17/07/2015 Foucault, Agamben e Deleuze Provocaes, genealogia e debates com Sandro Chignola
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/535708-foucault-agamben-e-deleuze-provocacoes-genealogia-e-debates-com-sandro-chignol 1/4
Tera,30desetembrode2014
NOTCIASNotcias
Foucault,AgambeneDeleuzeProvocaes,genealogiaedebatescomSandroChignola
Foto:RicardoMachado/InsitutoHumanitasUnisinosIHU
Pensarapolticaparaalmdoestadopodenosobrigaradiscurtiraautorreferencialidadedafilosofiapolticaparaalmdosgregosclssicos,assimencerrouaprimeiraconfernciadoprofessoritalianoSandroChignola(foto),nanoitedaquintafeira,25092014.Aatividade,intituladaFoucaultalmdeFoucault:umapolticadaFilosofia,integrouaprogramaodoIHUideiasecontoucomaparticipaodeaproximadamente50pessoasnaSalaIgnacioEllacuraeCompanheiros,noIHU.
Oganchoquefechouapalestradofimdatardeajudaacompreenderodebateiniciados19h30,nomesmoespao,intituladoAnoodedispositivoemFoucaulteAgamben.Acontinuidadedadiscussobuscouumaanlisecomparativaentreoautorfrancseoitaliano.
SandroChignolaprofessordeFilosofiaPolticanoDepartamentodeFilosofia,Sociologia,PedagogiaePsicologiaAplicadanaUniversidadedePadovaItlia.autor,entreoutros,deHistriadelosconceptosyfilosofiapoltica(Madrid:BibliotecaNueva,2010).OCadernosIHUideiaspublicourecentementeoartigoSobreodispositivo.Foucault,Agamben,Deleuze,deautoriadeChignolaedisponvelparadownload.
CompartilharImprimirEnviarporemailDiminuir/Aumentaraletra
17/07/2015 Foucault, Agamben e Deleuze Provocaes, genealogia e debates com Sandro Chignola
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/535708-foucault-agamben-e-deleuze-provocacoes-genealogia-e-debates-com-sandro-chignol 2/4
SandroChignola,aofundo,emconferncianoIHU.
FoucaultalmdeFoucault
AntesdeaprofundarodebateemtornodopensamentodeMichelFoucault,SandroChignolachamouatenosobreafiguradopensadorfrancs,ressaltandoqueprecisopensaroautorparaalmdeleprprioeteremcontaascontradiesemtornodoentendimentoquetemosdesuaidentidade.ClaroqueFoucaultfoiprofessordaEscoladeFrance,masverdadetambmquefoiexpulsoeficoudezanoslongeporqueerahomossexual.EmepareceinteressantepensarquenestamesmaSorbonneeleconsideradoumdosmaioresfilsofosdetodosostempos.PorissoimportantepensarFoucaultalmdeFoucault,destaca.
ChignolachamouatenoparaofatodequeFoucaultnopraticavafilosofiasimplesmentecomosaber,mascomocampodeaopermanente,portanto,poltico,isto,acreditavaqueerapossvelfazerpolticapormeiodafilosofia.FoucaultrecebeuaideiadeNietzschequeaverdadenoestforadahistria,ouseja,ahistriaestnestemundoeporissohumabatalhaparadefiniroqueaverdade,explica.Estabatalhacotidianaepassaportodasasrelaesquevivemos.EsseosentidodafilosofiaparaFoucault.Elatemquelidarcomaverdadeeparaissotemquelidarcomomundo,complementa.
DeleuzeeFoucault
OconferencistarecordouqueGillesDeleuzeeMichelFoucaulteramamigosmuitoprximosenadcadade1970romperamarelaoprxima,emboranotenhamsetornadoinimigos.Porquebrigaram?Oepisdioemsiparecebanal.Nofinaldosanos1970,Pariseraumlocalcommuitospolticositalianos,francesese,inclusive,alemes.DeleuzeeFlixGuatarridiziamquenosepodecozinharcroissantemumestadonazieepropemavriosautoresqueassinemumdocumentoparaexpulsardaFranaKlausRainerRhl,doBaaderMeinhofGang,eFoucaultdizno,ressalta.
