejsempredeveestaroartigola.

Aspalavrasplieplejsãousadastambémjuntodeadvérbios.Asregrassãoasmesmas,excetoumadiferença:antesdeplejnãoaparecela.

plibona = melhor

pligranda = maior

plejbona = o/amelhor

plejgranda = o/amaior

plibonaolvi = melhorquevocê

laplejbonaelĉiuj = o/amelhordetodos/as

plirapide = maisrapidamente

plejrapide = daformamaisrápidapossível

dumApalavradumindicaumaduraçãodetempoepodeserusadatantocomopreposiçãoquantocomoconjunção:

Lisidasdumlamanĝo. = Elesesentadurantearefeição.

Ŝiskribasdumlilegas. = Elaescreveenquantoelelê.

ĉiApalavraĉiéusadacomoscorrelativosiniciadoscomti-paraindicarproximidade:

tie = lá,aí

tiu = esse/a

tiuĉi/ĉitiu = este/a

tieĉi/ĉitie = aqui

-ind-Osufixo-ind-indicaqueéválido(oudigno)fazeralgo:

aŭskultinda = dignodeserescutado

leginda = dignodeserlido

bedaŭrinde = lamentavelmente(demododignodeserlamentado)

nedankinde = denada(nãoprecisaseragradecido)

kioma?Apalavrainterrogativakiomaéusadaquandoseperguntasobreotempoindicadopelorelógio:

Kiomahoroestas? = Quehorassão?

ObjetivosdeaprendizadoaprendercomocompararemEsperanto(comparativo,superlativo)repetirasfrasesjáconhecidasqueserelacionamcomacomparação(kiu,tia,tieetc.)

Tutoriaisnecessárioscomputadorparatocarsom

PreparaçãoSons1,2,3CópiasdeM1CópiasdeM2ExercícioM3CópiasdeM4CópiasdeM5

Palavrasnovas

Bloco19(sessões37-38)

sinjoro = senhor

horo = hora

vendi = vender

komenci = começar

aŭto = carro

pli = mais

plaĉi = agradar

ol = que

laplej = o(a)mais

ĉi = partículagramaticalqueexpressaproximidade

aŭskulti = escutar

pliol = maisque

forgesi = esquecer

plejel = omaisdos

helpi = ajudar

Planodeaprendizado

10me DistribuaM1eescuteosom1.Leiaetraduzaotextoemconjunto.Peçaaosestudantesparaleremacadaduasfrasesetraduzi-lasnovamente.Quandoeleschegaremaofinaldotexto,elesdevemrecomeçarmasdessavezsemtradução.Oprofessorajudaapenascomapronúnicacorretae,casonecessário,comatradução.

Ajudeosestudantesatraduziremfrasesquetenhamocomparativoesuperlativo:laplejbonael,plirapidaol…

5me Jogorecreativonãolinguístico

20me DistribuaodiálogoM2.

Dividaosestudantesemparesepeçaparaqueelesleiametraduzamodiálogo.Peçaparaumparlerodiálogoetraduzirlinhaporlinha.Osajudecomatradução,senecessário.Logoapós,peçaparaoparatuarcomodiálogosemtraduzirnovamente.Setivertempo,vocêtambémpodepedirparaoutrasduplasatuaremtambém.

Esclareçaqueosadjetivoseadvérbiosnomodocomparativoesuperlativonãomudamequeapenasseadicionapliouplej(bona–plibona,plejbona,bone–plibone,plejbone).

10me Pausa

20me DistribuaM3.Dividaosestudantesemgruposdetrêsouquatro.Cadagrupodeveligarasexpressõescomcorrelativos.Vocêdevefazerumjogo:ogrupomaisrápidovence.

Façaosestudantesficarematentosqueostítulosnatabelasãoumpoucodiferentesentresi,porexemplokiu–tiu,ktp.Osestudantesdevemprestaratençãosobreasimilaridadeentreaspalavrasemcadapar.Aexplicaçãoparaissovirácommaisdetalhesnospróximosblocos.

5me Jogorecreativonãolinguístico

10me DistribuaM4.Peçaaosestudantesparatraduziremacançãoemconjuntoecantejunto2ou3vezes.

Dêdeveresdecasa

M1 Testo

Novaaŭto(1-aparto)SinjoroRapid,amikodeMarko,enirisvendejondeaŭtoj.Tielividasbelansinjorinon,kiuplaĉasalli.Vendistovenasalli.SinjoroRapiddemandas:

–Kiuaŭtoestaslaplejbona?

–Tiuĉiestaslaplejbonaelĉiuj.

–Ĉuĝiestasrapida?

–Ĝiestasplirapidaolaliaj.

M2 Diálogo

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

Miaŭdiskevivolasnovanaŭton.Ĉuestasvero?

Jes,miaaŭtoestasmalnovakajmalbona.

Ĉitieestasaŭtovendejo.Kiuaŭtoplejmulteplaĉasalvi?

Tiuĉi.Ĝiestasplibonaolmia.

Ho,20000eŭroj!Multekosta!

Minehavassufiĉanmononporĝi.Miaĉetosiunmalplikostan.

