buneba 1 -...

buneba 1

maswavleblis wigni

saxelmZRvanelo gadaamuSava maia leviZem, nino pataraiam, lela miqiaSvilma.

giorgi kvantaliani

3

1. daw ye biT kla seb Si bu ne bis met yve le bis swav le bi sa da sa xel mZRva nelo e bis age bis kon cef cia

„æïùñåþòà êäïìåþøò èòçïíøåùëíòäïæ èòãâï÷íòï, óôîë èåüïæ òáíåì ãïèëñåíåþóäò ìïþïì æï ãëãåþïøâòäòì èòåî ãïíèïîüåþóäò

þóíåþòì èëâäåíåþò æï èïà èòåî èëùëæåþóäò úíåþåþò, üåîèòíåþò. èïàøò øåíïî÷óíåþóäòï þóíåþòì èàäòïíëþïøò ãïíõòäâòì ùåìò æï þóíåþïìàïí ïæïèòïíòì åèëúòóîò æïèëêòæåþóäåþòì ìôåîëåþò“.

ãóîïè îïèòøâòäò

÷âåí âòçòïîåþà epig raf Si ga moT qmul im ïçîì, îëè ïè ïìïêøò èòçïíøåùëíòäòï èàäòïíëþòàò øåõåæóäåþòì ôëîèòîåþï èëìùïâäåàï òíüåäåáüóïäóî-øåèåúíåþòàò ãïíâòàïîåþòì ãçïçå. èïì ìïôóûâäïæ óæåâì ðåîúåôúòòì ôìòáëäëãòóîò àåëîòï, îëèäòì èòõåæâòàïú àïâæïðòîâåäïæ ñïäòþæåþï èàäòïíò ùïîèëæãåíåþò, øåèæåã êò çóìüæåþï æåüïäåþò, èàåäòì íïùòäåþò; ïéáèòì þóíåþïì øååìïþïèåþï úëæíòì øåûåíï ðîòíúòðòà — „èàäòïíò ùïîèëæãåíåþòæïí êåîûë ùïîèëæãåíåþïèæå“. ïá ÷âåí òìåâ âóþîóíæåþòà æïùñåþòà êäïìåþøò òíüåãîòîåþóäò æï èàäòïíëþòàò ìùïâäåþòì ãëãåþïøâòäòìåóä üîïæòúòïì, îïú íïàäïæ òêòàõåþï òïêëþòì èåèêâòæîòì, äóïîìïþ þëúâïûòì, ìïðîëãîïèë æåþóäåþïøò: „øåóûäåþåäòï, îëè åîàò ìïãíòì ôïîãïäò ãïíúïäêåâåþóäò òñëì èåëîå ìïãíòìïãïí. ìïçëãïæëæ, ìùïâäåþòì æîëì åîàòïíëþòì æïîéâåâï, ìïãíåþòì ãïíúïäêåâåþï æï ãïíêåîûëåþï ãïæïìïúåè úëæíòìï æòæ íïêäì øåïæãåíæï ìêëäåþøò. ñëâåäò ìïãíòì ùïîèïüåþï æïèëêòæåþóäòï òè õïäòìçå, îëãëîìïú ìùïâäåþï òùâåâì þïâøâøò æï èòì èòçïíøåùëíòäëþïçå. ìùïâäåþï õïäòìòïíò æï èòçïíøåùëíòäò òáíåþï èïøòí, îëúï òè úíåþïàï øëîòì, îïú ïæãòäì òÿåîì ãëíåþïøò, èüêòúå êïâøòîò òáíåþï æïúóäò; ìõâïæïìõâï úëæíï óíæï ïâìåþæåì æï ïøóáåþæåì åîàèïíåàì... îëúï èåúïæòíåëþï ïè ìïõòà èòèæòíïîåëþì, þïâøâåþì î÷åþïà èòñëäåþòàò èàäòïíò øàïþåÿæòäåþï æï ìïãíåþìïú ìîóäïæ ãïòúíëþåí“ (ðòîâåäæïùñåþòàò ìïõïäõë ìêëäòì æîëåþòàò ðîëãîïèåþò, àþ., 1919; ãâ. 14-15).

ãëãåþïøâòäòì èòåî ïè èòæãëèòìàâòì ìïôóûâäòì ÷ïñîïì ïæïìüóîåþì ðîëôåìëîò ãóîïè îïèòøâòäòú. òãò ùåîì: „ãïíïàäåþòì åîëâíóä êëíúåôúòïçå ìïóþîòìïì èíòøâíåäëâíïæ èòãâï÷íòï åîàò ìïêòàõòì ùïèëÿîïú. ò.ãëãåþïøâòäòì „æåæï åíï“, „þóíåþòì êïîò“, „ìïòìüëîòë èëàõîëþåþò“ æï „þòþäòóîò èëàõîëþåþò“ åîàèïíåàì ïâìåþåí. ïá ïîòì ìïëúïîò åîàòïíëþï, îëèåäìïú æòæò çíåëþîòâò ìïôóûâåäò ïáâì ÷ïæãèóäò, îëãëîú áïîàâåäò ôòäëìëôëìòìï æï òìüëîòêëìòìïàâòì, òìå þóíåþòì èêâäåâïîòìïàâòì. ìïãíåþòì ìùïâäåþïøò òíôëîèïúòóäò íïêïæòì øåèëÿîïè æïïîéâòï åì ìïìòúëúõäë èàäòïíëþï æï ðòîâåäêïâøòîåþò. ïóúòäåþäïæ èòãâï÷íòï ïè èàäòïíëþòìï æï ¸ïîèëíòòì ïéæãåíï-øåíïî÷óíåþï. ìïÿòîëï ìêëäåþøò ìïãïíàï ìùïâäåþï òìå ïòãëì, îëè úëæíïì èàäòïíëþï øåóíïî÷óíæåì, àïâæïðòîâåäò êïâøòîåþò ïéæãåì ïæïèòïíìï æï þóíåþïì øëîòì. åì ìòþîûíå ÿåøèïîòüò úëæíòì ïóúòäåþåäò ìïôóûâåäòï“ (ã. îïèòøâòäò, æåæïåíòì àåëîòï, àþ., 2000, ãâ. 17).

þóíåþòìèúëæíåëþòì ìùïâäåþòì çåèëõìåíåþóäò ðîòíúòðåþòæïí (òíüåãîòîåþóäëþï æï èàäòïíëþòàëþï) äëãòêóîïæ ãïæïâæòâïîà ìïè ïîìåþòà èëèåíüçå, îëèäåþòàïú þóíåþòìèúëæíåëþòì ìïõåäèûéâïíåäëåþòì ïãåþòìïì âõåäèûéâïíåäëþà.

ðòîâåäò ïîòì òì, îëè þóíåþòìèúëæíåëþòì ìùïâäåþï óíæï òñëì åêëäëãòóîò. åì ïî íòøíïâì èõëäëæ ãïîåèëìæïúâòàò øòíïïîìòì üïîåþïì. ÷âåíò ãïãåþòà åêëäëãòï — åìïï èåúíòåîóäò úëæíï úëúõïä ëîãïíòçèàï óîàòåîàêïâøòîåþòìï æï èïàò ãïîåèëìàïí óîàòåîàëþòì øåìïõåþ, îëèåäòú ìïèñïîëçå èàäòïí ùïîèëæãåíïì ãâòáèíòì æï ìïøóïäåþïì ãâïûäåâì, ïìåâå èàäòïíëþïøò ãïíâòõòäëà ìïìùïâäë ðîëúåìò. þóíåþòìèúëæíåëþòì ìùïâäåþòìïì íåþòìèòåîò ìïãïíò àó èëâäåíï ãïíòõòäåþï èëìùïâäòì ãïîå ìïèñïîëì êëíüåáìüøò. èëìùïâäòì ïìïêëþîòâ çîæïìàïí åîàïæ ïè ãïîåèëì ìïçéâîåþòú ôïîàëâæåþï.

þóíåþòì æïúâòì ïèëúïíåþòæïí ãïèëèæòíïîå êò þóíåþòìèúëæíåëþòì ìùïâäåþòì åîà-åîàò èòçïíò òì ïîòì, îëè þïâøâì øåïñâïîëì úëúõïäò àó ïîïúëúõïäò þóíåþï æï ãïíóâòàïîëì èòìïæèò ôïáòçò æïèëêòæåþóäåþï, ÷ïèëóñïäòþëì þóíåþòì æïúâòì ïóúòäåþäëþòì øåãíåþï æï øåïòïîïéëì òì ãïîêâåóäò øîëèòàò ÷âåâåþòà. þïâøâòì çëãïæ ãïíâòàïîåþïì èíòøâíåäëâíïæ ãïíïðòîëþåþì ðåæïãëãòêóîïæ ëîãïíòçåþóä ãïîåèëøò èòì èòåî úëæíòìï æï óíïî-÷âåâåþòì ìòìüåèïüòóîïæ øåûåíï. èåüïæ èíòøâíåäëâïíòï òì ãïîåèëåþï, îëè ãïîå ìïèñïîëì øåìïõåþ øåûåíòäò úëæíï úíëþïàï öïèïèæå ïî òñëì æïñâïíòäò, ïîïèåæ òãò þïâøâåþì åûäåëæåì ãïîêâåóäò àïíèòèæåâîëþòà, èïà ðòîïæ ãïèëúæòäåþïçå ëîòåíüïúòòà æï æïùñåþòàò êäïìåþòì èëìùïâäåàïàâòì èòìïùâæëèò ôëîèòà. ïè ïìïêòì (òãóäòìõèåþï 6-æïí 10 ùäïèæå) þïâøâàï ïçîëâíåþòì ãïíâòàïîåþòì ûòîòàïæò õïçò àâïäìï÷òíë-èëáèåæåþòàò ïçîëâíåþòæïí àâïäìï÷òíë-õïüëâïí, õëäë ïè óêïíïìêíåäòæïí ïþìüîïáüóä ïçîëâíåþïçå ãïæïìâäïøò èæãëèïîåëþì. CvenTan mimarTebaSi åì òèïì íòøíïâì, îëè èïîàïäòï, þïâøâåþì ïóúòäåþäïæ óíæï øåâóáèíïà ìïþóíåþòìèúëæíåë ùïîèëæãåíåþò æï úíåþåþò, ëéëíæ åì ùïîèëæãåíåþò æï úíåþåþò èëìùïâäååþøò êëíêîåüóäò þóíåþîòâò ìïãíåþòì èåøâåëþòà óíæï ãïèëâòùâòëà, âòíïòæïí ïè ïìïêøò úëæíòì øåûåíòì ìïôóûâåäò àâòà ìïãïíò ïí èëâäåíïï æï ïîï ãïíñåíåþóäò ùïîèëæãåíï. þïâøâòì ïçîëâíåþï óíæï èòåèïîàåþëæåì ìïãíòæïí (èëâäåíòæïí) úíåþòìêåí æï ïîï úíåþòæïí ìïãíòìêåí (èëâäåíòìïêåí).

èåëîå ïîìåþòàò èëèåíüò ÷âåíò èòæãëèòìï ãóäòìõèëþì ìïìùïâäë ðîëúåìòì òìå ïãåþïì, îëè èëìùïâäòì øåèåúíåþòà ìïáèòïíëþïøò èëíïùòäåëþæåì þïâøâòì üâòíòì ëîòâå íïõåâïîìôåîë (¸åèòìôåîë).

4

ïè èòèïîàåþòà ÷âåí èòåî øåèëàïâïçåþóäò ìùïâäåþòì èåàëæòêï, ðîëãîïèï, ìïõåäèûéâïíåäë æï îåêëèåíæïúòåþò åñîæíëþï ïæïèòïíòì üâòíòì ìðåúòïäóî ãïèëêâäåâåþì, îëèäåþòú èëìùïâäòì øåèëáèåæåþòàò óíïî-÷âåâåþòì ãïíâòàïîåþòì ðîëþäåèåþàïí ïîòì æïêïâøòîåþóäò.

