26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 1/26
Stanford Encyclopedia of PhilosophyFicoPublicadopelaprimeiravezWed20jul2011
Questesfilosficasemtornodeficotmatradocadavezmaisatenodosfilsofosaolongodasltimasdcadas.Oquesesegueumadiscussosobreumtemaconhecidoebastantefundamentalnestarea:entidadesficcionais(tantoaquestodoqueessasentidadespodesercomoeserealmenteexistemessasentidades).AdiscussovaiformarasegundapartedeumaentradadeduaspartesprojetadasemFiction,comaprimeiraparteparacobrirtemascomoanaturezadafico,anoodeverdadenafico,eocarterdenossasrespostasemocionais
fico.
Umacaractersticafamiliardeobrasdeficoqueelesapresentampersonagensfictcios:indivduoscujasfaanhassoescritoemcercadeobrasdeficoequefazemsuaprimeiraaparioemumaobradefico.DeShakespeareHamlet,porexemplo,apresentaopersonagemfictcioHamlet,deDoyleOCodosBaskervillesapresentaSherlockHolmes,deTolstoiAnnaKareninaapresentaAnnaKarenina,eassimpordiante.Todasestasobrasapresentaminmerosoutrospersonagensfictcios,claro(OpheliaeDrWatson,porexemplo)defato,algumasobrasdeficosocaracterizadospelograndeabundnciadeseuspersonagens(romancesrussossomuitasvezesdisseparaterestacaracterstica).Personagensfictciospertencemclassedeentidadescomdenominaescomoentidadesficcionaisouobjetosficcionaisouficta,umaclassequeincluinosanimarobjetosdefico(pessoasfictcias,animais,monstros,eassimpordiante),mastambmobjetosinanimadosdefico,comoficcionallugares(deAnthonyTrollopecatedraldacidadedeBarchesterecasadeTolkiendoselfos,Rivendell,porexemplo).Comofoidito,noentanto,noincluientidadeslocalizadasnomundoreal,emboraentidadesreaistmumpapelimportanteadesempenharemobrasdefico.Assim,nemLondresnemNapoleosoentidadesdefico,emboraoprimeiroopanodefundoabsolutamenteessencialparaoquesepassanashistriasdeHolmes,enquantoosegundotemumpapelimportantenosacontecimentosdescritosemGuerraePaz.(EnquantoLondreseNapoleonosoentidadesdefico,algunspensaramqueaLondondashistriasdeHolmesedoNapoleondeGuerraePazsoentidadesficcionais.)
Acaracterizaoacimasugerequeasentidadesficcionaisconstituemumtipoespecialdeentidade.Nosurpreende,ento,umaquestofilosficafundamental,podemosperguntarsobreentidadesficcionaisumaquestosobreasuanatureza:quetipodecoisaumaentidadefictcia?Estaquestoseparadodoquepareceserumaquestoaindamaisfundamental:porquesuporqueexistemquaisquerentidadesficcionaisemprimeirolugar?Afinaldecontas,onossomundonuncacontinhaumSherlockHolmesouumRivendellessasalegadasentidadesfazemoseuaparecimentoemobrasdefico,enoobrasdefato.ApsadivisoemThomasson(1999),queconvocaraprimeiraquesto,ometafsicoquesto,easegundaaontolgicaquesto.
1.Ametafsicadeentidadesficcionais1.1Opossibilismo1.2MeinongeneoMeinongianism1.3Criacionismo
2.Aontologiadeentidadesficcionais2.1argumentossemnticosafavorecontraorealismo
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 2/26
2.2argumentosontolgicosafavorecontraorealismoBibliografiaFerramentasAcadmicosOutrosrecursosdaInternetEntradasRelacionadas
1.Ametafsicadeentidadesficcionais
ComoThomasson(1999:5)coloca,aprimeiraquestoequivaleaperguntar:oqueasentidadesficcionaisser,sehaviaalgum?Paraestaquestoforampropostasdiferentesrespostas.Maspormaisqueelessodiferentes,todoselestentaracomodaroquepareceserumdadointuitivoenfrentandofilsofosqueteorizamsobreentidadesficcionais:estasentidadesnotmexistncia,oupelomenosaexistnciacomoobjetosfsicoscomuns.Deacordocomestedadochameoodadoinexistnciaobjetosparadigmaticdefico,comoHamleteHolmesnoexistem.Apelamostambmainexistncia,nestesentido,quandoqueremosdisputaravisodequealgunsalegadaindivduoumafigurahistricareal,sublinhandoassimanossavisodequeabuscaporessasentidadesseriamemvo:poderamosdizer,porexemplo,queoReiArthurnoexiste.