Sedĝiestastrerapida.

Minedevashavilaplejrapidanaŭtonelĉiuj.

Ĉuvineŝatasvojaĝiplirapideolaliaj?

Ne.Minevolasakcidenton.

M3 Exercício

Coloqueaexpressãonogrupocorreto:vendisto,forta,riĉa,laplejbona,lingvo,envendejo,plibela,enlahejmodeMarko,aŭto,ensportejo,domo,kafo,surtablo,amiko,ennialernoĉambro,envialernolibro,kelnero,surpapero,kuko,Marko,malpligranda,sinjorino,vizaĝo,malvarma,letero,sportisto,frato,plirapida

Kiu?Tiu! Kie?Tie! Kio?Tio! Kia?Tia!

Solução

Kiu?Tiu! Kie?Tie! Kio?Tio! Kia?Tia!

Marko envendejo aŭto forta

vendisto surtablo kafo plirapida

sinjorino envialernolibro kuko laplejbona

amiko ensportejo letero plibela

kelnero surpapero vizaĝo riĉa

frato enlahejmodeMarko domo malpligranda

sportisto ennialernoĉambro lingvo malvarma

M5 Canção

Criefrasescomaspalavrasabaixo.Vocêpodeadicionaroutraspalavras.

ion–diri–volas → Mivolasdiriion.

libroj–plaĉas–tiuj →

amikon–kian–volas →

aŭto–tiuĉi–rapide →

forgesis–Marko–ion →

iras–lernantoj–kien →

Criefrasesatravésdocomputador:Crie5frasestodososdias;traduza-aseescreva-as,seelasestiveremcorretas.

M6 Deverdecasa

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

Kionvifarasdumlatago?

Jelasepahorokajtridekminutojmiirasenlernejon.

Kionvifaras,dumviestasenlernejo?

Milernasmultajnnovajnaferojn.

Ĉuviŝatasmatematikon?

Jes,miŝatasĝinplimulteollingvojn.Sedplejmultemiŝatasmuzikon.

Kiamvirevenashejmen?

Mirevenasjeladekduahoro.

Kievitagmanĝas?Ĉuenlernejamanĝejo?

Ne.Hejmemimanĝasbonanmanĝon,kiunkuirismiapatrino.

Kajposte?Ĉuviludaskungeamikoj?

Jes,sedunuemidevaslernikajskribihejmtaskojn.

Dekiuestaslalernolibrojtiesurlatablo?

Tioestasmiajlernolibrojkajlernolibrojdemiafratino.

Objetivosdeaprendizadorepetiroconteúdodasliçõesanteriores(verbosmodais,numeraiseterminaçõesgramaticais)

Tutoriaisnecessárioscomputadorparatocarsom

PreparaçãoCópiasdeM7CópiasdeM8CópiasdeM9CópiasdeM10CópiasdeM11

Bloco20(sessões39-40)

Planodeaprendizado

20me DistribuaodiálogoM6.

Dividaosestudantesemparesepeçaparaqueelesleiametraduzamodiálogo.Peçaparaumparlerodiálogoetraduzirlinhaporlinha.Osajudecomatradução,senecessário.Logoapós,peçaparaoparatuarcomodiálogosemtraduzirnovamente.Setivertempo,vocêtambémpodepedirparaoutrasduplasatuaremtambém.

5me Jogorecreativonãolinguístico

10me DistribuaM7.Peçaparaosestudantescompletaremosespaçoscomoverbomodalcorreto.

10me DistribuaM8.Peçaparaqueosestudantesleiamasfrasesetraduzamasmesmasparaseuidioma.

Osestudantesdevemrepetiracomparaçãodeadjetivoseadvérbios.EmalgunscasosoprefixoMAL-éadicionadomalpli,malplej.

10me Pausa

5me Jogorecreativonãolinguístico

10me DistribuaM9.Peçaaosestudantespararelacionaremasfrasescomostempos.

10me DistribuaM10.EsseéumexercíciorelacionadoacançãoDekboteloj,quefoiaprendidanalição4.Peçaparaqueosestudantesadicionemosnúmerosquefaltamnacanção.

Depoiscanteacançãoemconjunto2ou3vezes.Assimosestudantesvãorepetirpalavrasrelacionadasaosnúmeros.

Dêdeveresdecasa

M7 Diálogo

Preenchaoespaçocomoverbocorreto:{n}.

Mipetas,ĉuvi helpialmi?–Kompreneble!

HodiaŭMarkone skribihejmtaskon.Tioplaĉasalli.

Nihavasmalnovanaŭton.Ĝinefunkciaskajnine vojaĝiplu.

Anaankoraŭne dormi.Ŝiŝatasplulegilalibron.

Miaedzo laboritrelongekielkelnero.

Lasinjoroirasmalrapide.Liestasmaljuna,line iriplirapide.

Ĉuvi fermilafenestron?–Mipovas,sedmine .Estasvarmeenlaĉambro.

Marko aĉetikukonporAna,sedlinehavassufiĉanmonon.

Ivonehavastemponporludikunmi.Li rapideirienvendejonkajaĉetipanon.