èåìïèå ïîìåþòàò èëèåíüò ÷âåíò èòæãëèòìï ãóäòìõèëþì þóíåþòì øåìùïâäïìï æï ãïîåèëìàïí ìùëîò êïâøòîåþòì æïèñïîåþïì ðîïáüòêóäò ìïèóøïëåþòì èåøâåëþòà. ïè èòçíòà ìïõåäèûéâïíåäëøòú æï èïìùïâäåþäòì ùòãíøòú øåüïíòäòï èîïâïäò ðîïáüòêóäò ìïèóøïë, îïú õåäì øåóùñëþì êâäåâïìï æï þóíåþòì Ses wav li sad mi in te re sis ga Ce nas.

÷âåí èòåî ÷ïèëàâäòäò ìïèòâå èëèåíüò åñîæíëþï þóíåþòìèúëæíåëþòì ¸ëäòìüòêóîò ïíó èàäòïíëþòàò (wholly (òíã.) — èàäòïíïæ, ìïâìåþòà) ìùïâäåþòì êëíúåôúòïì, ro me lic Se i mu Sa va cno-bil ma ame ri kel ma mec ni er ma j. ha sar dma (Jack Has sard, sci en ce ex pe ri en ces, 1990). ¸ëäòìüòêóîò ìùïâäï`ìùïâäåþòì èëæåäò èëìùïâäåì ãïíòõòäïâì îëãëîú èàäòïí ðòîëâíåþïì æï åèñïîåþï ïæïèòïíòì àïâòì üâòíòì èàäòïíëþòà ôóíáúòëíòîåþïì. üâòíòì èïîöâåíï æï èïîúõåíï íïõåâïîìôåîëåþò ìõâïæïìõâï ìïõòì ïçîëâíåþòà ðîëúåìåþøò èëíïùòäåëþåí. àòàëåóä íïõåâïîìôåîëì ôóíáúòëþòì æëèòíïíüóîò ïîååþò ïáâì; èïîúõåíï íïõåâïîøò æëèòíòîåþì àïíæïàïíëþòà æï äëãòêóîò àïíèòèæåâîëþòà èòùëæåþóäò òíôëîèïúòòì ïéáèï æï æïèóøïâåþï, èïîöâåíï íïõåâïîìôåîëøò ÿïîþëþì ïîïâåîþïäóîò, èàäòïíëþòà-ìòíàåçóîò, õïüëâïí-ìïõâòàò òíôëîèïúòòì ïéáèï æï æïèóøïâåþï (îëãëîòúïï îòüèò, èåäëæòï, ôïíüïçòï, ôåîåþò...).

¸ëäòìüòêóî ãïíïàäåþïøò åîàëþäòâïæ èëòïçîåþï èïîúõåíï íïõåâïîìôåîóäò üòðòì øåèåúíåþòàò ìïáèòïíëþï æï èïîöâåíï íïõåâïîìôåîóäò üòðòì øåèåúíåþòàò ìïáèòïíëþï. ïèïìàïíïâå, åì êëíúåôúòï òàâïäòìùòíåþì þïâøâåþì øëîòì ïîìåþóä ãïíìõâïâåþåþì èïàò ãëíåþîòâò øåìïûäåþäëþåþòì ìïõååþòì èòõåæâòà, êåîûëæ, ÷âåí âãóäòìõèëþà ãïîæíåîòì èòåî æïæãåíòä ãëíåþîòâ øåìïûäåþäëþïàï rva ìïõåì (mra val mxriv in te leqts). åìåíòï:

1) øòæïðåîìëíïäóîò — îëúï èëìùïâäå òàâòìåþì èïìïäïì òíæòâòæóïäóîò ãïèëêâäåâòìï æï îåôäåáìòòì èåøâåëþòà;

2) ðòîëâíåþïàïøëîòìò — èëìùïâäå ìùïâäëþì ìõâåþàïí àïíïèøîëèäëþòà;3) èóìòêïäóîò — ìïãïíàï ùâæëèòì ìïøóïäåþïï îòüèò æï èóìòêïäóîò êïíëíçëèòåîåþåþò;4) ìòâîúóäò — ìïãïíàï ùâæëèòìàâòì èëìùïâäå ìïÿòîëåþì ãîïôòêóä ëþòåáüåþçå æïêâòîâåþïì æï

èòì øåèïæãåíåä åäåèåíüåþçå èïíòðóäòîåþïì;5) êòíåìàåüòêóîò — èëìùïâäå ìùïâäëþì èëûîïëþòà, ãïæïïæãòäåþòà, øåõåþòà;6) ìòüñâòåî-äòíãâòìüóîò — îëúï èëìùïâäå èïìïäïì òàâòìåþì ãïãëíòäò æï ùïêòàõóäò ìòüñâåþòì

èåøâåëþòà;7) äëãòêóî-èïàåèïüòêóîò — èëìùïâäåì ïáâì èïàåèïüòêóîò ôëîèóäåþòàï æï äëãòêóîò

êïüåãëîòåþòà èïíòðóäòîåþòì óíïîò.8) na tu ra lis tu ri – mos wav les na tu ra lu ri Se mec ne bis gan sa kuT re bu li ni Wi aqvs; mas bu neb ri-

vi sag ne bi sa da mov le ne bis Sec no bi sad mi Zli e ri mis wra fe ba ga aC nia. ïæïèòïíøò, ÷âåóäåþîòâ, æëèòíòîåþì åîàò-ëîò üòðò ïè rviæïí, àóèúï èåüíïêäåþïæ ñâåäïï

ùïîèëæãåíòäò. ìïõåäèûéâïíåäë õåäì óíæï óùñëþæåì ìïìùïâäë ðîëúåìòì òìåàíïòîïæ ùïîèïîàâïì, îëè èëìùïâäååþòì ãëíåþîòâ øåìïûäåþäëþïàï yve la ìïõå òñëì ïáüòâòîåþóäò.

ö. ¸ïìïîæòì àïíïõèïæ, ¸ëäòìüòêóîò ãïíïàäåþï òàâïäòìùòíåþì þïâøâòì ãëíåþîòâ øåìïûäåþäëþïàï ñâåäï ÷ïèëàâäòäò ìïõòì ãïïáüòóîåþïì, îïìïú íïõåâïîìôåîóäò üòðòì øåèåúíåþòàò ìïáèòïíëþòì ãïîæï õåäì óùñëþì ìåíìëèëüëîóäò üòðòì øåèåúíåþòàò ìïáèòïíëþï (îïú ôòçòêóî ëþòåáüàïí óøóïäë êëíüïáüì ãóäòìõèëþì) æï åèëúòóîò üòðòì øåèåúíåþòàò ìïáèòïíëþï (îïú ãîûíëþòà-åèëúòóî ìùïâäåþïì ãóäòìõèëþì).

ïèãâïîïæ, øåãâòûäòï æïâïìêâíïà, îëè âòíïòæïí ïæïèòïíåþì (èïà øëîòì, þóíåþîòâòï, þïâøâåþìïú) ïõïìòïàåþì ìõâïæïìõâï üòðòì øåèåúíåþòàò óíïîò æï øåìïûäåþäëþåþò, ïèòüëè ìùïâäåþòì ¸ëäòìüòêóîò èëæåäò ðåæïãëãòóîïæïú, ôìòáëäëãòóîïæïú æï ìëúòïäóîò àïíïìùëîëþòì èõîòâïú ðîëãîåìóäòï æï èòìïéåþò.

þóíåþòìèúëæíåëþòì ìùïâäåþïì æïùñåþòà êäïìåþøò ãïíìïêóàîåþóäò ïéèçîæåäëþòàò ôóíáúòï ïêòìîòï. ìðåúòôòkóîò úëæíòì ãïæïúåèïìàïí åîàïæ þóíåþòìèúëæíåëþòì êóîìò óíæï åèìïõóîåþëæåì èëìùïâäåàï åêëäëãòóî, åìàåüòêóî, ðïüîòëüóä æï øîëèòà ïéçîæïì, îïú óíæï ãïèëòõïüëì èëìùïâäååþøò øåìïþïèòìò óíïî-÷âåâåþòìï æï ãïíùñëþï-æïèëêòæåþóäåþåþòì ãïèëèóøïâåþòà. ïèãâïîïæ, þóíåþòìèúëæíåëþòì ìïõåäèûéâïíåäë ïéèçîæåäëþòàò ôóíáúòòì èïüïîåþåäòú óíæï òñëì.

ìïõåäèûéâïíåäëì ïéèçîæåäëþòà ôóíáúòïøò èëâòïçîåþà, ïãîåàâå, æïèëóêòæåþäïæ èóøïëþòì óíïîòì ãïíâòàïîåþïì. àïíïèåæîëâå ãïèëêâäåâåþèï ðåæïãëãòêïøò æïïæïìüóîï, îëè þóíåþòìèúëæíåëþòì ãïêâåàòäåþçå, îëúï èëìùïâäåþò æïèëóêòæåþäïæ åûòåþåí æïìèóäò ïèëúïíåþòì ãïæïÿîòì ãçåþì, ïîïàó òçîæåþï ìïãíòìïæèò èïàò æïòíüåîåìåþï, ïîïèåæ õæåþï òìåàò óíïî-÷âåâåþòì åôåáüóîò ãïíâòàïîåþï, îëãëîòúïï êîòüòêóäò ïçîëâíåþï, ïíïäòçòìï æï øåèëáèåæåþòì óíïîò, èòéåþóäò òíôëîèïúòòì ìòìüåèaSi moyvanis óíïîò æï ìõâï.

þóíåþòìèúëæíåëþòì ìïõåäèûéâïíåäëåþòì ïãåþòì ÷âåíåóäò õåæâòì ìòìîóäòìïàâòì åîà ìïêòàõìïú óíæï øåâåõëà. ãïìóä ìïóêóíåøò ïéèëìïâäåà åâîëðòì áâåñíåþøò æïùñåþòà ìêëäïì ìïôóûâäïæ åæë òì èëìïçîåþï, îëè æïùñåþòà êäïìåþøò ìùïâäåþï ëîòåíüòîåþóäò óíæï òñëì úëæíòì ãïîêâåóäò èïîïãòì ïàâòìåþïçå, ìêëäòì èëèæåâíë ìïôåõóîòìàâòì ìïÿòîë òíôëîèïúòòì ìïþïçòìë æëíòì øåáèíïçå.

5

àïíïèåæîëâå (òìåâå îëãëîú êäïìòêóîò) ðåæïãëãòóîò àåëîòåþò óðòîïüåìëþïì òè èëìïçîåþïì ïíòÿåþåí, îëèäòì èòõåæâòàïú æïùñåþòà ìêëäïøò ãïíïàäåþòìï æï ïéçîæòì ðîëúåìò ðòîëâíåþòì ãïíâòàïîåþïçå óíæï òñëì ëîòåíüòîåþóäò. ÷âåíò ïçîòà, åì ëîò èòæãëèï óîàòåîàãïèëèîòúõïâò ïîïï, àóèúï ïáúåíüò èïòíú ãïíâòàïîåþïçå óíæï òñëì èòèïîàóäò.

÷âåí èòåî ùïîèëæãåíòäò þóíåþòìèúëæíåëþòì pir ve li êäïìòì ìïõåäèûéâïíåäë øåæãåíòäòï çåèëà ÷ïèëñïäòþåþóäò øåõåæóäåþåþòì ìïôóûâåäçå æï èòìò æïíòøíóäåþïï, õåäò øåóùñëì ìùïâäåþòì øåèæåãò ïèëúïíåþòì ãïíõëîúòåäåþïì pir vel êäïìøò: þóíåþòì øåìùïâäòì ûäòåîò èëüòâïúòòì øåáèíïì, ãïîåèëìæïúâòàò øåãíåþòì ÷ïìïõâïì, èëìùïâäååþøò úíëþòìèëñâïîåëþòì, ãïêâòîâåþòìï æï ïéèë÷åíï-øåìùïâäòì ãçòà ãïèëùâåóäò êèïñëôòäåþòì ãîûíëþòì ãïíâòàïîåþïì, þïâøâòì áúåâòì ûòîòàïæò ôëîèòì (àïèïøòì) ìùïâäòì áúåâòà àïíæïàïíëþòà øåúâäïì (ïíó ìïìùïâäë áúåâòì ÷ïèëñïäòþåþïì), øåèåúíåþòàò óíïî-÷âåâåþòì ãïíâòàïîåþïìï æï, çëãïæïæ, ìùïâäòìïæèò æïæåþòàò æïèëêòæåþóäåþòì ãïèëèóøïâåþïì.