Aquelesquenoacreditamqueexistemquaisquerentidadesfictcias(antirealistsficcionais,comovamoschamlos)vaialegarqueodadonoexistnciatemumontolgicanicaleitura:dizerqueentidadesficcionaisnoexistemequivaleadizerque,nodomnioglobaldooqueexistenoexistemcoisastaiscomoentidadesdefico.Comosev,osrealistasficcionais(aquelesquenoacreditamqueexistementidadesfictcias)soosnicosadarodadoumacertametafsicaleitura,ouseja,queasentidadesficcionaistmapropriedadedenoexistente.Elestambmpodeminsistirqueosrealistasdeficosoosnicosapensarqueainexistnciadeentidadesficcionaisdeterminadapelasuanaturezacomoentidadesficcionais.Masissoexageraocaso.Porqueelessustentamquenoexistemcoisastaiscomoentidadesdefico,mesmoantirealistssosusceptveisdeadmitirqueofatodequenoexistetalcoisacomoumasupostaentidadeXdecorredofatodequeXfoimostradoparaserficcional.IssooqueaconteceunocasodoReiArthuremuitasoutrasentidadesmitolgicasoulendrias(entidadesficcionaisemsentidoamplo).Pessoasoriginalmentedeveria(cf.GeoffreydeMonmouthdeHistoriaRegumBritanniae)queoReiArthureraumapessoareal,umlderbritnico,quegovernouaInglaterraapsasadadosromanos,atquesedescobriuqueoReiArthurapenasumafiguradelenda,umfictcioentidade.FoiessadescobertaquelicenciouaconclusodequeoReiArthurnoexiste.Assim,parecequeatmesmoantirealiststerumaparticipaonarespostaperguntametafsica"Oqueserianecessrioparaquealgosejaumaentidadeficcional?"
Umcomentrioadicionalsobreodatuminexistnciaantesdenosvoltarmosparavriascontasdeobjetosdeficoeasmaneiraspelasquaisessascontaslidarcomodado.Comojvimos,naturalquandosediscuteopontoderefernciaparausarquantificadorescomo"Algumascoisasso..."("Hcoisasqueso..."),e"Tudo...",cujodomniopareceincluirtantoexistenteeobjetosinexistentes.Fazemosissoquandodizemos,porexemplo,queexistemobjetos,comoobjetosimaginrios,quenoexistem.Antirealistsficcionaisvailevaressaconversacomumgrodesal,umavezqueelesnoreconhecemumsentidoemquehrealmentequaisquerobjetosficcionais.Realistasdefico,poroutrolado,vaipensarqueeleliteralmenteverdadequeexistemobjetoscomoHamleteHolmesquenoexistem.Elesnormalmentereconhecerumadistinoentrequantificadoresirrestritos,cujodomnioincluiatmesmoobjetosinexistentes,equantificadoresrestritos,cujodomnioincluiapenasobjetosexistentes.
1.1Opossibilismo
Umaformadecontabilizarodadonoexistnciaateoriapossibilistadeentidadesfictcias,queafirmaqueasentidadesficcionaisnoexistenoactualmundo,masapenasemalgunsoutrosmundos
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 3/26
possveis.Aesterespeito,asentidadesficcionaissopensadasparasercomoasoutrasentidadesmeramentepossveis,taiscomoburrosfalantes.Deacordocomversespadrodopossvelquadromundos,algumascoisasquenoestopresentesnomundorealexistemcomofalarburrosemalgunsmundosmeramentepossveis.Damesmaforma,ateoriapossibilistasustentaqueSherlockHolmesnoexistenomundoreal,emboraeleexisteemalgunsmundosmeramentepossveis:mundosemqueashistriasdeHolmessofato.
