5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
1/27
FITOTERAPIA BRASILEIRA
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
2/27
F itoterapia Brasi leira:
-Uso cientf ico: Resolues Anvisa + Programa Nacional de PlantasMedicinais + Pesquisas Brasi leiras e de outr os pases.
- Uso popular:
Farmacopia popular brasi leira.Fitoterpico tradicional aquele elaborado a partir de planta
medicinal de uso alicerado na tradio popular, sem evidncias,
conhecidos ou informados de risco sade do usurio, cuja
eficcia val idada atravs de levantamentos etnofarmacolgicos,de uti l izao, documentao tecnocientfica ou publicaes
indexadas.
I ncorporao de vrios sistemas etnofarmacolgicos:I ndgena, Amaznico, Nordestino,
Portugus, Espanhol, Holands, Or iental , Afr icano...
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
3/27
Polticas Pblicas na rea de Plantas Medicinais e Fitoterpicos
OMSOrganizao Mundial de Sade.
80% populao prticas tradicionais 85% plantasANVISAAgncia Nacional de Vigilncia Sanitria.
Resolues:
- RDC 17 24/02/2000DOU 24/04/2000
- RE 89 16/03/2004Lista de registro simplificado de fitoterpicos com nome popular, nome
cientfico, parte usada, padronizao/marcador, formas de uso,indicaes/aes teraputicas, dose diria, via de administrao e restrio de
uso.
Castanha da ndia, Alho, Babosa, Uva ursi, Calndula, Centela, Cimicfuga,Alcachofra, Equincea, Ginkgo, Hiprico, Camomila, Espinheira santa,
Melissa, Hortel, Ginseng, Maracuj, Guaran, Boldo do Chile, Erva doce,Kava kava, Cscara sagrada, Salgueiro branco, Sene, Saw palmetto, Confrei,
Tanaceto, Gengibre, Valeriana, Guaco, Hamamlis, Polgala, Eucalipto,
Arnica.
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
4/27
Portaria 971 (maio/2006)Implanta no SUS acupuntura, fitoterapia, homeopatia,termalismo.
Programa Nacional de Plantas Medicinais e F itoterpicos,(dezembro de 2008)Portaria 2960/2008
Objetivo de inserir, com segurana, eficcia e qualidade, plantasmedicinais, fitoterpicos e servios relacionados Fitoterapia noSUS. O programa busca tambm promover e reconhecer asprticas populares e tradicionais de uso de plantas medicinais eremdios caseiros.
Relao Nacional de Plantas Medicinais de Interesse ao SUS(Renisus) - (fevereiro de 2009)
Orientar estudos que possam subsidiar a elaborao da relaode fitoterpicos disponveis para uso da populao, com
segurana e eficcia para o tratamento de determinadas doenas
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
5/27
L ista Renisus (fevereiro 2009)
Achill ea mill efolium; All ium sativum; Aloe spp (A. vera ou A. barbadensis); Alpinia spp (A.
zerumbet ou A. speciosa); Anacardium occidentale; Ananas comosus; Apuleia ferrea =
Caesalpini a ferr ea; Arrabidaea chica; Ar temisia absinthium; Baccharis trimera; Bauhinia spp
(B. affinis, B. forfi cata ou variegata); Bidens pilosa;Calendula officinali s; Carapa guianensis;Casearia sylvestris; Chamomilla recutita = Matri cari a chamomill a = Matri caria recutita;
Chenopodium ambrosioides; Copaifera spp; Cordia spp (C. curassavica ou C. verbenacea);
Costus spp (C. scaber ou C. spicatus); Croton spp (C. cajucara ou C. zehntneri ); Cur cuma
longa; Cynara scolymus; Dalbergia subcymosa; Eleuther ine plicata; Equisetum arvense;
Erythrina mulungu; Eucalyptus globulus; Eugenia unif lora ou Myrtus brasili ana; Foeniculum
vulgare; Glycine max; Harpagophytum procumbens; Jatropha gossypii fol ia; Justicia pectoralis;Kalanchoepinnata = Br yophyllum calycinum; Lamium album; L ippia sidoides: Malva
sylvestris; Maytenus spp (M. aquifolium ou M . ilicifolia);M entha pulegium; Mentha spp (M.
cri spa, M. piperi ta ou M. vil losa); M ikania spp (M . glomerata ou M. laevigata); M omordica
charanti a; Morus sp; Ocimum gratissimum; Orbignya speciosa; Passif lora spp (P. alata, P.
edul is ou P. incarnata); Persea spp (P. gratissima ou P. amer icana);Petroseli num sativum;
Phyllanthus spp (P. amarus, P.nir ur i, P. tenellus e P. uri naria);Plantago major; Plectranthus
barbatus = Coleus barbatus; Polygonum spp (P. acre ou P. hydropiperoides); Portu laca pilosa;
Psidium guajava; Punica granatum; Rhamnus purshiana; Ruta graveolens; Sali x alba; Schinus
terebinthifolius = Schinus aroeir a; Solanum paniculatum; Solidago microglossa;
Stryphnodendron adstringens = Stryphnodendron barbatimam; Syzygium spp (S. jambolanum
ou S. cumini ); Tabebuia avellanedeae;
Tagetes minuta; Tri fol ium pratense; Uncari a tomentosa; Vernonia condensata; Vernonia spp (V.
ru fi coma ou V. polyanthes); Zingiber officinale.