2. sa xel mZRva ne lo bu ne ba1 age bis prin ci pe bi

· in teg ri re ba – sa xel mZRva ne lo Si sinTezirebuladaa warmodgenili sa xel mwi fo stan dar tiT gaT va lis wi ne bu li oT xi ve mi mar Tu le ba (coc xa li sam ya ro, sxe u le bi da mov le ne bi, de da mi wa da ga re sam ya ro, ada mi a ni da ga re mo), ag reT ve – sa mo qa la qo aR zrdis sfe ro dan zo gi er Ti Te ma;

· mi saw vdo mo ba – gaT va lis wi ne bu lia 5-6 wlis asa kis bav Sve bis fsi qo lo gi u ri Ta vi se bu re be bi da sa Wi ro e be bi;

· sis te ma tu ro ba da Tan mim dev ro ba – Ti To e u li Se sas wav li Te ma age bu lia er Ti a ni struq tu riT da uku kav Si re bis gaT va lis wi ne biT;

· Se de geb ze ori en ti re ba – sa xel mZRva ne lom xe li un da Se uw yos stan dar tiT gan saz Rvru li Se de ge bis miR we vas sas wav lo wlis bo los Tvis;

· Seg ne bu lo ba da aq ti u ro ba – sa xel mZRva ne los ga for me ba da swav le bis me To di ka isea mo az re bu-li, rom maT uz run vel yon mos wav lis mi er ma sa lis ga az re bu lad aT vi se ba – in for ma ci is da mo u ki-deb lad da mu Sa ve bis, sa ku Tar Za leb Si dar wmu ne bi sa da Ta nak la se leb Tan Ta nam Srom lo bis gziT;

· Tval sa Ci no e ba da grZno ba di aR qma – sa xel mZRva ne lo xels Se uw yobs mos wav le e bis mi er cod nis Se Ze na sa da unar-Cve ve bis gan vi Ta re bas ada mi a nis yve la Seg rZne bis aq ti u ri ga var ji Se ba-ga mo ye ne biT;

· emo ci u ri aR qma – sa xel mZRva ne lo xels Se uw yobs sas wav lo pro ce sis sa in te re sod da sa xa li-sod war mar Tvas, rac bav Sveb Si swav li sa da sag ni sad mi da de biT emo ci ur da mo ki de bu le bas uz run-vel yofs;

· aR mzrde lo bi Ti – bu ne bis sa xel mZRva ne lo go neb ri vi gan vi Ta re bis pa ra le lu rad un da em sa-xu re bo des mos wav le Ta eko lo gi ur da es Te ti kur aR zrdas, ag reT ve – usaf rTxo e bi sa da hi gi e nis unar-Cve ve bis ga mo mu Sa ve bas;

· sa xel mZRva ne los fun qci o na lu ro ba – am prin cip Si igu lis xme ba swav le bis mTli an sis te ma Si bu ne bis sa xel mZRva ne los, ro gorc am sis te mis ele men tis, fun qci u ri dat vir Tva sxva ele men teb Tan (sas wav lo ma sa le bi, swav le bis sa Su a le be bi, sxva sag ne bis sa xel mZRva ne lo e bi..) ur Ti er Tkav Sir Si;

· nor ma ti ul do ku men teb Tan Se Tan xme bu lo ba – sa xel mZRva ne los Te ma ti ka da swav le bis me To-di ka efuZ ne ba zo ga di ga naT le bis erov nu li miz ne bi Ta da erov nu li sas wav lo geg miT gan saz-Rvrul pri o ri te teb sa da moT xov nebs.

3. sas wav lo Te me bi

I klasis bunebaSi is wav le ba Te me bi, rom le bic Ser Ce u lia spe ci a lu ri kvle vis sa fuZ vel ze, pir-vel kla sel Ta asa ki sa da in te re se bis gaT va lis wi ne biT. sul Te me bi gaT vli lia 32 sas wav lo kvi ra ze maswavleblisTvis gaTvaliswinebulia ram de ni me gak ve Ti li sa Ta da ri god da ga sa me o reb lad. Yyo ve-li Te ma mo i cavs 2 an met sa kiTxs. sul moswavlis rveulSi 19 Temaa da 65 gakveTili.

sas wav lo Te me bis Tan mim dev ro ba ase Tia:

1. me da Cemi sxeuli2. Cemi skola 3. ojaxi4. Semodgoma5. sakvebi - xili, bostneuli6. usafrTxoebis sadarajoze7. savaWro obieqtebi (marketi/supermarketi) 8. samosi9. zamTari10 feri da forma11. dRe da Rame

6

12. SegrZnebi13. janmrTelobis sadarajoze14. rogor da sad verTobiT? 15. gazafxuli16. mze, mTvare da varskvlavebi17. cxovelTa samyaro18. mcenareebi19. zafxulic mobrZanda

4. sa xel mZRva ne los struq tu ra dami mar Te ba sag nob riv prog ra mas Tan (stan dar tTan)

mos wav lis sa xel mZRva ne lo bu ne ba1 war mo ad gens sa mu Sao fur cle bis kre buls, ro mel Sic mos-wav le xa tavs, afe ra debs, ake Tebs mar tiv mo de lebs, aj gu febs sag nebs da a.S. vi na i dan es aris pir ve-li kla sis sa xel mZRva ne lo, mas Si sa er Tod ar aris sa kiT xa vi teq ste bi. II semestridan zo gi erT Sem-Txve va Si da saS ve bia mxo lod mok le da mar ti vi in struq ci e bi im aso e bis ga mo ye ne biT, romlebic uk ve nas wav li un da hqon deT im dro is Tvis. Aa se rom, mos wav lis wigni Zi ri Ta dad ilus tra ci e bi sa da sa var ji So e bis kom pleq tia, ro me lic mra val fe ro va ni sa mu Sa o e bis Ses ru le bas sTa va zobs bav Svebs.

bu ne ba 1 ar aris akin Zu li ro gorc Cveulebrivi wig ni, is yda Si Tan mim dev ru lad Ca magrebuli cal ke u li fur cle bis (A4 for ma tis) kre bu lia. Ti To e u li me ca di ne o bi saT vis mos wav les das Wir deba 1 an 2 ase Ti fur ce li. Ffur cle bi da nom ri lia Te me bis mi xed viT da aseT na i rad ma Ti ga mo ye ne ba bev rad uf ro mo xer xe bu lia pir vel kla sel TaT vis (maswavlebels Tavisi saWiroebisamebr SeuZlia advilad amoaxevinos nebismieri furceli). da nar Tis sa xiT sa xel mZRva ne los ax lavs fe ra di qa Ral de bic.

Bbu ne bis met yve le bis sag nob ri vi prog ra miT gan saz Rvru lia is spe ci fi ku ri unar-Cve ve bi, ro mel Ta gan vi Ta re ba au ci le be lia am sag nis swav le bi sas. I klas Si xe li un da Se ew yos sas wav lo kvle viT unar-Cve ve bis gan vi Ta re bas elementarul doneze, ker Zod: dak vir ve bis, aR we ris, aR ric-xvis, kla si fi ka ci i sa da ko mu ni ka ci is Cve ve bis gan vi Ta re bas am asak Si ve Ca ey re ba sa fuZ ve li.

SemoTavazebuli me ca di ne o be bi da aq ti vo be bi iTvaliswinebs 1 kla sis sag nob ri vi stan dar tis oT xi ve mi mar Tu le bas: coc xa li sam ya ro, sxe u le bi da mov le ne bi, de da mi wa da ga re sam ya ro, ada mi ani da ga re mo.

sa xel mZRva ne lo Ti gaT va lis wi ne bu li aq ti vo be bi xels uw yobs standartiT gaTvaliswinebuli yvela Se de gis miR we vas.

5. sa xel mZRva ne los ga mo ye ne bis we si

sas wav lo pro ce sis daw ye bam de mas wav le be li sru lad un da ga ec nos mas wav leb lis wig nSi mo ce mul bu ne bis met yve le bis swav le bis kon cef ci a sa da Ta vi se bu re bebs Cve ni sa xel mZRva ne los mi xed viT.

pir vel kla sel Ta did ma na wil ma kiT xva jer ar icis an Za li an uWirs, ami tom, bu neb ri via, mos wav-lis sa xel mZRva ne lo Si ara na i ri sa kiT xa vi teq ste bi ar aris; maT Tvis da va le be bi iseT na i rad aris Sed ge ni li, rom isi ni Zi ri Ta dad ga moc di le bis mi Re biT swav lo ben, anu – swav lo ben uSu a lo dak vir-ve biT, ga sin jviT, Se xe biT, xat viT da ga fe ra de biT, ma sa lis xe liT da mu Sa ve biT, Se mec ne biT ope ra-ci eb sa da di daq ti kur Ta ma Seb Si aq ti u ri mo na wi le o biT, gan xil viT, msje lo biT da maT Tvis axa li cod nis `aR mo Ce niT~.

vi na i dan mos wav lis sa xel mZRva ne lo uteq stoa, mas wav leb lis wig nSi Ti To e u li me ca di ne o ba daw-vri le biT aris aR we ri li. mas wav le be li ec no ba kvi ris Te mas, Sem deg me ca di ne o bis Te mis sa Ta urs, miz nebs, sa Wi ro ma sa las, bav Sve bis Tvis sa va ra u do uc xo sit yveb sa da me ca d i neo bis msvle lo bas. bo lo Si mo ce mu li da ma te bi Ti (al ter na ti u li) aq ti vo ba mas wav le bels Se uZ lia Ta vi si Se xe du le bi-sam ebr ga mo i ye nos (an sa er Tod ar ga mo i ye nos).

mas wav leb lis wig nSi gak ve Ti le bis da nom vra da aR we ra zus tad Se e sa ba me ba mos wav lis sa xel-mZRva ne lo Si mo ce mu li sa kiT xe bis (Te me bis) Tan mim dev ro bas, rac pe da gogs gak ve Ti le bis da geg mvas ga u ad vi lebs. gak ve Ti lis msvle lo bis (aq ti vo be bis) aR we ra Si ga mo yo fi li 5-6 Zi ri Ta di aq ti vo ba – da sa Ta u re bu lia da mo niS nu lia dro i Ti mo nak ve TiT. mi niS ne bu li wu Te bi sa o ri en ta ci oa da ara – sa val de bu lo. sa gak ve Ti lo dro is da zog vis Sem Txve va Si mas wav le bels Se uZ lia, Se Ta va ze bu li da ma te bi Ti aq ti vo bac ga mo i ye nos. Tum ca, yve la Sem Txve va Si sa sur ve lia, mas wav le bel ma ar iC qa ros da bav Svebs wyna rad mu Sa o bis sa Su a le ba mis ces.

klasSi moswaleTa raodenobisa da maTi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT maswavlebels SeuZlia SeTavazebuli aqtivobebidan SearCios is aqtivobebi, romlebic misi azriT yvelaze ukeT miiyvans

7

misaRwev Sedegebamde. mos wav le ebs I klas Si sa Si nao da va le be bi ar eZ le va. mas wav le bel ma me ca di ne-o ba ise un da da geg mos, rom swav leba-swav lis pro ce si sa gak ve Ti lo dro Si Ca e ti os. yve la me ca di ne-o ba un da dam Tav rdes mok le das kvne bi Ta da Se ja me biT, sa dac gad mo ce mu li iq ne ba Ses wav li li Te mis Zi ri Ta di Si na ar si, me ca di ne o bis pro ces Si miR we u li Se de ge bi, axa li sit yve bi; un da mox des ref-leq si re ba mos wav le Ta gan cdeb sa da emo ci eb ze, mo ma val Si ga saT va lis wi ne bel sa kiT xeb sa da sur vi-leb ze. Se ja me bi sas sa sur ve lia, ag reT ve, da fiq sir des kav Si re bi wi na da mom dev no me ca di ne o beb Tan.

mos wav le e bis mi er sa xel mZRva ne los fur cleb ze Ses ru le bu li da va le be bis na wi li un da ga mo ik-ras ked leb ze an da mag rdes ked lis gas wvriv gab mul Zafze. dar Ces ase mTe li wlis gan mav lo ba Si, bav Svebs Za li an mos wonT sa ku Ta ri na xe la vis ga mo fe na, sa Wi ro e bis Sem Txve va Si ma Ti ga mo ye ne bac ad vi li iq ne ba. Ta vad sa xel mZRva ne lo ebs ki mas wav le be li bav Svebs Sin ar atans, yo ve li me ca di ne o-bis das ru le bis Sem deg ag ro vebs da ina xavs.

am ri gad, mas wav leb lis wig niT pe da go gebs vTa va zobT bu ne bismet yve le bis Cve ni sa xel mZRva ne lo-Ti (bu ne ba 1) swav le bis me To di kas, mag ram amiT ar vzRu davT mas wav leb lebs. Ta vi an Ti kva li fi ka ci-i sa da pi ro be bis mi xed viT maT da ma te biT Se uZ li aT Ta vad Se ar Ci on swav le bis is xer xe bi da aq ti vo-be bi, rom le bic uf ro efeq tu rad Se uw yo ben xels Ti To e u li me ca di ne o bis miz ne bis gan xor ci e le bas da stan dar tiT gaT val swi ne bu li Se de ge bis miR we vas.

gagacnobT moswavlis wignis agebulebas:

moswavlis rveulis zeda marcxena kuTxeSi mocemulia paragrafis numeracia.

gakveTilis saTauri

moswavlis rveulis qveda kuTxeSi mocemulia Tavis saTauri.

moswavlis rveulis qveda kuTxeSi ganTavsebulia gverdis rigiTi nomeri.