M8 Exercício

Traduzaparasualíngua:

Launuavendistoestasbona.Laduavendistoestasplibonaollaunua.Latriavendistoestaslaplejbonaelĉiuj.

Miadomoestasmalgranda.LadomodeMarkoestasplimalgrandaolmia.LadomodeJuliaestaslaplejmalgranda.

LapatrinodeAnakuirasbone.LapatrinodeMarkokuirasplibone.Miapatrinokuirasplejbone.

Petrolernaslingvojnrapide.Milernaslingvojnplirapideolli.Miafratinolernaslingvojnplejrapideelniĉiuj.

Tiuĉifotoestasbela.Laduafotoestasmalplibela.Lalastafotoestaslamalplejbela.

M9 Exercício

Relacioneotempocomasfrases.

7.30 Mirevenashejmenellalernejo.

8.00 Postlatagmanĝomilernasenmiaĉambro.

12.00 Miirasenlernejon.

12.30 Miludassurlastratokungeamikoj.

14.00 Midormas.

16.00 Mimanĝashejmetagmanĝon,kiunkuirismiapatrino.

21.00 Misidasenlernoĉambrokajmiaŭskultaslainstruiston.

M10 Exercício

DekbotelojDekbotelojpendassurlamur'

Sedseakcidentefalasununur,tiamnaŭbotelojpendassurlamur'.

Naŭbotelojpendassurlamur'sedseakcidentefalasununur,

Tiamokbotelojpendassurlamur'.

Okbotelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,

Tiamsepbotelojpendassurlamur'.

Sepbotelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,

Tiamsesbotelojpendassurlamur'.

botelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,

Tiam botelojpendassurlamur'.

botelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,

Tiam botelojpendassurlamur'.

botelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,

Tiam botelojpendassurlamur'.

botelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,

Tiam botelojpendassurlamur'.

Dubotelojpendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,tiamunubotelopendassurlamur'.

Unubotelopendassurlamur',sedseakcidentefalasununur,tiamnurodororestassurlamur'.

Melodia:YouTube

M11 Deverdecasa

Adicioneasterminaçõescorretas:-j,-n,-jn.

AntaŭladomodeMarkostarasmodernajaŭto .

Antaŭdekminuto venislapatrohejmen.

Labotelo ,kiujstarassurlatabloenkuirejo,estasmiaj.

Donualmilagrandajnlibro ,kiujestastiemalantaŭvi.

Ĉuviaŭdasmi bone?

Postduhorojlavendistofermoslavendejo .

Enlernoĉambrosidaslernanto kajiliaŭskultasinstruisto .

Vihavastrebela okulo .

Lafotoj,kiujpendassurlamuro,estastrebela .

Ivonekomprenaslalastanhejmtasko ,kiu liricevisenlalernejo.

Criefrasesatravésdocomputador:Crie5frasestodososdias;traduza-aseescreva-as,seelasestiveremcorretas.

Objetivosdeaprendizadocompreenderosistemadecorrelativos(queessaspalavrasconsistememduasparteequeépossívelconstruirmuitascombinaçõescomajudadealgunsmorfemas)aprenderacriarosprimeiroscorrelativos(combinaçõesdeKI-,TI-,ĈI-e-U,-O,-A,-E)conhecerosufixo-IND-

Tutoriaisnecessárioscomputadorparatocarsom,ímãs

PreparaçãoSons4,5CópiasdeM12ExercícioM13ExercícioM14ExercícioM15CópiasdeM16ExercícioM17CópiasdeM18CópiasdeM19

Palavrasnovas

Bloco21(sessões41-42)

forta = forte

veturi = dirigir

tre = muito

ĉiuj = todos(as)

certe = certamente

jam = já

kosti = custar

jaro = ano

multe = muito(a,os,as)

monato = mês

bedaŭri = lamentar

plena = cheio(a)

aĉeti = comprar

-ind = sufixoqueindicaalgomerecidode

Planodeaprendizado

15me DistribuaM12eescuteosom4.Leiaetraduzaotextoemconjunto.Peçaaosestudantesparaleremacadaduasfrasesetraduzi-lasnovamente.Quandoeleschegaremaofinaldotexto,elesdevemrecomeçarmasdessavezsemtradução.Oprofessorajudaapenascomapronúnicacorretae,casonecessário,comatradução.

5me Esclareçabrevementeousodosufixo-IND-eadicionealgunsexemplos.

DistribuaM13.Ajudeosestudantesacriarempalavrascomosufixo-IND-epeçaelesparatentarusá-lasemfrases.

Vocêpodelembrá-lossobreapalavranedankinde,quepodeserusadaparaformarfrasescomgentileza.Porexemplovocêpodecitaroseguintediálogo:

-Ĉuvipovashelpialmi?

-Jes.

-Dankon!

-Nedankinde!

5me Jogorecreativonãolinguístico

10me DistribuaM14.Peçaaosestudantesparapensarnosignificadodaspalavrascomsufixo-IND-.Depoispeçaosparacriarempelomenos3frasescomsentido.Sevocêtivertempo,algunsestudantespodemleremvozaltaasfrasesevocêspodemdiscutirsobreelas.