Napoca,Foucaulttinhaumamelhordimensodacomplexidadedasquestesqueestavamemjogoeentendiaquenoestavaemjogooestadoautoritrioalemo.Klausnoeraomilitanteleninistaclssico.Nosetratavadegentequepretendiatomaropoder,massimodesejoradicaldetornarselivre.Tratavasedeumaliberdadedosaparatosdepoder,esclarece.Osmovimentosdadcadade1970,hippies,gruposdolesteeuropeu,feministas,notinhamumprojetodepoder,masdeliberdadeindividual,completa.
OfimdoEstadomoderno
AoavaliarofimdoEstadomoderno,Chignolaensaioudebatesqueseriamaprofundadosnasegundaconfernciadanoiteeargumentouqueosprocessosdeglobalizaorelegamaomercadofinanceiroagovernanaglobal.Creioqueagovernanaquetendeaseformalizaragovernanadosmercados,estanoeleita.Issomudaradicalmentealegitimidadedequemgoverna.Agora,umadecisodesses'governos'quegovernamsemlegitimaoalgumadecidemoquequerem.Tratase,portanto,deumaformaabsolutamentetecnocrticadegovernabilidade,cujosimpactosnosoavaliadoseparecemtersidorelegadosaummomentofuturo,sustenta.
TrabalharcomFoucaultalmdeFoucaultseguirumtrabalhoquesecompreendeemumprocessodetipogenealgicoparaentendernoondeestamos,masondevamos,ecompreenderqueopontoondeestamossempreimpactadoporoutrospontosquefazemagentepensardeoutramaneira.Temosquedeslocarocnonedosautoresparapensarmosondevamos.PensarapolticaparaalmdoEstadopodenosobrigaradiscutiraautorreferencialidadedafilosofiapolticaparaalmdosgregosclssicos,avaliouoconferencista.
17/07/2015 Foucault, Agamben e Deleuze Provocaes, genealogia e debates com Sandro Chignola
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/535708-foucault-agamben-e-deleuze-provocacoes-genealogia-e-debates-com-sandro-chignol 3/4
Umaticadaprofanaodesencarnadaeadessubjetivaodosujeito:umdebateacercadanoodedispositivoemFoucaulteAgamben
Naconfernciadanoitedaquintafeira,25092014,AnoodedispositivoemFoucaulteAgamben,SandroChignolaempreendeuumagenealogiadoconceitodedispositivousadopelopensadoritalianoapartirdasobrasdeFoucault.Otemaabordadonaconferncia,equetambmensejouapublicaodaedio214dosCadernosIHUideias,problematizaque,comoqualquerumquetenhalidonantegraostextosdeFoucault,Agambenreconheceque,nametadedosanos1970,ousodotermodispositivo,porFoucault,frequenteegeneralizado.Muitoscrticos,eatmesmoAgamben,notaramqueesseusodotermoporFoucaultnuncateveumadefiniocompleta.Oqueentraemquestoumaespacializaodrsticadahistria.Atravsdela,Foucaultobjetivadesativaranoodeevoluooudedesenvolvimento
queestimplcitonahistriadasideiasounasteoriasderacionalizao.
Eacrescenta:EleserumdosmotivosdasuaconstantedesconfianatantoemrelaoaMaxWeberquantoEscoladeFrankfurt.Reconduziratomadadossistemasdepensamentoaopossvelisto,experincianuadaordemedeseusmodosdeser,comoFoucaultdefinesignificaatingiroplanosobreoqualestaatitudepositivadoconhecimentoimplantadonossaberesquedefinemaordemdodiscursodeumadeterminadafasehistrica.Perguntamonos,ento,sobreasuaorigem,ondeFoucaultbuscouotermodispositivo.
Afimdeseaproximarpontualmentedoproblema,ChignolaseconcentrouemumaconfernciaproferidaporAgambenem2006,intituladaOqueumdispositivo,queretomaottulodeumensaioimportantedeDeleuze,dedicadofilosofiadeMichelFoucault.ParaFoucault,cadadispositivoumposicionamentoomodopeloqualserealizaamultiplicidadesegundoasingularidadequeumasuacaractersticaequeadistinguedeoutrosprocessosemoutrosdispositivos,explicaChignola.