8

6. unarCve ve bis gan vi Ta re ba

sas wav lo pro ce sis erT-er Ti um niS vne lo va ne si kom po nen tia mos wav le Ta unar-Cve ve bis gan vi Ta-re ba. cxov re ba Si aq ti u rad ga mo sa ye ne be li mra va li unar-Cve vis (e.w. sa si coc xlo unar-Cve ve bis) gan vi Ta re bas xels un da uw yob des ne bis mi e ri sag nis swav le ba. Cven wi na Se es amo ca nac id ga. amas Ta-na ve, Se ve ca deT ise Seg ved gi na sa xel mZRva ne los Si na ar si, struq tu ra da me To du ri apa ra ti, rom mos wav le ebs dav xma re bo diT kri ti ku li az rov ne bis una ri sa da bu ne bis met yve le bis sag ni saT vis spe ci fi ku ri unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba Si. imi saT vis, rom mas wav leb lis Tvis na Te li iyos, Tu ras vgu lis xmobT am unar-Cve ve bis cne beb Si, Ti To e ul maT gans mok led da va xa si a TebT.

* kri ti ku li az rov ne bis unarCve ve bikri ti u li az rov ne bis una ri gu lis xmobs mi zez-Se de go bi Ti cne be biT fiqrs, ro me lic mi mar Tu-

lia ga daw yve ti le bis mi sa Re bad – ra da i je ros, an ra mo i moq me dos ada mi an ma.`kri ti ku li az rov ne ba mo i cavs ga az re bis rTul pro cess, ro me lic iw ye ba in for ma ci is aR qmiT

da mTav rde ba ga daw yve ti le bis mi Re biT. kri ti ku li az rov ne ba gu lis xmobs cne be bis ga az re ba sa da ma Ti fa ru li ar sis kvle vas, maT da mi skep ti kur da mo ki de bu le bas Ta va zi a no bis far gleb Si, maT Se pi ris pi re bas gan sxva ve bul Tval saz ris Tan, sar wmu no da san do sis te me bis war mod ge nas ma Ti sis-wo ris da sa sa bu Teb lad da am struq tu reb ze day rdno biT gar kve u li Tval saz ri sis Se mu Sa ve bas... kri ti ku li az rov ne ba rTu li pro ce sia. xSi rad mi aC ni aT, rom am pro ces Si mxo lod uf ro si asa kis mo wa fe e bi un da Ca e ban. es ase ar aris. pa ta reb sac, Ta vi an Ti gan vi Ta re bis Se sa ba mi si do nis kva lo ba-ze mSve niv rad Se uZ li aT am rTul pro ces Si Cab ma. isi ni si a mov ne biT mo na wi le o ben prob le ma Ta ga daw yve tis rTul saq me eb Si da ma Ral do ne ze iRe ben ga daw yve ti le bebs~ (j. sTi li, q. me re di Ti, C. Tem fli, `cne ba Ta mo na xa zi kri ti ku li az rov ne bi saT vis~, sa xel mZRva ne lo I).

sa xel mZRva ne lo Si mo ce mu li sa var ji So e bi da da va le be bi mos wav le e bis wi na Se wa moW ris prob le-mebs, sTa va zobs maT Se sa xeb msje lo bas, ga daw yve ti le bis gze bis Zi e bas. mas wav le bel ma mos wav le e bi un da wa a xa li sos, ra Ta maT ifiq ron kri ti ku lad da Se moq me de bi Tad, ga mos ca don mi Re bu li in for-ma ci u li cod na, ga aa na li zon faq te bi da awon-da wo non sa ku Ta ri mix ved re bi da war mod ge ne bi.

kri ti ku li az rov ne bis unar-Cve ve bi dan aR sa niS na via: ga az re ba, ga mo ye ne ba, ana li zi, sin Te zi da Se fa se ba.

* bu ne bis met yve le bi saT vis da ma xa si a Te be li spe ci fi ku ri unarCve ve biam unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba xels uw yobs mec ni e ru li kvle vis sa fuZ vle bis Cay ras da cod nis

Seg ne bu lad da uf le bas, ag reT ve – mos wav le Ta wi na Se wa moW ri li prob le me bis ga daW ras da mi Re bu-li cod nis axal si tu a ci eb Si ga mo ye ne bas.

* dak vir ve badak vir ve bis una ri bu ne bis Ses wav lis fun da men tu ri una ria, ro me lic yve la sxva spe ci fi ku ri

unar-Cve vis sa fuZ vels war mo ad gens. adamiani swo red dak vir ve bis Se de gad ag ro vebs Zi ri Tad in for-ma ci as ga re mo Si ar se bul sag neb sa da mov le neb ze. dak vir ve ba gu lis xmobs yu rad Re bas, fiqrs, mos me-nas, Se xe bas, Se da re bas, moq me de bas... da imis Se saZ leb lo bas, rom ada mi an ma aR we ros, Tu ras ak vir de ba.

* kla si fi ci re bakla si fi ci re bis una ric um niS vne lo va ne si una ria da daw ye bi Ti kla se bi dan ve mi zan Se wo ni lia

mi si gan vi Ta re ba. mos wav le e bi sag neb sa da mov le nebs aj gu fe ben Zi ri Ta di ma xa si a Teb le bis mi xed-viT; da saw yis Si – er Ti ro me li me ad vi lad dak vir ve ba di niS nis mi xed viT, Sem deg – ram de ni me ar se-bi Ti niS nis mi xed viT.

* ko mu ni ka ciaam una ris ga re Se Se uZ le be lia dak vir ve bis an moq me de bis (cdis) Se de gis sxve bis Tvis ga zi a re ba.

ami tom is er Ti na i rad mniS vne lo va nia ro gorc kvle vi sas, ise – yo vel dRi ur cxov re ba Si. ko mu ni ka-ci is dros mos wav le aR wers, gan mar tavs, aC ve nebs, wers, ze pi rad gad mos cems, ga sa ge bad sa ub robs.

* ga zom vaga zom vis una ris ga re Se kvle va-Zi e ba Se uZ le be lia. ga zom vis dros mos wav le ag ro vebs Se da re-

biT da ra o de nob riv ma xa si a Teb lebs. daw ye biT kla seb Si mos wav le ebs sWir de baT sig rZis, wo nis, tem pe ra tu ris da dro is sa zo mi er Te u le bis cod na da ma Ti ga mo ye ne ba.

(pir vel klas Si jer ar mo eT xo ve baT).* Se da re baSe pi ris pi re baSe da re bi sa da Se pi ris pi re bis una ri gu lis xmobs sag neb sa da mov le nebs So ris msgav si da gan-

sxva ve bu li ma xa si a Teb le bis da nax va sa da dad ge nas. am una ris gan vi Ta re ba xels uw yobs cod nis sis-te ma Si moy va na sa da kri ti ku lad ga az re bas.

* das kvnis ga mo ta nadas kvnis ga mo ta nis una ri efuZ ne ba uk ve gan xi lu li una re bis gan vi Ta re bas; das kvnis ga mo ta na

xde ba mo po ve bu li mo na ce me bis, dak vir ve ba sa an cdis Se de ge bis ana li zi sa da in for ma ci is sin Te zi-re bis Sem deg.

* prog no zi re baprog no zi re bis Tvis mos wav le iye nebs mis mi er uk ve Ses wav lil da da mu Sa ve bul in for ma ci as,

ra Ta iva ra u dos, Tu ra Se iZ le ba mox des am mi mar Tu le biT mo ma val Si, anu mi Re bu li cod ni sa da

9

ga moc di le bis sa fuZ vel ze mos wav lem un da gan Wvri tos mo sa lod ne li Se de ge bi.

7. mci re jgu feb sa da wyvi leb Si mu Sa o ba

sas ko lo ga naT le bis sis te ma Si mos wav le ze ori en ti re bul ma mid go mam Zli e ri biZ gi mis ca Ta nam-Srom lo bi Ti pe da go gi kis gan vi Ta re bas da dRes far Tod aris gav rce le bu li msof li o Si. sas wav lo pro ce sis or ga ni za ci is for mebs So ris aR sa niS na via wyvi leb Si da jgu feb Si mu Sa o ba. tra di ci u li gak ve Ti lis dros, ro ca War bobs fron ta lu ri ga mo kiT xva, Zi ri Ta dad aq ti u ro ben Zli e ri mos wav-le e bi. isi ni axal ma sa las ad vi lad ige ben, swra fad iT vi se ben da mas wav le be lic maT ey rdno ba. sus-ti mos wav le ki Crdil Sia da Ca mor Ce na ga ran ti re bu li aqvs, vi na i dan dro ar hyof nis, rom yve la fe-ri naT lad war mo id gi nos da verc imas be davs, rom kiT xve biT mi mar Tos mas wav le bels; Tu Se e kiT xe-bi an, swra fad ver pa su xobs an aras wo rad pa su xobs da... mok led, afer xebs gak ve Ti lis msvle lo bas.

ax la gan vi xi loT me o re va ri an ti, ro ca mos wav les in di vi du a lur da va le bebs vaZ levT da is Ta vis Tvis me ca di ne obs. xSi rad is Ta vi si war ma te be bi Ta Tu wa ru ma teb lo biT sa ku Tar na WuW Si rCe-ba. mas nak le bad anaR vlebs, Tu ro go r aqvs saq me mis am xa nags da Zi ri Ta dad sa ku Ta ri prob le me biT aris da ka ve bu li.

Ta nam Srom lo bi Ti pe da go gi ka ki gvTa va zobs sxva na i rad swav las – ro ca mos wav les gver diT am xa na ge bi hyavs, ro mel Tac un da da ex ma ros an da e kiT xos, ga ar kvi os is, rac ga u ge ba ria; Se uZ li aT, er Tob li vad im sje lon da das kvne bi ga mo i ta non. ro ca Sen zea da mo ki de bu li jgu fis war ma te ba, Se uZ le be lia, ar ga ac no bi e ro pa su xis mgeb lo ba sa ku Ta ri Ta vi sa da jgu fis wi na Se, ar is wav lo, ar imu Sao, izar ma co da a.S.

praq ti kam aC ve na, rom er Tob li vad swav la ara mar to uf ro io li da sa in te re soa, mniS vne lov nad efeqturicaa. aR sa niS na via, rom es efeqturoba exe ba ro gorc aka de mi ur war ma te beb sa da in te leq-tu a lur gan vi Ta re bas, ise – zne ob riv zrdas.