10me DistribuaM15.PeçaaosestudantesparaleremotextocomatençãoetraduziremparaoEsperanto.Dêcercade5minutosparaelescompletarematarefa.Depoispeçaaumdosestudantesparaleratraduçãoparaaturma.Vocêpodepediraosoutrosparafazeremsugestões.Escrevaatraduçãocorretanoquadro.

10me Pausa

15me DistribuaodiálogoM16.

Dividaosestudantesemparesepeçaparaqueelesleiametraduzamodiálogo.Peçaparaumparlerodiálogoetraduzirlinhaporlinha.Osajudecomatradução,senecessário.Logoapós,peçaparaoparatuarcomodiálogosemtraduzirnovamente.Setivertempo,vocêtambémpodepedirparaoutrasduplasatuaremtambém.

5me Jogorecreativonãolinguístico

15me DistribuaodiálogoM17.

Comumíma,coloqueaspeçasdoquebra-cabeçanoquadro.Useosquebra-cabeçasparaesclarecersobreoscorrelativos.Depoispeçaosestudantesparajuntarosdiversaspartículasdoscorrelativosepensarsobreossignificados.

Lembreosestudantessobreasimilaridadeentreaspalavrasnokiu–tiu,kie–tie,ktp.Agoraumapalavraparecidaéadicionadaacadapar:kiu–tiu–ĉiu,kie–tie–ĉie,ktp.

10me DistribuaM18.Peçaaosestudantesparaconheceremquaisquebra-cabeçasservememquaisfrases.

Dêdeveresdecasa

M12 Testo

Novaaŭto(2-aparto)–Ĉuĝiestasankaŭforta?

–Hojes,ĝiestastreforta.

–Certeĝiestasmultekosta?

–Kompreneble,ĝiestaslaplejmultekostaelĉiuj.

–Dankon,bedaŭrindemineaĉetosnovanaŭton,ĉarmiamalnovaaŭtoestaslaplejmalmultekostaelĉiuj.Miankoraŭveturosperĝi.

M13 Exercício

Conecteaspalavrascomaterminação-IND-eescrevaumafrase.

aĉeti aĉetinda Laruĝaaŭtoestasaĉetinda.

lerni lerninda

vidi vidinda

danki nedankinde!

M14 Exercício

Crieperguntascompreensíveis.Escreva-as.

ĈuKieKiamKiel

lanovafilmoEsperantotiuĉilibroviakafolakantomatematikolaleterodeMarkolaparolodeAnalamanĝoenrestoraciolaaŭtodeviaamiko

estaspovasesti

vidindalegindalernindahavindaaĉetindakuirindatrinkindamanĝindaaŭskultindakantinda

?

M15 Exercíciodetradução

TraduzaparaoEsperanto

Amãemeperguntouondeestãomeuslivrosdeestudo.Eudissequeelesestãoemalgumlugarnomeuquarto.EuestouprocurandoumlivrodidáticodeEsperanto.Ondeeucoloqueiolivrodidáticodematemática?Comoireiaprenderhoje?

M16 Diálogo

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

Ĉuviŝatasvojaĝi?

Jes,mimulteŝatasvojaĝi.EnĉitiujaromivolasveturienSlovakion.

Kielvivolasveturi?

Permiaaŭto.

ĈuviveturoslongedeZagreboalSlovakio?

Certe,eblekvinhorojn.

Kiunurbonvivolasvidi?

MivolasvidiBratislavon.KajcerteankaŭPartizánske.

Ho!ĈuPartizánskeestasvidinda?

Kompreneble,ĝiestasbelamalgrandaurbo.Loĝastiemultajhomoj,kiujparolasEsperanton.

Mibedaŭraskeminepovasirikunvi.

Miaĉetosionbelanporvi.

Dankon!Ĉuvihavasmultajndolarojn?

EnSlovakiomidevashavinedolarojn,sedeŭrojn.

M17 Exercício

M18 Exercício

Escolhaqualquebra-cabeçaseencaixamelhornasseguintesfrases.

Diru,ki sidasenlakafejo?–MarkokunAna.

Ki sinjorostarassurlastrato?–Maljuna.

Minevolassiditi .Miserĉosalianlokon.

Miŝatasmanĝivereĉi n.

Ĉi jlernantojsidaskajskribas.

ufotoneplaĉasalIvo,ĉarĝiestasmalnova.

Markonescias, eestasliajlernolibroj.

Enlalaborejo ujsidaskajlaboras,nurmitrinkaskafon.

Lakafopormidevasestitrevarma.Miŝatastrinki ankafon.

Lapatrinokoleras:“ eestasviajpaperoj!Enviaĉambro,enkuirejo,surlatablo...”

M19 Deverdecasa

Façaumafrasesimilar.Troqueapalavramaiorporoutra

exemplo:

MultajhomojenSlovakioparolaslaslovakanlingvon. ...laEsperantanlingvon....lagermananlingvon.

Mibedaŭras,keviforgesislalibronhejme.

Surtiustratostarashotelo.