Talteoriapossibilistaconfrontadocomumproblemadeindeterminaoontolgica.PoisnohmaisdoqueummundopossvelemqueashistriasdeHolmesdeConanDoylesoverdade,eemqueh,umdetetiveespirituosoviciadaemcocanachamadode"Holmes"queviveem221BBakerSt.,temumamigochamado"Watson",efazascoisasgravadasdelenashistriasdeHolmes.NemtodosessesHolmescandidatossoosmesmosenquantotodoselescombinamentresiemtermosdoqueashistriasdizemsobreHolmes,elespodemsermuitodiferentesemoutroscruciaismaneiras,elespodemtertidomuitodiferentesinfncias,incluindopaisdiferentes,eassimpordiante.(Naverdade,quandoospersonagenssounderdescribedemumahistria,umnicomundopossvelpodecontermuitaspessoasqueseencaixamexatamenteoqueahistriadizsobreopersonagem.)Podemosagoraperguntar:qualdestesdiferentes,detetivesespirituososdependentesdecocanaHolmes?(Cf.Kaplan(1973:5056),Kripke(1972/1980:.1568))Noparecehavernenhumamaneiradeprincpiosdedecidir.
KripkesugerequeestaindeterminaomostraquenenhumdessespossveisentidadesHolmes,"[f]ouemcasoafirmativo,qual?"(Kripke(1972/1980:.1578)Massuponhaque,porcausadoargumento,queestaindeterminaopoderiadealgumaforma,serresolvido,talvezpelahistria,incluindodetalhesdecertaspropriedadesque,semdvida,sHolmespoderiater,comoeleseranicapessoaaterseoriginadoapartirdedeterminadosgametas.Mesmonessecaso,haveriaforterazoparanoidentificarHolmescomummeramentepossvelentidade.Tomeumcasodiferente,odaespadamticaExcaliburextradodeumarochapeloreiArthur.Comotodossabem,estaespadanoexiste.Asuanoexistncianoseriaameaadaporalgumdescobrirumobjetocomtodasaspropriedades.queociclodeBretonatribuiaExcaliburNoimportaoquosemelhante,umobjetorealqueseassemelhaaumobjetofictcionoseriaesseobjetofictcio(Kripke(1972/1980:1578))Agora,movendoseapartirdomundorealparameramentepossvel.mundosnomudarascoisas:porqueExcaliburseridentificadas,mesmocomumsimplespossvelentidade?TeveumaentidademeramentepossvelexatamentecorrespondenteExcaliburemsuaspropriedadessidoreal,elenoteriasidooExcaliburficcional,comoargumentodeKripkeanensaiadaanteriormente.Ento,comoestoascoisasdiferenteseestemeramentepossvelespadaExcaliburlikepermanecemeramentepossvel?Empoucaspalavras,sehumalacunaentreficoerealidade,tambmexisteumalacunaentreaficoeapossibilidade.
Estasdificuldadesparapossibilismonoafetamigualmentetodasasversesdadoutrina.ConsidereaversodeDavidLewisdadoutrina,queincorporadoemseurelatorealistadepossveisobjetos(Lewis(1986)).Grossomodo,LewislevaumpossvelindivduoparaserumHolmescandidatoseeletempropriedadesdeHolmesemummundopossvelemqueashistriasdeHolmessocontadascomofatoconhecido(Lewis(1978)).ParaLewis,cadaumdosindivduosumapartedeummundoenofazpartedequalqueroutromundo(possveisindivduosestoemumsentidonavisodeLewisboundmundo')Holmesnocandidato,portanto,idnticoaqualqueroutroHolmescandidato.Mas,aocontrriopossibilistasmaisdoutrinrios,Lewispodeusarsuateoriahomlogo(Lewis(1986))paraoferecerumamaneiradeprincpiosdecontagemdecadaumadessasHolmescandidatocomosendoHolmes.SuponhaquevocumleitordashistriasdeHolmes.CadaHolmescandidatoumacontrapartidaparavocdequalqueroutraHolmescandidato.Poismesmoqueelesdevemdiferirsubstancialmenteemtermosdesemelhanaqualitativaglobal,asvriasHolmescandidatossotodoscolegasdeconhecimentoparavoc(ou,comoLewispareceterpensado,paraasuacomunidadedecompanheirosdeleitores)todoselesso,emseusrespectivosmundos,apessoachamada"Holmes"quemvocousuacomunidade(oumelhor,osseushomlogos)aprendersobrelendoashistriasdeHolmes,contoucomofatoconhecido.(Cf.Lewis(1983)Currie(1990:.1379)Kroon(1994))Em
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 4/26
suma,ofatodequeexistemtantosdiferentesHolmescandidatosmenosconstrangedorparaLewisdoqueparaoutrospossibilistas.(VejatambmasugestodeSainsbury(2010:823),queLewispoderiateracomodadoumapluralidadedepossveisHolmescandidatosaoserecusaraidentificarHolmescomqualquerumdeles,emvezmodelararelaoentreodiscursodeHolmesefalardestespossvelHolmesOscandidatossobreomodelodanoodeprecisificationusadonasemnticadeLewisdeindefinio.)