Ta nam Srom lo bi Ti swav le ba Ta vi si miz nis mi saR we vad xSi rad iye nebs klas Si wyvi le bi sa da jgu-fu ri mu Sa o bis (me ca di ne o bis) me Tods. axa li pe da go gi u ri teq no lo gi e bis gan xor ci e le bac xSir Sem Txve va Si jgu fu ri mu Sa o bis me Tod Tan aris da kav Si re bu li.

wyvi leb Si mu Sa o bawyvi leb Si mu Sa o bis Tvis mas wav le be li klass hyofs wyvi le bad da aZ levs da va le bas (Tu ro me li me

mos wav le mar to rCe ba, mas wav le bels Se uZ lia, Tvi Ton da uw yvil des mas an sa mi bav Svi das vas er Tad). mu Sa o bis xan grZli vo bas mas wav le be li gan saz Rvravs da wi nas war af rTxi lebs mos wav le ebs. sa mu Sa-os das ru le bis Sem deg Tu mas wav le be li ro me li me wyvi lis na mu Se vars Se a fa sebs, es Se fa se ba ori ve mew yvi les er Tna i rad un da exe bo des. amiT bav Sve bi ga i ge ben, rom isi ni pa su xis mge bel ni ari an mew yvi-lis mi marT da Se ec de bi an er Tma neTs da ex ma ron swav la Si. isi ni er Tad ak vir de bi an, fiq ro ben, msje-lo ben, mu Sa o ben, xa ta ven... Sem deg ki er Tma ne Tis na mu Sev reb sac amow me ben-akon tro le ben. am gva ri Ta nam Srom lo ba sa fuZ vels uq mnis ukon fliq tod mu Sa o bas mci re jgu feb Si.

jgu feb Si muSaobaCven jgu fur me ca di ne o bas sko la Si gan vi xi lavT ro gorc ko leq ti ur in te leq tu a lur mu Sa o-

bas, rac bav Svis go neb ri vi gan vi Ta re bis sa u ke Te so pi ro bebs qmnis.ur Ti er To ba Ta Tval saz ri siT jgu fu ri me ca di ne o bis da niS nu le ba is ki araa, rom jgu fi emor-

Ci le bo des mas wav le bels, ram de na dac is, rom jgu fis Ti To e u li mos wav le Tavs kom for tu lad grZnob des, maq si ma lur Se de gebs aR wev des da am xa na geb Tan da mas wav le bel Tan Ta nam Srom lob des. aseT pi ro beb Si jgu fu ri mu Sa o ba Sem deg ze moq me de bas ax dens mos wav lis pi rov ne bis gan vi Ta re ba ze:

– jgu fi qmnis in te leq tu a lu ri da Za bu lo bis vels;– jgu fi qmnis emo ci u ri da mux tvis vels;– jgu fi aZ levs ada mi ans qce vis ga moc di le bas;– jguf Si mos wav le eC ve va am xa na geb Tan Ta nam Srom lo bas;– jgu fi xels uw yobs mos wav lis da mo u ki deb lad mu Sa o bis una ris gan vi Ta re bas;– jgu fi uvi Ta rebs ada mi ans pa su xis mgeb lo bis grZno bas da a.S. pe da go gis mi er or ga ni ze bul jgu fur me ca di ne o bas az ri mxo lod im Sem Txve va Si aqvs, ro ca xde-

ba mos wav le Ta pi rov nu li gan vi Ta re ba. jgu fi sa u ke Te so sa Su a le bas iZ le va ise Ti Se moq me de bi Ti ga re mos Se saq mne lad, ro me lic jgu fis wev re bis gan vi Ta re bas uz run vel yofs.

gak ve Til ze jgu fu ri mu Sa o bis or ga ni za ci is Zi ri Ta di Ta vi se bu re be bia:1) kon kre tu li sas wav lo amo ca ne bis ga da saw yve tad kla si iyo fa 3-6 bav Svi an jgu fe bad;2) Ti To e ul jgufs eZ le va kon kre tu li da va le ba (da va le ba yve la jgu fi saT vis Se iZ le ba iyos er Ti

an sxva das xva), ro mel sac jgu fi er Tob li vad as ru lebs li de ris an mas wav leb lis xel mZRva ne lo biT;3) jguf Si da va le ba mos wav le eb ze iseT na i rad na wil de ba da srul de ba, rom Se saZ le be lia jgu-

fis Ti To e u li wev ris in di vi du a lu ri wvli lis da fiq si re ba da Se fa se ba;4) Ta vi dan jgu fe bis Se mad gen lo ba cva le ba dia, ma Ti da kom pleq te ba xde ba imis gaT va lis wi ne-

biT, rom maq si ma lu rad Se ew yos xe li Ti To e u li mos wav lis Se saZ leb lo be bis re a li za ci as da pi rov nu li xa si a Te bis um tkiv ne u lod Se Tav se bas;

10

5) jgu fi ya lib de ba im prin ci piT, rom ga er Ti an dnen sxva das xva siZ li e ri sa da cod nis do nis, gan sxva ve bu li xa si a Te bis mos wav le e bi, rac maT ur Ti er TSev se bi sa da gam did re bis sa Su a le bas aZ levs;

6) jgu fi un da mu Sa ob des Se Tan xme bu lad, ukon fliq tod, ar un da iT rgu ne bo des arc er Ti bav-Svi;

7) sa mu Sao un da Ses rul des mas wav leb lis mi er wi nas war gan saz Rvrul dro Si;8) jgu fi mu Sa obs erT ma gi das Tan;9) gun de bad Ca mo ya li be bu li jgu fe bi Se iZ le ba pe ri o du lad vcva loT an uc vle lad dav tovT

gar kve u li dro is gan mav lo ba Si (er Ti an ori Tve, sas wav lo se mes tri).jgu fu ri mu Sa o bis dros un da wa va qe zoT sa mu Sa os msvle lo bi sa da Se de ge bis er Tob li vi gan-

xil va, rCe vis Tvis er Tma neT Tan mi mar Tva da ur Ti er Tdax ma re ba. am dros mniS vne lov nad iz rde ba yve la sa Wi ro Sem Txve va Si mos wav le e bis mxri dan am xa na ge bis dax ma re ba. aR sa niS na via, rom am dros dam xma re mos wav le sus tTan Se da re biT ara nak leb sar geb lo bas iRebs, vi na i dan mi si cod na kon-kret de ba, aq ti ur de ba, mtkic de ba Ta nak la se lis Tvis ax snis pro ces Si.

jgu fu ri mu Sa o bis dros mas wav le be li sxva das xva fun qci as as ru lebs: amow mebs sa mu Sa os msvle-lo bas, re a gi rebs kiT xveb ze, are gu li rebs ka maT sa da mu Sa o bis Tan mim dev ro bas, au ci leb lo bis Sem Txve va Si ex ma re ba cal ke ul mos wav les an mTli an jgufs. amas Ta na ve, maq si ma lu rad uw yobs xels Se de ge bis gan xil va sa da ur Ti er Tkon sul ta ci ebs.

mas wav le be li un da akon tro leb des mTe li kla sis mu Sa o bas, mag ram ar un da iq mne bo des STa beW-di le ba, rom is ro me li me jgufs Tav ze ad gas. mas wav le be li ar un da Ca e ri os jgu fis mu Sa o ba Si gar-da im Sem Txve vi sa, ro ca mos wav le e bi iT xo ven ra i mes gan mar te bas.

sa mu Sa os dam Tav re bis Sem deg jgu fe bi war mo ad ge nen Ta vi anT na mu Sev rebs (jgu fis ro me li me wev ri Ses ru le bul da va le bas gan mar tavs an iye nebs ko men ta ri saT vis). mas wav le bels Se uZ lia Tvi-Ton Se ar Ci os pre zen ta to ri (ga mom svle li) an jgufs mis ces amis uf le ba. pre zen ta ci is dros ka ma-Ti da uS ve be lia, ra Ta az ri ar ga vaw yve ti noT mo pa su xes. Se kiT xve bis das ma un da mox des mxo lod pre zen ta ci is Sem deg (pre zen ta ci is Se sa xeb uf ro daw vri le biT qve moT vi sa ub rebT).

jgu fu ri me ca di ne o bis war ma te biT Ca sa ta reb lad pe da go gi klass kar gad un da ic nob des (igu-lis xme ba ara mar to mos wav le Ta cod nis do ne, ara med ma Ti xa si a Te bi sa da ur Ti er To be bis Ta vi se-bu re ba ni), jgu fur me ca di ne o bas wi nas war mom za de ba da da geg mva sWir de ba. mar Ta lia, am gva ri mu Sa o ba mas wav leb li sa gan da ma te bi Ti dro is xar jvas mo iT xovs, mag ram, sa ma gi e rod, pe da go gi u ri efeq ti sag rZnob lad ma Ra lia.

jgu fu ri mu Sa o bis war ma te biT ga mo ye ne ba Se iZ le ba ro gorc axa li ma sa lis ga da ce mis dros, ise Ses wav li li ma sa lis Se mow me bi sa da Se fa se bi sas. mTa va ria, mas wav le bels ar ae ri os, rom jgu fu ri mu Sa o ba mi za ni ki ar aris, ara med – qme di Ti sa Su a le ba gak ve Ti li miz nis mi saR we vad da da sa xu li amo ca ne bis ga da saW re lad.

Sem deg etap ze sa sur ve lia dis ku si is mow yo ba. dis ku si is sa Wi ro e ba Ta vis Ta vad Cnde ba, vi na i dan pre zen ta ci is pro ces Si mas wav le bel sac da mos wav le eb sac kiT xve bi uC nde baT. Se kiT xve bis das ma pre zen ta ci is dros ara sa sur ve lia. vi na i dan msje lo bis wyve ta pre zen ta ci as mTli a no ba sa da sim-wyob res ukar gavs. pre zen ta ci is dam Tav re bis Sem deg ki wa moW ri li kiT xve bis ir gvliv un da Ca tar-des dis ku sia. sa kiT xis siR rmi se u li wvdo mis gar da dis ku sia xels uw yobs mTe li ri gi sa sar geb lo unar-Cve ve bis Ca mo ya li be bas, ro go ri caa: aq ti u ri mos me na, sa ku Ta ri az ris ga mo xat va da mi si ar gu-men ta cia, ka ma Tis dros av to ri te tis wi na Se ga Ce ni li Si Sis daZ le va, msje lo ba da sxvi si na az re vis Se fa se bis una ri, gan sxva ve bu li az ri sad mi Sem wyna reb lo ba. dis ku si is pro ce si am Tvi se be bis Ca mo-ya li be bas ma Sin uw yobs xels, Tu Tvi Ton mas wav le be li aris ma Ti ma ta re be li da ni mu Si imi sa, ri si swav lis ke nac sxvebs mo u wo debs.

dis ku sia yo vel Tvis mim di na re obs im we se bis dac viT, rom le bic Ta vi dan ve iq na er Tob li vad Se mu-Sa ve bu li mas wvle bel sa da mos wav le ebs So ris. dis ku si is we se bi zo ga dad ase un da ga mo i yu re bo des:

– ro ca er Ti la pa ra kobs, da nar Ce ne bi us me nen;– as wie xe li, ro ca ra i mes Tqma gsurs;– ar ga aw yve ti no sxvas sit yva;– ar ga i ci no, ro ca sxva la pa ra kobs gar da im Sem Txve vi sa, ro de sac xum ro ben;– ka maT Si yve la mo na wi le obs.dis ku si is Sem deg, Cve u leb riv, xde ba Se fa se ba (dawyebiT klasebSi niSnebiT Sefaseba ar xdeba). Se fa se ba me tad fa qi zi pro ce sia da sa Wi ro ebs obi eq tur da frTxil mid go mas. Sefaseba xdeba

uniSnod.mos wav le fas de ba imis mi xed viT, Tu ram de nad se ri o zu lad da mon do me biT mo e ki da mo ce mul

da va le bas, ro gor `da i xar ja~, Ta vi si Se saZ leb lo be bis ram de ni pro cen ti ga mo av li na. jgufebis pre zen ta ci is Semdeg mas wav le be li da fas yofs im den na wi lad, ram de ni jgu fic aris

da nom ravs. fas de ba jgu fu ri da ara in di vi du a lu ri na mu Se va ri. afa se ben jgu fe bis wev re bi da ara mas wav leb le bi. Se fa se ba xde ba yve las mi er, yo ve li mos wav le ga moT qvams Ta vis azrs da asa xe lebs im jgu fis no mers, ro mel sac sa u ke Te sod mi iC nevs (sa ku Ta ri jgu fis gar da). mas wav le be li da fa ze Se sa ba mi si jgu fis nom ris qveS ake Tebs aR niS vnas. jgu fis nom ris da sa xe le bas Tan er Tad mos wav lem