Kiujlernantojsidasenlalernejo?

Mivolasvojaĝiien,kieestasbelajurboj.

Minescias,keJuliaskribisalmileteron.

Criefrasesatravésdocomputador:Crie5frasestodososdias;traduza-aseescreva-as,seelasestiveremcorretas.

Objetivosdeaprendizadoaprendernovoscorrelativosqueterminampor-AMecomeçamporI-eNENI-repetirosafixosjáaprendidosrepetirosverbosdaliçõesanterioreseusá-losemfrases

Tutoriaisnecessárioscomputadorparatocarsom

PreparaçãoSom6CópiasdeM20ExercícioM21ExercícioM22CópiasdeM23

Bloco22(sessões43-44)

Planodeaprendizado

5me Jogorecreativonãolinguístico

20me DistribuaM20.Reproduzaoáudio6.Peçaparaosestudantesescutaremcomatençãoecompletaremaspalavrasqueestãofaltando.

Dividaosestudantesemparesepeçaparaqueelesleiametraduzamodiálogo.Peçaparaumparlerodiálogoetraduzirlinhaporlinha.Osajudecomatradução,senecessário.Logoapós,peçaparaoparatuarcomodiálogosemtraduzirnovamente.Setivertempo,vocêtambémpodepedirparaoutrasduplasatuaremtambém.

Esclareçaosignificadodosnovoscorrelativos:neniam,kiam,tiam.AdicionetambémpalavrasquecomeçaremporI-.Essaspalavrasapareceramnasliçõesanteriores:io,ie,iu,ktp.Vocêpodeusarapeçacom-AM,I-eNENI-parailustrarouso.

10me Pausa

10me DistribuaM21.Distribuaosestudantesemgruposdetrêsouquatro.Peçaaelesparaassociaremasexpressõescomoscorrelativos.

Sevocêquiser,vocêpodefazerumpequenodesafioepediraosgruposparacompletarematarefaomaisrápidopossível.Ogrupomaisrápidoganhaodesafio.

10me DistribuaM22.Lembreosestudantesbrevementesobreousodeafixos-IND-,MAL-,-EJ-,RE-,-EBL-,senecessário.Depoispeçaosparacompletaremosespaçoscomaspalavrasquefaltam.Leiaotextoemconjuntoediscutasobreasrespostas,

5me Jogorecreativonãolinguístico

Dêdeveresdecasa

M20 Diálogo

Ana

Maja

Ana

Maja

Ana

Maja

Ana

Maja

Ana

Maja

Ana

Maja

Saluton,Maja!

Saluton,Ana!Mi kevivenis.Bonvolueniri!

Dankon!Mi neniamvidisĉitiunurbon.Vihavastrebelandomon.

Ĉitieestasmiaĉambro.Ĉumipovasportiporvisukon?

Jes,multan .Dumlavojominetrinkis.

Miportisankaŭkukon.Ĝiestasankoraŭ ,mifarisĝinantaŭunuhoro.

Lakukoestastrebona!

Miĝojas.Miskribosporvisurpaperon,kielonifarasĝin.

estassurlafoto,kiupendassurlamuro?

Tioestasfotodemi,miaj kajmiajgepatroj.

Kiamonifaristiunĉifoton?

Antaŭtrijaroj.Tiammia fratoirislaunuanfojonenlernejon.

M21 Exercício

Coloqueaexpressãonogrupocorreto:miaamiko,instruistino,nun,enEsperanto-lernolibro,enSlovakio,novakuiristo,surlatablo,kelnerino,postdudekminutoj,surviavizaĝo,lapatrodeAna,enlamalnovaaŭto,enlastatagodelajaro,enmiahejmo,enlamalplenabotelo,komencedeaprilo,ĉie,jelasepahoro,iu,iam,viafrato,laplejjunalernanto,entiuĉimonato

Kiam?Tiam! Kie?Tie! Kiu?Tiu!

M22 Exercício

Preenchaosespaçosvazioscomoelementocorreto:-ind-,mal-,-ej-,re-,-ebl-.Cadaelementodeveserusadoduasvezes.

Mivolasjamestihejme.Neplaĉasalmienmalsanul o.

Ĉuestasioenlabotelojenkuirejo?–Ne,ĉiujestas plenaj.

Ensport oestasmalvarme.

Kielokazisalvilaakcidento?–Labiciklistoneestisennoktobonevid a.

Markoparolis,keVienoestasvizit aurbo.

Peterdonismanĝonal riĉulo,kiusidissurlastrato.

Minekomprenaslahejmtaskon.Midevas legiĝin.

Ĉuvipovashelpialmi?–Kompren e!

Ivoaĉetisporsiafratinotreleg anlibron.

Mimalĝojas,kevidevasjamirihejmen.Kiamni vidosunulaalian?

M23 Deverdecasa

Preenchaoespaçocomoverbocorreto:falis,okazis,kanti,redoni,forgesi,devas,dormas,bedaŭras,aŭskulti,rigardas.Cadaverbodeveserusadoumaúnicavez.Traduzaasfrasesparaoportuguês.