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
6/27
L ista Anvisa (maro 2010)Achillea millefolium -Mil folhas; Achyrocline satureioides -Macela; Aesculus hippocastanumCastanha da ndia; Ageratum conyzoidesMentrasto; Alliumsativum -Alho; Anacardium occidentaleCajueiro; Arctium lappaBardana; Arnica montana
Arnica; Baccharis trimera -Carqueja; Bidens pilosa -Pico; Calendula officinalis -Calndula;Caesalpinia ferreaJuc; Casearia sylvestr isGuaatonga; Cinnamomum verumCanela; CitrusaurantiumLaranja amarga; Cordia verbenaceaErva baleeira; Curcuma longaAafro daterra; Cymbopogon citratus -Capim limo; Cynara scolymusAlcachofra; EchinodorusmacrophyllusChapu de couro; Equisetum arvenseCavalinha; Erythrina vernaMulungu;Eucalyptus globulusEucalipto; Eugenia uni floraPitangueiro; Glycyrrhiza glabraAlcauz;Hamamelis vir ginianaHamamlis; Harpagophytum procumbensGarra do diabo; Il l icium verumAnis estrelado; Justicia pectorali sChamb; Li ppia albaLipia; L ippia sidoidesAlecrimpimenta; Malva sylvestr isMalva; Matricaria recutitaCamomila; MaytenusIlicifoliaEspinheira santa; M eli ssa off icinali sMelissa; Mentha x piperitaHortel pimenta;Mentha pulegiumPoejo; M ikania glomerataGuaco; Momordica charantiaMelo de SoCaetano; Passif lora alata, Passif lora incarnataMaracuj; Passif lora eduli sMaracuj azedo;Paull ini a cupanaGuaran; Peumus boldusBoldo do Chile; Phyllanthus nirur iQuebra pedra;
Pimpinela anisumErva doce; Plantago major Tanchagem; Plectranthus barbatusBoldoafricano; Polygala senegaPolgala; Polygonum punctatumErva de bicho; Psidium guajavaGoiabeira; Punica granatumRom; Rhamnus purshianaCscara sagrada; RosmarinusofficinalisAlecrim; Salix albaSabugueiro; Salvia officinalisSlvia; Sambucus nigraSabugueiro; Schinus terebinthifoliaAroeira da praia; Senna alexandrinaSene; SolanumpaniculatumJurubeba; Stryphnodendrom adstr igensBarbatimo; Taraxacum officinaleDentede leo; Uncari a tomentosaUnha de gato; Vernonia condensataBoldo baiano; Vernonia
polyanthesAssa peixe; Zingiber officinaleGengibre.
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
7/27
Pad res pr imrios
Plan tio , cu lt ivo , co lheita, secagem,
conservao.
Pad res secundrio s Uti l izao: in fuso, decoco, tin tu ra,
pomada.
Objet ivo:
uti l izar a quant idade ideal de P.A .
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
8/27
Utilizao:1-Tratamento nico. 2-Tratamento associado.
3-Custo benefcio.
4-Faci l idade no manuseio.
5-Raros efeitos colaterais.
6-Resultados efetivos.
7-Combinao com vrias tcnicas de
tratamento.
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
9/27
UTILIZAO:
Infuso: folhas e floresgua quente (
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
10/27
L ista de
Registro
Simplificado
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
11/27
Calndula
Calendula off icinalis L .* Asteraceae / Compositae
Flores em infuso, tintura ou extratos.
leo essencial, Carotenides,Mucilagens, Flavonides, Resina,Saponinas, Glicosdeos, Taninos e
Vitamina C.
Marcador: flavonides totais expressos em
quercetina ou hiperosdeos
Venda sem prescrio mdica.
Farmacopia Brasileira, Italiana, Europia, Austraca e Alem.
Indicaes:
*Cicatrizante, anti-inflamatrio e anti-sptico
*Queimaduras
Irritao da mucosa daorofaringe (Farm. Italiana)
Trichomonicida, bactericida(S. aureus) e tnico
energtico. (Farm. Alem).