TeoriahomlogodeLewisnoamplamenteaceito,noentanto.Emgeral,asacusaescontraKripkeanpossibilismosobreentidadesficcionaistersidomaisinfluente.Algunsargumentam,noentanto,quetaisacusaessconseguiremosseusarumaconcepo'domniovarivel"doquehparaquantificarsobreatodomundoparticular,umaconcepoquepermitequeoconjuntodeobjetosdisponveisemummundoparaserdiferentedoconjuntodeobjetosdisponveisemumoutromundo(semnticapreferidosdeKripkeparaalgicamodaldestetipo.)Suponhaque,emvezqueseadotaumaversodeumaconcepo"domniofixo'dequantificaoemquesetemumapessoafictciasuadisposiocomoumaentidadeinexistentenomundorealecomoumaentidadeexistenteemoutrosmundospossveis(Priest(2005),Berto(2011)).Seassimfor,oproblemaindeterminaopodemnosurgir.ComoPriest(2005:11920)coloca,queemprimeirolugartemconcepodeSherlockHolmesdeDoyleesteSherlockHolmesaHolmesqueDoyleconcebeseumindivduonomundoreal,masissonoexistelelesexisteemoutrosmundos.ParaPriest,ento,DoylenoarbitrariamenteescolherumcandidatoHolmes,deentretodosospossveiscandidatosHolmes,cadaumlocalizadoemseuprpriomundopossvel.Emvezdisso,Doylepretendeumindivduoemparticularquenoexistenomundoreal,masqueemvezdissosedcontaashistriasdeHolmesemalgunsoutrosmundospossveis.Trivialmente,esteindivduoHolmes.(Doylegereestemesmoqueomundorealcontmmuitasoutraspessoaspossveisquenoexisteml,masperceberashistriasdeHolmesemoutrosmundospossveis(Sacerdote2005:934).)Claro,aindapodeseperguntarcomoqueDoyleestfamiliarizadocomesteindivduoatravsdaintencionalidadedoseupensamento,comoPriestalega,aoinvsdecomqualquerumdosoutroscandidatosHolmes.comaintenoautoralumcriativoato,talvez,aquelequeprimeirofazquenoumobjetodotipocerto,comoThomasson(1999:90)sugere?TodasasindicaessodequePriestrejeitaessepontodevista:"umatodepuraintenopodepretenderumobjeto,mesmoquandoexistemoutrosobjetosindiscriminable"(2005:142).
Talpossibilismotambmenfrentaoutroproblema.ParaPriest,comoparaoutrospossibilistas,entidadesficcionaisno,naverdade,possuemaspropriedadesemtermosdosquaiselessocaracterizadosnashistriasrelevanteselesstmessaspropriedadesem(alguns)osmundosemqueelesexistem.SherlockHolmes,porexemplo,norealmenteumdetetivejqueelenoexiste.Emvezdisso,Holmesspossivelmenteumdetetiveeleapenasumdetetiveemmundospossveisemqueeleexiste.(Notesequeelenoumdetetiveemtodososmundosemqueeleexiste,umavezque,presumivelmente,umaverdadesobreHolmesqueelenopoderiatertidoacarreiraqueeleacaboucom,emalgunsmundospossveis,Holmes,portanto,existesemserumdetetive.)Agora,reconhecidamenteestranhodizerqueumobjetofictciocomoHolmesumdetetivenomesmosentidoemque,digamos,umcertomembrorealdaforadepolciadeNovaYorkumdetetive.MasseretirarparaavistapossibilistaqueHolmestemessaspropriedadessomenteemapenasmundospossveiscarregaseusprprioscustosPorumlado,parecesubestimaropapeldomundorealemvriasreivindicaesrelacionaisfamiliaresquepodemosfazersobreobjetosficcionais.Considereoscasosemquesecomparamtaisobjetoscomindivduosconcretosreais.Suponhaquensdizemos:
(1)Holmesmaisinteligentedoquequalquerdetetivereal.