Vifarisnurunutaskon.Sedvi faridutaskojn.

Mi ,sednineestashejme.Niĉiujestasenlaborejo.

Kien lalibro?–Malantaŭlaskribotablon.

Ĉumipovas kunviiunbelankanton?

Ana ĉiamnuramfilmojn.

Tio hodiaŭenlernejo.

Kiamvipovas almilalibron?

Miverenescias,kianmuzikon Petro.

Jetiunoktahoromijam .

Kielvipovis miannomon?

Criefrasesatravésdocomputador:Crie5frasestodososdias;traduza-aseescreva-as,seelasestiveremcorretas.

ObjetivosdeaprendizadorepetirosnúmerosaprendendocomofalarashorasdeacordocomorelógioconhecernovoscorrelativosterminandosporEL-,-ALe-OM

Tutoriaisnecessárioscomputadorparatocarsom

PreparaçãoSons7,8,9CópiasdeM24ExercícioM25ExercícioM26ExercícioM27CópiasdeM28CópiasdeM29

Palavrasnovas

Bloco23(sessões45-46)

dum = durante

tempo = tempo

tion = (comacusativo)isso,aquilo

vivi = viver

sed = mas

kiel = como(modo)

tiun = (comacusativo)este,aquele

kial = Porque(pergunta)

ĉar = pois,porque(explicação)

kiom = quanto(s)

edzo = marido

kie = onde

sendi = enviar

Planodeaprendizado

15me DistribuaotextoM24eescuteosom7.

Leiaetraduzaemconjunto.Peçaaosestudantesparaleremacada2frazesetraduziremdenovo.Quandoeleschegaremaofinaldotexto,elesdevemcomeçarnovamente,massemtraduzir.Oprofessorpodeajudarapenascomapronúnciacorretae,casonecessário,comatradução.

5me DistribuaM25.Peçaaosestudantesparaleremasfraseseconectá-lascomashorasadequadassobreorelógio.

5me Jogorecreativonãolinguístico

10me Esclareçaosignificadoeusodoscorrelativosqueterminampor-EL,-ALe-OM.Vocêpodecriarseupróprioquebra-cabeça(comonoM19)parailustrarousodasterminações.

10me Pausa

10me DistribuaM26.Distribuaosestudantesemgruposdetrêsouquatro.Peçaaelesparaassociaremasexpressõescomoscorrelativos.

Sevocêquiser,vocêpodefazerumpequenodesafioepediraosgruposparacompletarematarefaomaisrápidopossível.Ogrupomaisrápidoganhaodesafio.

10me DistribuaM27.Peçaaosestudantesparacompletaremosespaçoscomoscorrelativoscorretos.

5me Jogorecreativonãolinguístico

10me DistribuaodiálogoM28.

Dividaosestudantesemparesepeçaparaqueelesleiametraduzamodiálogo.Peçaparaumparlerodiálogoetraduzirlinhaporlinha.Osajudecomatradução,senecessário.Logoapós,peçaparaoparatuarcomodiálogosemtraduzirnovamente.Setivertempo,vocêtambémpodepedirparaoutrasduplasatuaremtambém.

Dêdeveresdecasa

M24 Testo

Novaaŭto(3-aparto)Dumlitiondiris,lidenoverigardislabelansinjorinon.Sedlavendistodiris:

–Estosplibone,kevinerigardutiunĉisinjorinon.Ankaŭŝiestastremultekosta.Miscias,ĉarmiestasŝiaedzo.

M25 Exercício

Quehorassão?Leiaasfraseseasconectecomotempocerto.

Estaslakvinahoro.

Estasladektriahorokajdudekminutoj.

Estasdekminutojantaŭlasesahoro.

Estaskvinminutojpostlakvarahoro.

M26 Exercício

Coloqueaexpressãonogrupocorreto:ĉarviestasmiaamiko,ĉiel,neniom,sepeŭrojn,dudekjarojn,malvarme,ĉarmidevasirienlernejon,ĉarmiforgesision,kolere,ĉarminekomprenasion,ĉarlinevolasmanĝi,trankvile,tial,malmulte,perviaaŭto,kvardekunu,trihorojn,perbiciklo

Kial?Tial! Kiel?Tiel! Kiom?Tiom!

M27 Exercício

Completeaspalavrascomumadessastrêspalavras:kiel,kial,kiom

Saluton!Longeminevidisvin. vifartas?–Bone,dankon.

Julia, vinevolasirikunmienkinejon?–Ĉarmidevasmultelerni.

Sinjorovendisto, kostastiuĉibiciklo?–Ĝikostas200eŭrojn.

vivolas,kemifermulafenestron?–Ĉarestasmalvarmeenlaĉambro.

Ĉunipovasunuhorontrankvilesidikajtrinkisukon?–Minescias, datemponihavas.

Ĉuvivojaĝosperaŭto?–Ne,mivolasvojaĝitiel, vi:perbiciklo.

Minekomprenas, viestaskolera.–Miestaskolera,ĉarvilegismiajnleterojn.