11

sa sur ve lia ax snas, Tu ra tom mi a ni Wa mas upi ra te so ba. da sas ruls aR niS vne bis ra o de no bis mi xed-viT ga mov lin de ba sa u ke Te so jgu fi.

jgu fu ri mu Sa o bis da sas ruls mi zan Se wo ni lia e.w. ref leq si is Ca ta re ba.ter mi ni `ref leq sia~ (`ref leq si re ba~) niS navs sa ku Ta ri az re bi sa da gan cde bis ana lizs, fiqrs

sa ku Ta ri fsi qi ku ri mdgo ma re o bis Se sa xeb, ro de sac dak vir ve ba mi mar Tu lia cno bi e re bis Si na gan moq me de ba ze. mok led, pe da go gi u ri ref leq sia Se iZ le ba ga ni mar tos ro gorc sa ku Ta ri qce vis, am Sem Txve va Si, sas wav lo-Se mec ne bi Ti saq mi a no bis ga az re ba. pir vel klas Si ref leq si is dros sak ma ri-sia mos wav le Ta mi er imis ga az re ba, Tu ra Se is wav les am gak ve Til ze, ra iyo maT Tvis sa in te re so da da sa max sov re be li, ri si ga ge ba ga u Wir daT da sxv.

me ca di ne o bis das kvniT etap ze gak ve Ti lis msvle lo bis gax se ne ba da mo na wi le Ta ref leq si re ba um niS vne lo va ne si sas wav lo da aR mzrde lo bi Ti fun qci is ma ta re be lia.

mos wav le-mas wav leb lis ur Ti er To bamos wav le ze ori en ti re bu li ga naT le ba mos wav le-mas wav leb lis mi mar Te bas tra di ci u lis gan

gan sxva ve biT ga ni xi lavs. Tu Zvel praq ti ka Si mas wav leb lis mxri dan men to ru li da mkac ri to ni War bob da, ax la upi ra te so ba eni We ba mos wav le e bi sad mi Ria, gu lis xmi er, Ta nam Srom lo biT da mo ki-de bu le bas. gan sa kuT re biT daw ye biT kla seb Si swav leba un da mimdinareobdes say ve du re bi sa da mu qa ris ga re Se. say ve du ri da uS ve be lia ro gorc mkac ri mi mar Tvis dros (zog jer esec sWir de baT bav Svebs), ase ve – Tbi li da rbi li to niT mi mar Tvi sas. say ve du ri da Ser cxve na (`me Sen gan amas ar ve lo di~, `ara grcxve nia, da va le ba rom ar Se as ru le~...) swav le bis pro ce sis mte ria da ara na ir da de biT Se degs ar iZ le va.

ase Ti ur Ti er To be bi (brZa ne ba, say ve du ri, Ser cxve na, me tis me ti sim kac re) av to ri ta ru li ga re-mos ma xa si a Teb le bia. bav Svis Si na ga ni Za le bis Se u fer xeb lad gan vi Ta re bas ki de mok ra ti u li at mos fe ro uw yobs xels. de mok ra ti is Zi ri Ta di prin ci pi is aris, rom yo ve li ada mi a ni (maT So ris bav Svic) pa ti vis ce mis Rir sia da uf le ba aqvs, sa ku Ta ri az ri ga moT qvas. ami tom klas Si ve un da Se iq-mnas ise Ti at mos fe ro, rom ne bis mi er mos wav les Se eZ los Si Sis ga re Se ga moT qvas Ta vi si az ri da, ama ve dros, mi eC vi os sxvi si az ris mos me na sa da an ga ri Sis ga we vas. am asak Si bav Svis aR zrda Si did rols Ta ma Sobs mi baZ va; bav Svi ad vi lad ba Zavs sxvebs, gan sa kuT re biT – ki mas wav le bels. ami tom mas-wav le be li-li de ri (av to ri ta ri) un da Sec va los mas wav le bel ma-Ta nam Sro mel ma (de mok rat ma); mas-wa vle bel-de mok ra tis ga az re bu li moq me de ba swav le bis uf ro efeq tu ri sa Su a le baa, vid re Se go ne-be bi da say ve du re bi.

swav le bis tra di ci u li me To di ka kiT xvas: `ra aris sa Wi ro, rom mas wav le bel ma sa ga ni kar gad as wav los?~ – ase pa su xob da: – mas wav le be li kar gad un da flob des am sa gan sa da mi si swav le bis me To di kas.

mos wav le ze ori en ti re bu li mi mar Tu le ba am pa suxs Sem de gi sit yve biT av sebs:– ...da kar gad un da ic nob des mos wav les.igu lis xme ba, rom kar gad swav le bis Tvis au ci le be lia bav Svis gan vi Ta re bis rit mi sa da Ta vi se-

bu re be bis cod na, bav Svbis `gu lis ga sa Re bis~ pov na. es ki Ta vis mxriv mo iT xovs mas wav le be lis mxri da nac hu ma nur, sa mar Tli an, Tbil (da ara – fa mi la rul) da mo ki de bu le ba sa da gax sni lo bas, rac da de bi Ti emo ci u ri mux te bis Sem ta nia swav le bis pro ces Si. Tu maswavlebeli avtoritaria da moswavleebTan TanamSromloba ar ZaluZs, bavSvebis wyvilebsa da jgufebSi muSaobas azri ekarge-ba. amitom maswavleblis saswavlo qcevas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs, rogorc bunebisme-tyvelebis, ise nebismieri sxva sagnis swavlebisas.

12

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT:

cocxali samyaro sxeulebi da movlenebi dedamiwa da garesamyaro adamiani da garemo

bun.I.1.moswavles SeuZlia gaacno-bieros SegrZnebis organoebis mniS-vneloba garemos aRqmaSi

bun.I.2.moswavles SeuZlia aRweros organizmebi gareg-nuli niSnebis mixed-viT

bun.I .3.moswavles SeuZlia aRweros sxeulebs/movlenebs Soris msgavseba da gansxvaveba arsebiTi niSnebis mixedviT

bun.I .4.moswavles Seu-Zlia orientireba sko-lis teritoriaze

bun.I .5.moswavles SeuZlia daaxasiaTos dRe-Ramis monacvleobasTan dakavSirebuli movlenebi

bun.I.6. moswavles Seu-Zlia lokaluri garemos

aRwera

bun.I.7.moswavles SeuZia piradi higi-enisa da usafrTxo qcevis elementaruli wese-bis dacva

bun.I.8.moswavles SeuZlia damokide-bulebis gamoxatva sakuTari garemosad-

mi

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi:

mimarTuleba: cocxali samyaro

bun. I. 1. moswavles SeuZlia gaacnobieros SegrZnebis organoebis mniSvneloba garemos aRqmaSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

zz CamoTvlis adamianis SegrZnebebs da aRwers maT rols garemomcveli obieqtebis amocnobisa da piradi usafrTxoebisTvis (mag., aRwers, rogor gvexmareba feri da suni sakvebis vargisianobis dadgenaSi; rogor SegviZlia xmis daxmarebiT davadginoT, gamarTulad muSaobs Tu ara romelime xelsawyo);zz SegrZnebebs ukavSirebs Sesabamis organoebs;zz ukavSirebs obieqtis zogierT maxasiaTebels Sesabamis SegrZnebis organos (mag., feri, forma – Tvali; gemo – ena); zz organoebis (erTdroulad oris) daxmarebiT aRwers misTvis nacnobi obieqtebis maxasiaTeblebs (mag., limoni yviTeli da mJavea, Tovli TeTri da civia);zz iyenebs martiv xelsawyoebs (mag., lupa, stetoskopi) garemos aRqmisTvis.

bun. I. 2. moswavles SeuZlia aRweros organizmebi garegnuli niSnebis mixedviT.


zz aRwers adamians (sakuTar Tavs) TvalsaCino garegani niSnebis mixedviT;zz organizmebs mcenareebad da cxovelebad da aRwers maT ganmasxvavebel niSnebs;zz da mcenareebis mravalferovnebis gamosavlenad svams kiTxvebs (mag., erTnairia Tu ara skolis ezoSi mdgari xeebis foTlebi?) da eZebs pasuxebs; zz an bunebaSi arsebul obieqtebs miakuTvnebs cocxals da aracocxals.

mimarTuleba: sxeulebi da movlenebi

bun. I. 3. moswavles SeuZlia aRweros sxeulebs/movlenebs Soris msgavseba da gansxvaveba arsebiTi niSnebis mixedviT.


zz da ajgufebs sxeulebs (erTi an ori niSniT) saklaso oTaxSi, saxlSi, bunebaSi, ilustraciebze. msjelobs maT ganmasxvavebel niSnebze;

13

zz akvirdeba moZrav da uZrav sxeulebs saklaso oTaxSi, skolis ezoSi, quCaSi da ganasxvavebs maT;zz msgavsi daniSnulebis sagnebs saxlsa da skolaSi da aRwers maT;zz bunebriv sxeulebsa (mag., xe, qva) da adamianis mier damzadebul sagnebs (mag., magida, aguri).

mimarTuleba: dedamiwa da garesamyaro

bun. I. 4. moswavles SeuZlia orientireba skolis teritoriaze.


zz saswavlo garemoSi (mag., saklaso oTaxi, derefani, skolis ezo) obieqtebis daniSnulebasa da ganlagebas (Sors – axlos, zemoT - qvemoT, win - ukan, SigniT - gareT, marjvniv - marcxniv); zz agnebs misTvis mniSvnelovan adgilebs (mag., saklaso oTaxi, sportuli darbazi, tualeti, bufeti, eqimis kabineti, adgili, sadac unda daelodos ufross);zz saswavlo garemos Sesabamisi obieqtebiT (mag., skolis Senoba, ezo, saklaso oTaxi).

bun. I. 5. moswavles SeuZlia daaxasiaTos dReRamis monacvleobasTan dakavSirebuli movlenebi.


zz bunebaSi an ilustraciebze amoicnobs ciur sxeulebs (mze, mTvare, varskvlavebi), gansazRvravs mzis amosvlis dros; zz CamoTvlis kviris dReebs TanmimdevrobiT da ganasxvavebs maT misTvis mniSvnelovani maxasiaTeblebis mixedviT (mag., saswavlo dRe – uqme dRe);zz aRwers sakuTari aqtivobebis monacvleobas dRe-Ramis ganmavlobaSi da ukavSirebs konkretul dros (mag., dilis 9 saaTi – swavlis dawyeba, saRamos 6 saaTi – sayvareli telegadacema);zz aRwers cxovelTa (mag., Ramura, Sinauri cxovelebi, mwerebi) qcevas dRe-Ramis ganmavlobaSi, gadmoscems misTvis saintereso istorias da akeTebs Canaxatebs.

bun. I. 6. moswavles SeuZlia lokaluri garemos aRwera.


zz agrovebs qvis nimuSebs, ajgufebs maT TvalsaCino niSnis mixedviT (feri, forma, zoma, simZime an simagre) da aRwers maT; zz akvirdeba, aRwers da xatavs mis garSemo arsebul obieqtebs; zz dakvirvebis safuZvelze aRwers lokalur garemos da qmnis naxatebs.

mimarTuleba: adamiani da garemo

bun. I. 7. moswavles SeuZlia piradi higienisa da usafrTxo qcevis elementaruli wesebis dacva.


zz amoicnobs da ganmartavs quCaSi moZraobis wesebis amsaxvel ZiriTad pirobiT niSnebs (ara umetes sami sapirispiro wyvilisa), xsnis maTi dacvis aucileblobas;zz asaxelebs Tavis sacxovrebeli adgilis da skolis misamarTs;zz msjelobs sayofacxovrebo nivTebis usafrTxo moxmarebis wesebze;zz saubrobs cxovelebTan da mcenareebTan usafrTxo urTierTobaze;zz asaxelebs piradi higienis nivTebs (mag., savarcxeli, kbilis jagrisi, pirsaxoci), aRwers maT daniSnulebas da moxmarebis wesebs;zz saubrobs kompiuteriT sargeblobis higienuri normebis (kompiuteriT sargeblobis xangrZlivoba, manZili monitorsa da moswavles Soris) dacvis aucileblobaze.

bun. I. 8. moswavles SeuZlia sakuTari garemosadmi damokidebulebis gamoxatva.