ParecequeestamosdizendoqueHolmesrealmentetemtaiscaractersticasdecomparao,ouseja,temlosnomundoreal,enoapenasemalgummundopossvelououtro.Suponhaquelemos(1),emvezdedizer,laPriest:
(1P)Holmes,possivelmente,maisinteligentedoquequalquerdetetivereal.
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 5/26
(Maisprecisamente,emrelaoaosmundosemqueHolmescomoeledescritocomonashistriasdeHolmes,Holmestemummaiorgraudeespertezadoquepossudoporqualquerdetetivedomundorealcf.Priest(2005:123).)Mastalmaneiraomundocruzdeleitura(1)correspondeformacomoiramoslerqualqueroutrasentenaenvolvendoumacomparaoentreosindivduos.Tomar:
(2)Stalinfoimaiscrueldoquequalqueroutroditadorreal.
Seriaclaramenteerradaparaler(2)como:
(2P)Stalinerapossivelmentemaiscrueldoquequalqueroutroditadorreal
(Digamos,nosentidodeque,emrelaoaosmundosemqueStalinseencaixaacontaortodoxadesuasatividades,Stalinmaiscrueldoquequalqueroutroditadornomundoreal).(2)destinaseaserumareivindicaosubstancialsobrecomoStalin,naverdade,era,noumaafirmaosobrecomoelepoderiatersido.(Almdisso,umpossibilistaleituralike(1P)fazcomquesejadifcildefazersentidodasatitudesquetemosparacompersonagensfictcios.NossacrenaemgrandeintelignciadeHolmesexplicaanossaadmiraoporHolmes,assimcomoanossacrenanosofrimentodeAnnaKareninaexplicaanossapenaAnnaKarenina.difcilvercomoanossacrenanodeHolmespossvelintelignciapoderiafazerisso.Certamentensnochegaraseradmirvelapenasporserpensadoparaterrecursosdeevocaradmiraoemalgumoutromundopossvel?)
Aabordagemjuntoaentidadesdeficoaserdiscutido(o()abordagemMeinongianneo)capazdeevitartaisproblemas.Mas,antesdedescreverestaabordagem,devemosnotarqueoprprioPriestassinaumateoriamaisampladoqueopossibilismo.Comomuitosfilsofosnotaram,narrativasficcionaissomuitasvezesinconsistentes.AshistriasdeHolmes,porexemplo,caracterizaroDr.Watsoncomotendoumferimentodeguerraemumnicoombro,dadodiversasvezescomoaesquerdaeseuombrodireito.Lewis(1983a:2778)sugereque,normalmente,ficesimpossveispodemsertratadasporchamarapenasosmundospossveis(emvistapreferidadeLewis,tantoenopodeserverdadeemumaficotoimpossvel,masnooseuconjunto).Mashdificuldadescomestasugestoquandoextensivoacertascontradiesprofundamentearraigados.Assimconsiderarcertashistriasdeviagemnotempo.PrpriosacerdoteinventaumahistriaquenofariasentidoanoserqueumdeterminadoficcionaldeboxSylvanboxeraumobjetoimpossvel(Priest(2005:.125ff)).FilsofoscomoPriestinvocarmundosimpossveisdelidarcomessashistrias,eargumentamquealgunsobjetosdeficosoobjetosimpossveis,namedidaemqueosnicosmundosemqueashistriasqueoscaracterizamsoverdadeirassomundosimpossveis.
