Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu...

15
Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste: Atualizasaun APREZENTA IHA DISKUSAUN JORNADAS ORSAMENTAIS DE 2019 MINISTÉRIO DAS FINANÇAS, 18 SETEMBRU 2018 BY ABRAAO DE VASCONSELOS, GOVERNOR

Transcript of Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu...

Page 1: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

Dezenvolvimentu Setór

Finanseiru iha Timór-Leste:

Atualizasaun

APREZENTA IHA DISKUSAUN JORNADAS ORSAMENTAIS DE 2019

MINISTÉRIO DAS FINANÇAS, 18 SETEMBRU 2018

BY ABRAAO DE VASCONSELOS, GOVERNOR

Page 2: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

2

TÓPIKU IHA APREZENTASAUN

Situasaun Atuál

Inisiativa Atuál

Introdusaun

Estratéjia ba

Dezenvolvimentu

Page 3: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

3

TL FINANCIAL SECTOR OVERVIEW

Fornesedór

Servisu

Finanseiru

Banku

Komersiál

MFI/ODTI

Credit

Union

Grupu de-

Poupansa

Setór

Seguradora

Others

(MTO/CEB)

1. Setór bankária nu’udar maiór setór iha

sistema finanseira Timor-Leste nian – ho

totál ativu mais-de 96%.

2. Ajenda prinsipál ida ba Banku Sentrál

mak oinsá atu integra sistema husi

instituisaun finanseira sira ne’ebé

relevante.

3. Banku Sentrál foin konsede

autorizasaun ba Telemor Fintech atu

fornese servisu e-Wallet no

transférensia.

BCTL nu’udar

Autoridade

Reguladór

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

Page 4: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

4

NÍVEL DEZENVOLVIMENTU ATUÁL

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

►Nível de-asesu ne’ebé konsidera aas

tebes iha rejiaun Ázia-Pásifiku –

númeru kontinua aumenta.

►To’o iha Juñu 2018 nú populasaun

adultu ne’ebé asesu atinje 399,877

ka 67% (banku) kompara ho periódu

hanesan iha 2008 ne’ebé iha de’it

75,276 ka 13% pop adultu.

►Signifika iha inskrisaun mais-de

32,000 depozitante pur-anu durante

tinan sanulu ikús.

Fonte: Relatóriu Inkluzaun Finanseira 2016

Page 5: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

5

PONTU DE-ASESU NO KOBERTURA HUSI SETÓR FINANSEIRU

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

― Polítika sobre distribuisaun pontu

de-asesu ba servisu finanseiru

― La eziste interkonexaun entre

setór sira iha sistema finanseira

― Instituisaun ida-idak kontrola ninia

rede de-distribuisaun.

Fonte: Relatóriu Inkluzaun Finanseira 2016

Page 6: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

6

LIMITASAUN IHA ÁREA KOBERTURA

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

Bank branches are available in the main city of each

municipality. The 5km radius is shown in the map in dark

green, it covers only 6.5% of the territory, and 30% of the

population*

Fonte: Relatóriu Inkluzaun Finanseira 2016 (*) Census 2010: 29.6% of total population live in urban areas

Page 7: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

7

FUNSAUN INTERMEDIÁRIU SETÓR BANKÁRIA

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

177 191 183 227

583

725

917

990 30.3%

26.3%

19.9%

23.0%

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

-

200

400

600

800

1,000

1,200

Dec-14 Dec-15 Dec-16 Dec-17

Mil

lio

ns

Total Kreditu Total Depozitu LDR

► Total ativu sistema bankária to’o iha Junu 2018 atinje $1.2 billaun.

► Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total

aplikasaun ho montante hamutuk + $121M no banku aprova $114M. Nivel prokura ne'ebé kuaze

hanesan kuandu kompara ho tinan anteriór sira pelumenus to’o 2015.

► Nota katak iha tinan 3 ikus banku hahu estende durasaun de-kréditu ba médiu-longu prazu.

Page 8: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

8

OPERASAUN TRANSFERÉNSIA CROSS-BORDER

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

► Transférensia mai Timór-Leste, e.g. iha tinan 2017, maioria maihusi Europa mais-de 70%

($37 M) tuir mak Austrália 4% ($2.5 M).

► Transferénsia ba rai-estranjeiru maioria ba Indonézia (mais-de 75% - $97M) tuir mak

China 17% ($22M).

$26.84 $34.23

$41.46 $51.81

$80.11

$89.53

$108.72

$128.61

Page 9: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

9

KEY MILESTONES

► Planu Diretór kontein estratéjia dezenvolvimentu setór finanseiru iha área oioin inklui oinsá dezenvolve sistema pagamentu nasionál.

► Implementasaun Estratéjia Nasionál ba Sistema Pagamentu atinje kuaze 90%.

► Implementasaun programa edukasaun finanseira agora estende no kobre munisípiu hotu inklui RAEOA.

► Planu Estratéjia ba Inkluzaun Finanseira estabelese meta prinsipál lubuk ida oinsá atu lori servisu finanseira besik ba populasaun sira iha área rurál

2014

2015

2016

2017 Estratejia Nasional ba Inkluzaun Finanseira

Estratejia Nasional ba Edukasaun Finanseira

Estratejia Nasional ba Sistema Pagamentu

Financial Sector Master Plan

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

Page 10: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

10

Master Plan for Financial Sector

Development in

Timor-Leste

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

Page 11: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

11

INTRODUCTION Planu Dezenvolvimentu Setór

Finanseiru Timór-Leste ida

ne’ebé prósperu

ho sistema

finanseira ida

dezenvolvidu no

reziliente ne’ebé

lori benefísiu

servisu finanseiru

sira ba Timoroan

hotu

• Promove Intermediasaun Finanseira

• Moderniza Sistema Pagamentu Nasionál

• Abranje produtu finanseiru sira

• Konstrui konfiansa públika no

partisipasaun iha sistema finanseiru

• Hasa’e kapasidade no dezenvolve

talentu sira

• Preenxe lakuna atual iha oferta de-

kapital longu prazu

Page 12: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

12

OBJETIVU NO KOMPROMISU SIRA NPS

FL FI & CP

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

Page 13: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

13

IMPLEMENTASAUN INISIATIVA SIRA BA DEZENVOLVIMENTU SISTEMA FINANSEIRU

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

► Implementasaun Sistema R-TiMOR no rede P24

► Implementasaun Programa Treinamentu sobre Kontabilidade Baziku ba

Empreza Mikro, Pekena no Mediu sira – serbisu hamutuk ho IADE no CCITL.

► Implementa Programa Literasia Finanseira – serbisu hamutuk ho Ministeriu

Edukasaun

► Implementa Sistema Garantia de-kréditu.

► Implementa programa sira atu reforsa merkadu de-kréditu iha Timor-Leste

liuhusi melloramentu Sistema Rejistu de-kréditu, Rejistu Kolateral no

Plataforma online ba aplikasaun Sistema Garantia de-kréditu.

► Revizaun ba enkuadramentu legal sobre protesaun ba konsumedor no market

conduct.

Page 14: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

DEZENVOLVIMENTU SETÓR FINANSEIRU IHA TIMÓR-LESTE

14

ESKEMA OPERASAUN REDE P24

INTRODUSAUN SITUASAUN ATUÁL ESTRATÉJIA DEZENVOLVIMENTU INISIATIVA ATUÁL

Mobile Card

Page 15: Dezenvolvimentu Setór Finanseiru iha Timór-Leste · Taxa aprovasaun de-kréditu iha tinan tolu ikus, average 90%. Iha tinan 2017, purezemplu, total ... • Preenxe lakuna atual

Obrigado