14

zz monawileobs saskolo garemoSi qcevis elementaruli wesebis SemuSavebaSi da icavs maT; zz ufrTxildeba da uvlis pirad, Tanaklaselebis nivTebsa da saskolo inventars; zz ganasxvavebs sufTa da danagvianebul garemos, sityvierad an Canaxatebis saxiT gadmocems sakuTar ganwyobas konkretuli garemos mimarT; zz aRwers sakuTar qmedebas garemoSi sisufTavis dasacavad (mag., sayofacxovrebo narCenebis ganTavseba);zz Tanaklaselebs uziarebs sakuTar damokidebulebas sayvareli nivTebis, mcenareebisa da cxovelebisadmi da axasiaTebs maT misTvis gamorCeuli niSan – TvisebebiT;zz aRwers da ajgufebs konkretul garemos adamianis aqtivobis mixedviT (mag., sacxovrebeli, samuSao, dasasvenebeli, gasarTobi, saswavlo).

programis Sinaarsi

1. garemos aRqma - SegrZnebebis organoebi da SegrZnebebi: kani – Sexeba, Tvali – mxedveloba, en a – gemo, cxviri – ynosva, yuri – smena;

2. sxeulTa Tvisebebi - sxeulis Tvisebebi: feri, forma, zoma, sigluve, gamWvirvaloba, suni, gemo;

3. cocxali obieqtebis mravalferovneba - adamiani (sakuTari Tavi) da misi aRnagoba; mcenareebis da cxovelebis mravalferovneba (mag., xe, buCqi, balaxi; xili, bostneuli; Sinauri da gareuli cxovelebi);

4. ca da dedamiwis zedapiri - mze, mTvare, varskvlavebi, Rrubeli. qvebi da miwa.5. dRe da Rame - kviris dReebi; dRe-Ramis monacvleoba. 6. sxeulTa Sedareba - bunebrivi da adamianis mier damzadebuli sxeulebi;7. saskolo garemo - skolaSi qcevis wesebi;

saswavlo garemos obieqtebi: skolis Senoba, saklaso oTaxi, skolis ezo; sportuli darbazi, tualeti, bufeti, eqimis kabineti da sxv.; saskolo inventari; piradi da saerTo sargeblobis saskolo nivTebi.

8. usafrTxo qcevis wesebi - quCaSi usafrTxo moZraobis ZiriTadi pirobiTi niSnebi: SuqniSani, gadasasvleli; sayofacxovrebo nivTebis usafrTxo gamoyenebis elementaruli wesebi: eleqtroelsawyoebi, gazqura; cxovelebTan da mcenareebTan usafrTxo urTierTobis wesebi.

9. piradi higiena piradi higienis nivTebi: kbilis jagrisi, savarcxeli, pirsaxoci.

10. mimarTebiTi terminebi - Sors –axlos, zemoT – qvemoT, win – ukan, marjvniv – marcxniv.

3. s

ax

el

mZ

Rv

an

el

os

Se

sa

ty

vi

so

ba

er

ov

nu

l s

as

wa

vl

o g

eg

ma

sT

an

stan

dar

tis

Sed

egeb

i

Tem

a;g

akve

Til

is d

asax

-el

eba

sasw

avl

o

dr

ois

xa

ngr

Zliv

oba

co

cxa

li

samy

aro

sxeu

leb

i d

a mo

vlen

ebi

ded

amiw

a d

a ga

res

amya

ro

ded

amiw

a d

a ga

res

amya

ro

moswavles SeuZlia gaacnobie-

ros SegrZnebis organoebis

mniSvneloba garemos aRqmaSi

moswavles SeuZlia aRweros

organizmebi garegnuli niSnebis

mixedviT

moswavles SeuZlia aRweros

sxeulebs/movlenebs Soris ms-

gavseba da gansxvaveba arsebiTi

niSnebis mixedviT

moswavles SeuZlia orientireba

skolis teritoriaze

moswavles SeuZlia daaxasiaTos

dRe-Ramis monacvleobasTan

dakavSirebuli movlenebi

moswavles SeuZlia lokaluri

garemos aRwera

moswavles SeuZia piradi hi-

gienisa da usafrTxo qcevis

elementaruli wesebis dacva

moswavles SeuZlia damokide-

bulebis gamoxatva sakuTari

garemosadmi

1. m

e d

a Ce

mi s

xeu

li

(1-2

)2

2. C

emi

sko

la

(3-5

)3

3. o

jax

i (7

-11)

5

4. S

emo

dgo

ma (1

2-14

)3

5. s

akve

bi -

xil

i,

bost

neu

li

(15-

20)

6

6. u

saf

rT

xoeb

is

sad

araj

oz

e (2

1-24

)4

7. s

avaW

ro

obi

eqt

ebi

(25-

26)

2

16

8. s

amo

si (2

7-28

)2

9. z

amT

ari

(29-

30)

2

10. f

eri

da

fo

rma

(31-

32)

2

11. d

Re

da

Ram

e(33

-34)

2

12. S

egr

Zneb

i2

13. j

anmr

Tel

obi

s sa

dar

ajo

ze

(37-

40)

4

14. r

ogo

r v

erT

obi

T?

(41-

44)

4

15. g

azaf

xul

i (4

5-46

)2

16. m

ze,

mT

var

e,

var

skvl

aveb

i (4

7-48

)2

17. c

xove

lT

a sa

myar

o

(49-

57)

8

18. m

cen

aree

bi (5

8-61

)4

19. z

afxu

lic

mo

brZa

nda

(62-

65)

4

17

me da Cemi sxeuli

1. me da Cemi klaselebi2. sxeulis nawilebi

Cemi skola

3. mogzauroba skolaSi4. mogzauroba skolis gareT5. skolaSi qcevis wesebi

ojaxi 6. Cveni ojaxis wevrebi7. rogor vexmarebiT ufrosebs?8. sad cxovrobs ojaxi?9. risgan aSeneben saxlebs?10. aveji da piradi nivTebi11. saxifaTo nivTebi

Semodgoma

12. Semodgoma13. Semodgomis ferebi14. rTveli

sakvebi xili, bostneuli

15. Cven gviyvars xili16. ra ufro gemrielia?17. xilia Tu bostneuli?18. bostneuli - sasargeblo sakvebi19. saWmeli20. sasmeli

usafrTxoebis sadarajoze

21. gza saxlidan skolamde22. sagzo moZraobis wesebi23. sagzao niSnebi da transporti24. romeli transportiT vimgzavroT?

savaWro obieqtebi: marketi/supermarketi

25. ra aris marketi?26. qarTuli fuli

samosi 27. ras vicvamT?28. rogor imosebian adamianebi29. zamTari 30. axali weli mosula

feri da forma

31. feri da forma32. es saocari kenWebi

dRe da Rame

33. dRe-Ramis monacvleoba34. vis ar sZinavs RamiT?

SegrZnebi

35. rogor amovicnobT sagnebs?36. ynosva da gemo37. janmrTelobis sadarajoze 38. eqimi da wamlebi39. sad muSaoben eqimebi?40. ginda janmrTeli iyo?41. vivarjiSoT yvelam erTad!

rogor da sad verTobiT?

42. Cvenc gvinda cirkSi43. cirkis msaxiobebi44. nikolozi da maia zooparkSi45. Cveni zooparki

gazafxuli 46. gazafxulis mobrzaneba47. gazafxuli Cvens ezoSi

mze, mTvare, varskvlavebi

48. mogzauroba kosmosSi49. ra moxdeba, mze rom `Caqres~?

cxovelTa samyaro

50. Cveni oTxfexa megobrebi51. cxovelTa naSierebi52. Sinauri frinvelebi53. ucnauri wiwila54. zogi dadis, zogic daxoxavs55. wylis binadrfebi56. frinvelTa xmebi57. ra iTvleba frinvelTa mefed?58. patara eqvsfexa cxovelebi

mcenareebi

59. ra amSvenebs mindors?60. Cvenc movuarot yvavilebs61. Cveni tye62. tyis binadrebi

zafxulic mobrZanda

63. zafxulic mobrZanda64. Cveni sofeli65. eqskursia klasis tyeSi66. bunebaSi qcevis wesebi

gakveTilebis Sinaarsi da scenarebi

18

me da Cemi klaselebigak ve Ti lis miz ne bi:

• mos wav le eb is mier erTmaneTis gacnoba; axal saskolo garemo-sTan adaptacia; • mos wav le eb is mier sakuTari Tavis wardgena; komunikacia;

• klasis erTianobis SegrZnebisa da urTierTpativiscemaze

dafuZnebuli damokidebulebebis gamomuSaveba.

sa Wi ro ma sa la: – baw ris gor ga li, sa xel mZRva ne lo , fe ra di fan-qre bi, mak rate li, we bo.

aqtivobaTa Tanmimdevroba:

1. Ta ma Si baw ris gor g liT (10-15 wT.) pirveli etapimisalmebis Semdeg maswavlebeli sakuTar Tavs waradgens da moswav-

leebs eubneba, rom TviTonac surs maTi gacnoba. amisa Tvis sTavazobs TamaSs bawris gorgliT. bav Svebs s xams wre ze, sa xiT er Tma ne Tis ken. Tu ska me bi mer xeb zea da mag re bu li, Se iZ le ba bav Sve bi wre Si Cadgnen an Cacuc qdnen. mas wav le be li iRebs gor gals, dge ba cen trSi da bav Svebs ac nobs Ta ma Sis wess. Ta ma Sis dam wye bi iWers baw ris bo los da am bobs Ta vis sa xels, Tan ama tebs sit yvebs `me miy vars ...~ (mag., `me var Ti ni ko, me miy vars na yi ni~ an `me var So Ti ko, me miy vars fex bur Tis Ta ma Si~). Sem deg mas wav leb lis dax ma re biT gor ga li ga da dis sxva mos wav lis xel Si ise, rom wi na mos wav le ba wars xe li dan ar uS vebs. ase rig ri go biT yve la mos wav les Tan xvde ba gor ga li, ro me lic Tan da Tan pa ta rav-de ba da bav Svebs So ris ki qseli ixlar Teba; gor g lis mflo be li Ta vis Tavs wa rud gens klass da gor-gals sxvas ga da a wo debs (arc er Ti bav Svi ar un da dar Ces Ta maS ga reT). ba wars xels ara vin uS vebs, yve la er Tma neT Tan aris da kav Si re bu li. mas wav le be lic am sa er To qsel Sia Cab mu li.

meore etapiaxla mas wav le be li sTxovs bav Svebs, xe li morigeobiT ga uS van ba wars da da iw yebs mis dax ve vas. Tan

rig ri go biT mi dis Ti To e ul mos wav les Tan da svams SekiT xvas: “es vin aris?” da nar Ce neb ma am mos wav lis sa xe li er Tad un da da i Za xon. ase mox de ba yve las sa xe lis ga me o re ba.

3. sa xel mZRva ne lo ze mu Sa o ba (12-14wT.)

mos wav le e bi sxde bi an mer xeb Tan da ga daS li an saxelmZRvaneloebs miTiTebul gverdze. mocemul CarCoSi mos wav leebi iw yeben sa ku Ta ri Ta vis xat va-ga fe ra de bas (mas wav le be li ux snis, rom yve lam sa ku Ta ri su ra Ti un da Seq mnas). Sem deg xde ba na xa tis ga moW ra.