QuandoAgambenretomaottulodotextodeDeleuze,eleofazisolandotrspontosqueresumemosignificadodotermodispositivo.Noentanto,oquemaisinteressaparaAgambenarelaoquepodeserestabelecidaemFoucaultentreoaumentocrescentefrequnciadousodotermodispositivoeodiagnsticoquedescreveaprogressivagovernamentalizaodopoder,mencionouofilsofo.Emseupontodevista,oqueinteressaaAgambenaligaoquepodeserestabelecidaentredispositivoebiopoltica.
Agambemeumaperspectivaanrquicaemessinica
Chignola(foto)dalgumaspistassobreaorigemdacompreensopeculiardeAgambensobreoconceitodedispositivo,quandooturinenseestpensandoporcontaprpria:TalvezsepossadizerqueAgamben,leitorextraordinrio,colecionadordecitaes,assimcomoWalterBenjamin,umarefernciaparaele,trabalhametodicamenteostextosnosquaisfixasuaateno,comoobjetivodenelesencontraracentelhadobrilhoquenospermitecompreenderaquelemomentoespecialmentefeliz,emquesabemosquehoradeabandonarotextoqueestsendoanalisadoeprocederporcontaprpria.
17/07/2015 Foucault, Agamben e Deleuze Provocaes, genealogia e debates com Sandro Chignola
http://www.ihu.unisinos.br/noticias/535708-foucault-agamben-e-deleuze-provocacoes-genealogia-e-debates-com-sandro-chignol 4/4
Assim,Agambencindeemdoisgrandesgruposouclassesquedividemoexistente.Deumladoestoossereshumanos,edooutro,osdispositivos,quenocessamdenoscapturar.Agambenclassificacomoumdispositivoqualquercoisaquetenha,dealgummodo,acapacidadedecapturar,orientar,determinar,interceptar,modelar,controlareassegurarosgestos,comportamentos,opiniesediscursosdosseresvivos.
Emsuacompreenso,Chignolaacentuaqueessacapturadoshumanospelosdispositivosnafilosofiaagambenianaunidirecional,nuncareversvel.DiferentementedeFoucault,Agambencompreendesubjetivaocomosujeioepassivizao.ChignolademonstradeformabastantecrticaoqueconsideraserumparadoxonopensamentodeAgamben:
EmAgambenficaescondida,masnomuito,nosumatentaometafsicamuitodistantedagenealogiadeFoucault,masumavisobastantecatastrficadomomentoemquevivemos.Porumladoessevrticecirculardemscarasquecoincidecomalinguagemquegiranovazio,queAgambenchamajuntamentedeDeborddeasociedadedoespetculoemquevivemos,poroutrolado,adefiniodaatualfasedocapitalismoatravessadaporpoderososdispositivosdedessubjetivaopeloconsumo.
AgambeneFoucault,pontosdevista
IssoafastaenormementeAgambendeFoucault,ponderaChingola,queseperguntaserealmentevivemosemsociedadesnasquaisnossoscorposinertessoatravessadosporgigantesprocessosdedessubjetivao,ondenoexistenenhumasubjetivaoreal.EleponderaquetalvezacenadocapitalismoglobalnosejatoterrveledesesperadoramentepacficacomopareceserparaAgamben,videasinmerasinsurgnciasmundoaforanosltimosanos,dandomostrasdeinconformismoereaopolticadostatusquo.
NaobrafilosficadeAgamben,emandamentoporquantosuaproduointelectualsegueemplenaatividade,asbrechasparaumaalternativaaesseestadoopressivoseriamosmecanismosdapotnciadono,cujaorigemremontaaoconceitoaristotlicodepotncia,eaprofanao.ParaChignola,issodemonstraaperspectivaanrquicaemessinicaquefundamentaoiderioagambeniano.NoporacasoumdeseustextosderefernciaZurKritikderGewalt,deWalterBenjamin,observa.
TaisexpedientesagambenianosnoconvencemChignola,quediznoserpossvelatribuirmaisnadapolticaapartirdessepontodevista,anoserestaticadaprofanaodesencarnadadequalquersujeito.Spodemosdizerqueosujeitofuncionacomopartedodispositivoquedessubjetiva.Umapassivizaoimplcita,naqualidadedefalantequemarcaosujeitoeotomacomorefm.MuitodiferenteafilosofiadodispositivodeFoucault,queabreoutraspossibilidades.Ealiberdadeograndemotedopensadorfalecidoh30anos.
ReportagemdeMrciaJungeseRicardoMachado
Top Related