Diru, estasnaŭplusok?–Deksep.

vifariĝisruĝa?–Miforgesismianmononhejme.

onikuirastiunĉimanĝon?–Trefacile.Miskribostionalvisurpapero.

M28 Diálogo

Marta

Lucia

Marta

Lucia

Marta

Lucia

Marta

Lucia

Marta

Lucia

Marta

Lucia

Marta

Lucia

Saluton,Lucia!Kielvifartas?

Saluton,Marta!Mifartastrebone,dankon.Kajvi?

Ankaŭmibone.

Dumlongatempominevidisvin.Kievinunvivas?

MinepluvivasenĈeĥio.JamunumonatonmivivaskajlaborasenSlovakio.

Ho,interese!Kielplaĉasalvivianovalaboro?

Miŝatasĝin.Ĝiestasplibonakajpliinteresaollamalnovalaboro.

Tioestasbona.Miaedzokolerasprimialaboro.

Kial?

Ĉarmidevasenĉiutagolaboritrelonge.

Kienviiras?

Miirassendileteronkajpostetrinkikafon.Ĉuvivolasirikunmi?

Kompreneble.

Bone!Nidevasparolikuneprimultajaferoj,kiujokazis.

M29 Deverdecasa

Relacioneasperguntascomasrespostas.Traduzaparasualingua.

Kiomdabotelojstarassurlatablo? EnZagrebo.

Kievivisedzinodelavendisto? Ĉarminekonaslarespondon.

KielPetrovolasveturi? Unuaŭtoveturistrerapide.

Kielokazislagrandaakcidentosurlastrato? Tremultaj.

Kialvineniondiras? Perbiciklo.

Objetivosdeaprendizadorepetiratabeladecorrelativosentenderquealgunscorrelativospodemreceberaterminaçãodoacusativo-N

Tutoriaisnecessárioscomputadorparatocarsom,cartasvermelhaseverdes

PreparaçãoSom10ExercícioM30CópiasdeM31CópiasdeM32ExercícioM33CartõesdepalavrascoloridosM34CópiasdeM35CópiasdeM36

Bloco24(sessões47-48)

Planodeaprendizado

10me DistribuaM30.Peçaaosestudantesparaencontraremaspalavrasquefaltam.Elespodemescolherentretrêspossibilidades.

5me Jogorecreativonãolinguístico

20me DistribuaM31.Reproduzaoáudio10.Peçaparaosestudantesescutaremcomatençãoecompletaremaspalavrasqueestãofaltando.

Dividaosestudantesemparesepeçaparaqueelesleiametraduzamodiálogo.Peçaparaumparlerodiálogoetraduzirlinhaporlinha.Osajudecomatradução,senecessário.Logoapós,peçaparaoparatuarcomodiálogosemtraduzirnovamente.Setivertempo,vocêtambémpodepedirparaoutrasduplasatuaremtambém.

Certifique-sequeosestudantescompreendemosignificadodotexto.Sealgunsnãoentenderemtodososcorrelativos,vocêpodeesclarecerossignificadoscomoquebra-cabeça.

10me Pausa

10me DistribuaM33.Peçaqueosestudantesfaçamfrasessobreaspalavrasmarcadasemnegrito.Esclareçaaosalunossobreaimportânciadaterminaçãodoacusativo-N.

Setivertempo,elespodemformarduplaseperguntarumaooutroasperguntaserespoderem.

10me DistribuaM34.Dividaosestudantesemalgunsgrupos.Esclareçaasregrasdoexercícioelembre-osqueoscorrelativospodemreceberaterminaçãodoacusativo-Nalgumasvezes.Dêacadagrupoumconjuntodecartasvermelhaseverdes.Umestudantedecadagrupodevepegarumacartadecadaconjunto.Depoistodososestudantesdogrupodevemescreversuafrasecontendoocorrelativoeoverbo.Emseguida,opróximoestudantepegaumacartadecadaconjuntoetodosdogrupofazemsuasfrases.Continueassimatéquetodososestudantestenhamtidoapossibilidadedepegarumacarta.Seaindahouvertempo,vocêpodelerecompararalgumasfrases.

Cartasvermelhas(correlativos):kio,kiu,nenion,neniu,neniam,ĉiuj,ĉio,ĉiam,tion,iu,iam

Cartasverdes(verbos):havas,skribas,legas,forgesas,vidas,montras,demandas,estas,staras

5me Jogorecreativonãolinguístico

15me Repitasasexpressõesdecumprimentoeapresentaçãodesi.Dividaosestudantesemduplasepeçaqueelesescrevamumdiálogoprópriosobreestarconhecendoalguém.Elespodemusarmaneirasdiferentesdesecumprimentar,perguntarsobreonome,idadeoupaísdaoutrapessoaouqualqueroutracoisaqueelestenhampensado.Vocêtambémpodeescreverfrasesdeexemplonoquadro,comoideias.

Exemplos:

Kioestasvianomo?

Kielvifartas?

Kiomdajarojvihavas?

Dekieviestas?

Kievivivas?

5me DistribuaM35.Peçaaosestudantesparatraduziremacançãoemconjuntoecantejunto2ou3vezes.