4. pla ka tis `me da Ce mi kla se le bi~ Seqmna (5-6 wT.)

mas wav le bels gam za de bu li aqvs ke del ze formatis qa Ral di war we riT `me da Ce mi kla se le bi~. mos-wav le e bi rig ri go biT gah yavs pla kat Tan da klass ekiT xe ba: `es vin aris?~ an `vin ga mo vi da Cem Tan?~ bav-Sveb ma er Tad un da Tqvan sa xe li. mas wav le be li mos wav les ga mo ar Tmevs `av to por trets” da awe bebs pla-kat ze an mos wav les ex ma re ba da we be ba Si. Sem deg sxvas ga mo i Za xebs, da ase ga iv se ba pla ka ti bav Sve bis su ra Te biT (na xa tis xa risxs ara na i ri mniS vne lo ba ara aqvs da mas wav le bel ma ara vis ar un da da u wu nos na mu Se va ri). bo los mas wav le be li ekiT xe ba bav Svebs, xom ar surT ma Ti su ra Te bic da a kav Si ron baw riT. da de bi Ti pa su xis Sem Txve va Si (es asec aris mosa lodneli) mas wav le be li Ria fe ris fan qriT an flo mas-te riT bav Sve bis su ra Tebs xa ze biT er Tma neT Tan da a kav Si rebs. bo los mas wav le be li moswavleebTan erTad dasZens: `sko la Si Cven yve la ni er Tad varT, aq yve lam er Tad un da vis wav loT, es Cve ni kla sia.~

rCe ve bi mas wav le bels:

• ase Ti me ca di ne o ba da de biT emo ci ebs aR Zravs da xma urs iw vevs. nu Se ec de biT am xma u ris Cax So bas, ub ra lod, si tu a cia akon tro leT da Tva li mi a dev neT, rom Ta ma Si sa da mu Sa o bis we se bi da cu li iyos;

• in struq ci is mi ce mis dros kar gad dar wmun diT, rom yve lam ga i go da va le ba. Tu vin mes ra me ga u-Wir da (ga fe ra de ba, ga moW ra..), jer aux se niT, me re mi ex ma reT;

• kla sis pla ka ti ar Ca mox snaT, dar Ces ke del ze. Sem deg, ro ca aso e bis we ras is wav li an, su ra Teb-ze sa xe le bi mi a we ri neT;

• Tu Tqve ni kla si mra val ric xo va nia, au ci leb lad iqo ni eT sa Ta da ri god sxva gor ga lic. pir ve-li rom da i le va, me o res ga da a bamT da Ta maSs ga ag rZe lebT; sa xel mZRva ne lo ebs Sin nu ga a tanT, Sek-ri beT da Se i na xeT mom dev no gak ve Ti lam de.

• sagakveTilo wesebis damkvidrebas SeudeqiT pirvelive gakveTilidan.

me da Cemi sxeuli

gakveTili 1

19

sxeulis nawilebigakveTilis miz ne bi: • adamianis (sakuTari) sxeulis garegani nawilebis amocnoba da

dasaxeleba;• moswavleebi gavarjiSdnen marcxena-marjvenas amocnobaSi;• mos wav le ebSi dakvirvebis, sinTezirebis da socializaciis

unarebis ganviTarebis xelSewyoba.

axa li sit yve bi: war bi, mxa ri, Sub li, wam wa me bi...

sa Wi ro ma sa la: sa xel mZRva ne lo, mak ra te li, we bo, wi Te li da mwva ne fe ris ori len ti (an sxva pa ta ra sa ga ni).

aq ti vo ba Ta Tan mim dev ro ba:

1. Ta ma Si – `msgavsi da gansxvavebuli. (810 wT.)pirveli etapimaswavlebeli sTxovs bavSvebs, gamovidnen miTiTebul adgilas

da SeZlebisdagvarad Camwkrivdnen simaRlisda mixedviT (maRlidan dablisken). TiToeulma maTganma Tavad unda ipovos sakuTari adgi-li da dadges.

aqtivobis meore etapze, maswavlebeli sTxovs bolo moswavles mwkrivSi Camoiaros da Tavisi Sexedulebisamebr gadaamowmos, ramdenad sworad airCies misma Tanatolebma Sesabamisi adgili. im SemTxvevaSi, Tu igi SeamCnevs uzustobas (SeiZleba erTmaneTis gverdiT, simaRlis miuxedavad dadgnen axlo megobrebi, mezoblebi da a. S.) igi adgils unacvlebs moswavleebs. ase grZeldeba TamaSi (Semdeg maswavlebeli gamoiyvans bolodan meore, Semdeg mesame moswavles da a. S. ). sul sasurvelia monawileoba miiRos xuTma moswavlem e.w `eqspertma". Tu maswavlebeli CaTvlis saWirod SeuZlia moswavleebi daalagos Tvalis, Tmis feris an sxva niSnis mixedviT. aqtivobis das-rulebisas, maswavlebeli sTxovs moswavleebs daubrundnen TavianT adgilebs, dafasTan ki tovebs or moswavles, pirvelsa da bolos. bavSvebs sTxovs Seadaron isini erTmaneTs msgavseba-gansxvavebis mixedviT. (savaraudod, msgavsebaa: ori xeli, ori Tvali, ori yuri). samuSaos Sejamebisas maswavle-belTan erTad (kiTxvebis daxmarebiT) moswavleebi akeTeben daskvnas, rom moswavleebi erTmaneTis-gan gansxvavdebian simaRliT, Tmis feriT an Tvalis feriT da a. S.

Semdeg maswavlebeli svams kiTxvas: aba, vin damisaxelebs da maCvenebs sxeulis nawilebs, anu imas, rac yvela adamians aqvs?

moswavleebi asaxeleben da aCveneben xelebs, fexebs, Tavs, TiTebs da a. S. Tu aravin axsena, maswav-lebeli kiTxulobs, Tu sad aqvT Subli, tuCebi, warbebi, wamwamebi.

2. Ta ma Si `mar cxe na-mar jve nas~ amoc no ba ze (35 wT.)

mas wav le be li:– ram de ni fe xi aqvs ada mi ans? xe li?– sxe u lis ki dev ro me li na wi li gvaqvs wyvi li raodenobis?– ro gor gan vas xva vo er Tma ne Tis gan Ce mi xe le bi (es ro me li xe lia)? ro gor vam bobT? (mar cxe na

xe li an mar jve na xe li).mas wav le be li sTxovs bav Svebs, fex ze ad gnen; isic maT So ris dge ba. sa xiT yve la erT mxa res iyu-

re ba. mas wav le be li aC ve nebs, ro me lia mi si mar jve na da ro me li – mar cxe na xe li. Sem deg as wevs mar-cxe na xels da yve las sTxovs, as wi on mar cxe na xe li, Sem deg – mar jve na xels as we ven.

mas wav le be li mar cxe na xel Si iWers wi Te li fe ris baf Tas (an ra i me sxva sa gans), mar jve na Si – mwva-ne baf Tas. Tan bav Svebs uTan xmebs: wi Te li fe ris awe va niS navs, rom mar cxe na xe li un da as wi oT, mwva-ne fe ris awe va mi ga niS nebT, rom mar jve na xe li as wi oT. ase ga i Ta ma Se ben ram den jer me. Sem deg mas wav-le be li sa xiT mos wav le e bis ken tri al de ba da isev ime o rebs moZ ra o bebs. bav Sveb ma fe rebs un da mi aq-ci on yu rad Re ba da swo rad Se as ru lon moZ ra o be bi.

3 . Ta ma Sis gag rZe le ba sxe u lis na wi leb ze (23 wT.)

mas wav le be li asa xe lebs sxe u lis na wi lebs mo ri ge o biT (Se uZ lia gan me o re bi Tac da sa xe le ba) da pa u-ze biT: mar jve na yu ri, mar cxe na fe xi, mar cxe na xeli, mar jve na Tva li, mar jve na lo ya, mar cxe na mxa ri...

mos wav le eb ma xe li un da mi i don im ad gi las, ro mel sac mas wav le be li asa xe lebs. bav Sve bi er Tma-neTs uyu re ben da akon tro le ben – swo rad as ru le ben da va le bas Tu ara. maswavlebeli yvela moswav-les Tvalyurs adevnebs da akontrolebs.

4. sa xel mZRva ne lo ze mu Sa o ba – `ga vic noT wig nis per so na Je bi~ (1015 wT.)

me da Cemi sxeuli

gakveTili 2

20

mu Sa o ba jgu feb Si:mos wav le e bi sxde bi an mer xeb Tan mci re jgu fe bad, samuSaod iReben saxelmZRvanelos Sesabamis

gverds da Wrian texil xazze. Semdeg maT un da ga moW ran mo ce mu li frag men te bi (go go na sa da va Jis sxe u lis na wi le bi) da Ca ak ran-aa gon fi gu re bi fur clis ze da na wil Si, ro mel zec mxo lod ga re Ta kon-tu re bia Se mo xa zu li. un da ga mo vi des bi Wi – `nikolozi~ da go go na `ma ia~. (jgufs SeuZlia saxelmZR-vanelos erT furcelze imuSaos an ramdenime furceli gamoiyenos). mas wav leb lis kiT xve bi:

– ra (ga mo sa xu le ba) mi i ReT?– ro gor fiq robT, ra asa kis ari an es bav Sve bi?Sem deg mas wav le be li bav Svebs auw yebs, rom es per so na Je bi ma Ti Ta na to le bi ari an da ki dev bev-

rjer mo u wevT maT Tan Sex ved ra. go go nas ma ia hqvia, biWs ki – nikolozi.

5. gak ve Ti lis Se ja me ba. (12 wT.)

mas wav le be li ax se nebs bav Svebs, Tu ra is wav les am me ca di ne o ba ze, ekiT xe ba per so na Je bis sa xe-lebs, ki dev ra iyo maT Tvis sa in te re so, ra da a max sov rdaT, ra mo e wo naT? ki dev Tu surT nikoloz-Tan da ma i as Tan Sex ved ra?..

da ma te bi Ti (an al ter na ti u li) aq ti vo ba – sa var ji So `Ce mi xeli~

maswavlebeli kedelze winaswar damagrebul formatze debs marjvena xelis mtevans, Semoxazavs flomastriT da awers sakuTar saxels. Semdeg mimarTavs moswavleebs, gamovidnen saTiTaod, air-Cion sasurveli feris flomasteri, romliTac maswavlebeli formatze Semoxazavs maT xels da daawers maT saxels. ase grZeldeba, sanam yvela moswavle daafiqsirebs sakuTari xelis mtevans. sab-olood formatze aRmoCndeba yvela moswavlis marjvena xelis konturi Sesabamisi warweriT. sasurvelia, es plakati kedelze darCes saswavlo wlis bolomde.

rCe ve bi mas wav le bels:

• da ma te bi Ti (al ter na ti u li) aq ti vo ba, romelic TiTqmis yvela mecadineobas axlavs, Se giZ li aT ga mo i ye noT im Sem Txve va Si, Tu me ca di ne o bis pe ri od Si Ta vi su fa li dro mog rCaT. Se saZ loa es samuS-ao uf ro mniS vne lov nad mi iC ni oT, vid re Zi ri Tad aq ti vo beb Si aR we ri li, am Sem Txve va Sic Tqvens ar Ce van zea da mo ki de bu li, ro gor mo iq ce viT – Se giZ li aT Ca a nac vloT.

• Tu klasSi unarSezRuduli moswavlea, maswavlebeli midis masTan da exmareba sxeulis nawilebis Cvenebasa da dasaxelebaSi.

gakveTili 3mog za u ro ba sko la Sigak ve Ti lis miz ne bi:• moswavleebma SeZlon sko lis Sida te ri to ri a ze ori en ti re ba;• mos wav le eb ma SeZlon sxvadasxva daniSnulebis mqone obi-

eqtebis dasaxeleba da maTi saWiroebis gacnobiereba;• moswavleebSi dakvirvebis unaris ganviTareba.

axa li sit yve bi: sasadilo, dar ba zi, bib li o Te ka, de re fa ni.

aq ti vo ba Ta Tan mim dev ro ba:

1. sko lis Si da te ri to ri is gac no ba (25-30 wT.)

mas wav le be li bav Svebs ga nu mar tavs am gak ve Ti lis mi zans – maT un da da aT va li e ron sko lis Se no ba da na xon, `ra xde ba~ ma Ti sak la-so oTa xis ga reT. ami saT vis sTxovs mos wav le ebs, rom ux ma u rod ia ron da er Tma neTs ar Ca mor Cnen (sa sur ve lia, am eq sku ri is dros mas wav le bel ma da ix ma ros ro me li me mSo be li an ko le ga).

es mar Sru ti pi ro bi Tia, am Tan mim dev ro bis dac va mas wav leb li-saT vis au ci le be li araa.

a) Tav da pir ve lad Ca uv li an me zo bel sak la so oTaxs. mas wav le be-li ux snis, rom aq, maT me zob lad, ama da am kla sis mos wav le e bi swav lo ben, ax la Ta vi anT sak la so oTax Si me ca di ne o ben da xe li rom ar Se e Sa loT, um jo be sia Sig niT ar Se i xe don.

Cemi skola

buneba 1 -...

Documents

Transcript of buneba 1 -...