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
12/27
Camomila
Matri car ia recutita L.
Asteraceae
Captulos florais em infuso, tintura ou extrato.
leo essencial (Camazuleno,
Azuleno, Chamazuleno, Matricina eAlfa-bisabol), Flavonides, Taninos,
Cumarinas, Sais minerais e umasubstncia amarga no identificada.
Marcador: Apigenina-7-glucosdeo.Venda sem prescrio mdica.
Farmacopia Brasileira, Europia, Alem, Austraca,Sua, Inglesa, Francesa, Belga e Italiana.
Indicaes:
*Anti-espasmdico, clicas intestinais
*Distrbios digestivos.
*Calmante suave
*Quadros leves de ansiedade
*Contuses
*Inflamaes da boca e garganta
Analgsico (Farm. Alem)
Calmante/Digestivo (Farm. Francesa)
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
13/27
Maracuj
Passif lora incarnata,
Passif lora edul is, Passif lora alata
Passifloraceae
Folhas .
Tanino, leo Essencial (passiflorina), Alcalides(armano, armina e armolo), Glicosdeos,
Bioflavonides (orietina, isorietina, vitexina,isovexitina), Pigmentos, Pecitinas, cidos
Orgnicos, Vitamina A, Sdio e Potssio.Marcador: flavonides totais expressos na forma
de isovitexina e vitexina.
Venda sem prescrio mdica.
Farmacopia Brasileira, Sua e Italiana.
Indicaes:
*Quadros leves de ansiedade einsnia
Anti-espasmdico (Farm.Italiana)
Agitao nervosa e insnia leve(Farm. Alem)
Tosse nervosa
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
14/27
Salgueiro branco
Indicaes:
*Antitrmico
*Antiinflamatrio
*Analgsico
*Gripe e resfriado
Sal ix alba L.Casca e flores
Infuso
Marcador: SalicinaVia oral
Venda sem prescrio mdica
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
15/27
Arnica
Indicaes:
*Contuses
*Tores
*Hematomas
*Edemas
*Contuses em geral
Arnica montana
Flores em infuso ou tintura
Marcador: lactonassesquiterpnicas totais
Via tpica
Venda sem prescrio mdica,
no usar em ferimentos abertos,
no ingerir
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
16/27
lcachofraCynara scolymus L.
Compositae - * Asteraceae
Folhas.
Infuso
Flavonides, Taninos, Mucilagens,Glicosdeos, Cinarosdeo,Cinaropectina, Cinarina, cidocafico, Fsforo, Potssio, Sdio,
Clcio, Silcio, Ferro, Cloro, Enxofre,Magnsio, Protenas, Vitamina A, B1,
B2 e C.
Marcador: Cinarina ou Derivados docido Cafeoilqunico expressos em cido
Clorognico.
Farmacopia Brasileira, Italiana e Alem.
Indicaes:
*Dispepsia, distrbios digestivosElimina cido rico.Combate clculos renais.Abaixa a presso arterial.
Combate anemia.
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
17/27
Ananas lucidus, Ananas sativus,
Ananas comosus, Aechimeabromeliaefolia
Casca do fruto
PolpaPrincpios ativos: Tanino,
Calor ias(52,2), Protenas(0,45gr ),
Gordura(0,2g), Carboidrato(12,15gr),
Ferro(0,85mg), Clcio(21,1mg),
Potssio(30,6mg), Fsforo(7,75mg),Vitaminas A(0,035mg), B1(0,091mg),
B2(0,04mg) e C(61,0mg), Bromelina
(enzima), Aucares, cidos orgnicos
(ctr ico, mlico e tar trico).
I ndi caes
Mucolti co
Fluidificante
DiurticoVermfugo
Digestivo
Doenas respiratrias
Anti-sptico
Acne
Garganta (inf lamao)
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
18/27
CRAJIRUArrabidea chica. Bignoniaceae
parir i, carajuru, punca-panga e chica
Folhas
Princpios ativos: Saponinas, Quininas, F lavonas, Taninos, Alcalides.
O seu corante vermelho foi estudado por ZORN et.al. (2002) que identi f icou apresena de 3-desoxiantociani na que nomeou este composto de carajur ina. Os
bichos de seda alimentados com suas folhas produzem seda vermelha.
I ndicaes:
Antiinflamatrio
AdstringenteClicas intestinais
Disenterias
Pele: fer idas e lceras
Anemia
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
19/27
J U RU B E B ASolanum paniculatum, Solanum albidum, Solanum jur ipeba, Solanum
mammosum, Solanum grandif lorum.
Solaneaceae.
Folhas, frutos e raiz.
Princpios ativos: Gl icoalcalides (jurubidina), Resinas, F lavonides,
Taninos, M uci lagens, leo essencial, Saponinas, cidos orgnicos.