Dêdeveresdecasa

M30 Exercício

Escolhaapalavracorreta.

SinjoroRapiddemandislavendiston, (kiel,kiom,kia)kostaslabelaruĝaaŭto.

MivolasparoliEsperanton (iu,neniam,tiel)bonekielvi.

Mikoleras,ĉarvi (tio,iel,neniam)fermaslapordondeniaĉambro.

Ivoŝatasaŭskulti (tian,ion,iam)muzikonkielmi.

Postkvarmonatoj (ĉiam,ĉiuj,tiam)revenishejmen.

(Kiu,Kiel,Kial)estaslasimpatiasinjorinotiemalantaŭe?

Minekomprenas, (kial,ĉial,nenial)neniuvenis.

Vihavastrebelanvoĉon.Bonvolukanti (ion,ĉien,io).

Peterankoraŭ (tie,kiam,neniam)veturisalParizo.

Malgrandajinfanojvolasmanĝi (tiu,ĉion,tial)enĉambro.

M31 Diálogo

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

Ho,minehavas dematematiko.

Pardonu,kionvidiris?Mineaŭdisvin.

Midiris,kemiforgesismianlernolibron.

Kiunlernolibron?Ĉu ?

Neĉiujn.Nurtiun,enkiuestasmatematikajtaskoj.

Kaj ĝiestas?

Minescias.Eblehejme,ieenmiaĉambro.

Ĉuviserĉisĉie?

Kompreneble,sedlalibroestas .

estasmialernolibro.Vipovaslaborikunĝi.

Multandankon!

Ho,ankaŭmi ion.

Kion?

LernolibrondeEsperanto.Kielmilegoslanovantekstonsenĝi?

Tiunlernolibronmihavas.Vipovaslegilatekstonelĝi.

Dankon! bone,kenisidaskune!

M32 Diálogo

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

A

B

Ho,minehavaslernolibrondematematiko.

Pardonu,kionvidiris?Mineaŭdisvin.

Midiris,kemiforgesismianlernolibron.

Kiunlernolibron?Ĉuĉiujn?

Neĉiujn.Nurtiun,enkiuestasmatematikajtaskoj.

Kajkieĝiestas?

Minescias.Eblehejme,ieenmiaĉambro.

Ĉuviserĉisĉie?

Kompreneble,sedlalibroestasnenie.

Ĉitieestasmialernolibro.Vipovaslaborikunĝi.

Multandankon!

Ho,ankaŭmiforgesision.

Kion?

LernolibrondeEsperanto.Kielmilegoslanovantekstonsenĝi?

Tiunlernolibronmihavas.Vipovaslegilatekstonelĝi.

Dankon!Kielbone,kenisidaskune!

M33 Exercício

Façaperguntassobreaspalavrasgrifadas.Atente-sesobreaterminaçãodoacusativo-N.

Lalastatagodelajaroestistremalvarma.

→ Kiaestislalastatagodelajaro?

Lageedzojirisenlarestoracion. → Kienirislageedzoj?

Petrotrinkistrebonankafonenrestoracio.

→

KelnerorapidealportisalJuliavarmankafon.

→

IvoveturisenSlovakionperaŭto. →

Surtiuĉistratostaraslaplejmultekostahotelo.

→

Lainstruistinodonisallernantojmalfacilantaskon.

→

Lalibro,kiunvivolasaĉeti,kostas15eŭrojn.

→

Julialernasnovajnlingvojnrapide. →

Jelatriahoromiludaskunmiamalgrandafrato.

→

Juliaestasenmalsanulejo,ĉarŝifalis. →

Tralapordovenasmiajgeamikoj. →

M34 Cartõesdepalavrascoloridos

kio kiu

nenion neniu

neniam ĉiuj

ĉio ĉiam

tion iu

iam

havas skribas

legas forgesas

vidas montras

demandas estas

staras

M35 Canção

Jomo:Ĉuvivolasmin?Ho,kionvifaras?demandasnunMarko.

Milegaslalibron,milernaslalingvon.

Ĉukunmivivenosalkafoamika?

Vitrinkoslakafon,paroloskunmi.

Midankas,hoMarko,miŝataslakafon,

seĝiestasbona,seĝiestasvarma.

Mitreŝatassidikunvienlaĉambro,

sednunminepovas,midirasalvi.

Melodia:esperantofre.com

M36 Deverdecasa

Completeasfrases.

Ki eltiujdulibrojestasplifacila?

Ti filmonmirigardisjamantaŭkvarjaroj.Ĝineestasbona.

Ki estaslaletero,kiunAnaskribisalmi?Miserĉasĝinjamduhorojn.

Neĉio,ki onidiras,estasvero.

Ĉuvinevidis,kelasinjorinofalis?Kialvinen faris?

Ki kantojnviŝatasaŭskulti?–Novajn.

Ki nirevidosunulaalian?–Postunumonato.

Onidiras,keenurbocentroonimalfermosplianvendejon.Ĉut estasvero?

Neni vihavastemponporirikunmienkinejon!

Ĉuvinekoleras,kevinundevasvivienaliaurbo?–Ne.T estaslavivo.