I ndicaes:
DigestivoIcterciaCicatrizante
Anemia
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
20/27
MULUNGUErythrina verna, Erythrina mulungu
Fabaceae
Mulungu, corticeira-do-banhado, suin, sananduva, corticeira, crista-de-galo, samauveiro, seibo, flor-de-coral
Cascas -Decoco
Princpios ativos: Alcalides (eritrina, eritroidina), Glicosdeos, Saponinas,Rotenona (ao inseticida)
Indicaes:*Quadros leves de ansiedade e
insniaEquilibra o sistema nervoso
central.Calmante
Diminui a ansiedadeEquilibra o ritmo cardaco
Equilibra o fgadoEquilibra a presso arterial
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
21/27
l o
Al li um sativum L .
Liliaceae
Bulbo fresco.
Macerao
leo essencial, Alicina, Alina,Inulina, Glicosdeos, Vitamina A,
B1, B2 e C, cido nicotnico, cidofosfrico, Trisulfito de dialil, Iodo,Silcio, Clcio, Fsforo, Ferro.
Farmacopia Brasileira e Espanhola
Indicaes:
Vermfugo (anti-helmntico)
*Hipercolesterolemia eHipertenso arterial leve
Bronquite, Asma e Gripe
*Expectorante, anti-sptico
Calos
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
22/27
Confrei
Symphytum off icinale L .
Boraginaceae
Partes areas e razes. (uso externo)
Mucilagem, Alcalides (alantona,
sinfitna, equimidina), Protenas,Carbohidratos, Acares, Tanino,Flavonides, Saponinas, Clcio, Ferro,
Fsforo, Mangans, Zinco, Aminocidos,Esterides, cido Pantotnico, Caroteno,
Vitamina A, B1, B2, B12, C e E.Marcador: alantona
Farmacopia Brasileira, Alem, Austraca,Australiana, Inglesa e Russa.
Indicaes:
Cicatrizante
Anti-hemorrgico
Fraturas sseas e tendinite(Farmacopia Alem)
Gota e inflamaes articulares(Farmacopia Italiana)
lceras e gastrite
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
23/27
abosaAloe vera L.
Liliacea
Folhas, gel mucilaginoso.
Glicosdeos (Alona, Aloenina), Mucilagem,Tanino, Resinas (Aloeresina A e Aloeresina
C), cido cumarnico, Antraquinonas,Vitaminas (B1 e B2, B6, C e E), Sais minerais(Clcio, Potssio, Sdio, Mangans,
Magnsio, Cobre, Zinco e Cromo). Resina:liquido amarelo e amargo quando a folha cortada. Mucilagem: polpa do interior da
folha.
Marcador: 0,3% polissacardeos totais.
venda sem prescrio mdica.
Farmacopia Brasileira, Alem, Austraca Europia e Sua.
Indicaes:
Fortalece o bulbo capilar e protegeos fios de cabelo
Tnico estomacal.
Queimaduras trmicas de 1 e 2graus e de radiao.
Hemorridas (Farm. Italiana)
Cicatrizante, Aumenta as defesasimunolgicas (UNICAMP)
Laxativo (Farm. Alem)
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
24/27
Guaran
Indicaes:
*Fadiga
*Estimulante do SNC
Paul linia cupana H.B.& K.Semente
Puro ou diludo em gua
Marcador: trimetilxantinas(cafena)
Via oral
Venda sem prescrio mdica.
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
25/27
GOIPsidium guayava
Myrtaceae
Folhas jovensInfuso
Princpios ativos: Clcio,Fsforo, Ferro, Tanino,
Mucilagens, Flavonides, Saisminerais, Vitaminas A, B1,B2 e C, cidos orgnicos,Acares, Pectinas, leo
essencial e Resinas.
I ndicaes:
*Diarria no
infecciosa
LeucorriaLaxante
Anti sptico Cicatr izante
Garganta (inf lamao)
Diurtico
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
26/27
Erva Doce
Pimpinella anisum L.
Apiacea
Frutos
Infuso.
leo Essencial (anetol), leo Fixo, Protenas,Acares, Cumarinas, cido cafico, cido
clorognico, Saponina, Tanino
Marcador: trans-anetol.
Venda sem prescrio mdica.
Farmacopia Brasileira, Grega, Egpcia,Italiana e Alem.
Indicaes:
*Clicas gastrointestinais
*Expectorante
*Distrbios disppticos
Antiespasmdico
Enjos e vmitos na gravidez
Faringite, laringite e
traquete (Farm. Alem)
5/26/2018 Fitoterapia Brasileira
27/27
www casadaterra pro brProf . Srgio F ranceschini
Top Related