1.2MeinongeneoMeinongianism
Deacordocomopossibilismo(talvezalargadoparapermitirquealgunsobjetosfictciosparaserobjetosimpossveis),objetosdeficosocomoobjetosreais,excetoqueelessexistememvriosmundosnoreais.Comoobjetosreais,elessodeterminadosatoltimodetalheemmundosemqueelasexistem(desdequeashistriasqueoscaracterizamrepresentaromundocomosendodeterminadaatoltimodetalhe).Esteporissomesmoqueashistriasnosepreencheressesdetalhes.Porexemplo,emmundosemqueashistriasdeHolmessoverdadeiras,Holmescanhoto,destro,ouambidestro,emboraashistriasemsinonosdizemque(tudooqueverdadenashistriasdeHolmesque,tendoemmos,eleumdeles).
1.2.1teoriadosobjetosdeMeinong
AvisodequeobjetosdeficosoobjetosMeinongianconstituiumaopometafsicamuitodiferente.Meinong(1904)considerouque,paraalmdasentidadesconcretasqueexistemespaotemporalmenteeasentidadesideaisouabstratosqueexistemnoespaotemporalmente,hentidadesquenemexistemespaotemporalmentenemexistemnoespaotemporalmente:estessoosobjetosMeinongianparadigmticasdesprovidasdequalquertipodeser.Meinongprpriousou"[simples]de
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 6/26
subsistncia"(bestehen)paraotiponoespaotemporaldeser,areserva"existncia"(Existenz)paraotipospatiotemporal."Sein"eraasuapalavraparaotipomaisgeraldeser,oqueincluitantodesubsistnciaeexistncia.Vamoscontinuarausar"existe"paraomodomaisgeraldoser,isto,deMeinongSein.
MesmoqueobjetosMeinongiannoexistem,elestmpropriedades.Emparticular,Meinongpensouqueseusertaletal(suaSosein)independentedeseuserouSein.EstesSoseinpropriedadesspecifying,almdisso,soprecisamenteaspropriedadesemtermosdosquaisosobjetossodadasdeformadescritiva.EstaafirmaocapturadopelochamadoPrincpioCaracterizao,cujaformulaoexplcitadevidoaRoutley(1980:46),masquejestimplcitonaMeinong(1904:82).Segundoesteprincpio,osobjetos,seelesexistemouno,tmaspropriedadesemtermosdosquaiselessodadasoucaracterizadasesquematicamente,anicacoisaquecaracterizadocomosendoM,defacto,F.Tomemos,porexemplo,amontanhadeouroouoquadradoredondo.Amontanhadeouronoexiste,maspodemosdizerquetantodeouroeumamontanhaumavezqueestassoaspropriedadesemtermosdosquaisoobjetocaracterizadoDamesmaforma,oquadradoredondotantoredondoequadrado,mesmoquenopodeexistir.
Supesegeralmenteque,paraMeinongobjetosficcionaissoapenasumsubconjuntodeseusMeinongianobjetos,elessoobjetosMeinongianquesodadasemtermosdaspropriedadesqueelestmnashistriasqueelesapresentam.Notesequeoproblemaparaopossibilismomencionadonofinaldaltimasecodesaparecenestaconta.Pois,assimconcebida,entidadesficcionaisque,defato,possuemaspropriedadesemtermosdosquaiselessocaracterizadosnasnarrativasrelevantes:Holmesrealmentetemumaltograudeinteligncia,maisalto,talvez,doquepossudoporqualquerdetetivereal,eassim(1)poderiamuitobemserverdade.Notetambmqueasentidadesfictciasassimconcebidosnosocompletamentedeterminadosemrelaossuaspropriedades,aocontrriodeentidadesficcionaisconcebidonomodelodepossibilismo.PorqueashistriasdeConanDoylesosilenciosossobreestasquestes,HolmesnomodeloMeinongiannodestronemelecanhotonemeleambidestro.Elefaz,noentanto,temapropriedadedeserumdestes.(UmcuidadoEmboraestesejaoentendimentousualdeconcepodeobjetosficcionaisdeMeinong,Meinongnopodeterendossouexatamentedessaforma:.Seurelatomaiscompletodeobjetosdeficosugerequeelessoentidadesdeordemmaiselevada,ouseja,entidadesquesoconstrudosapartirdeentidadesmaissimples,nomesmosentidoemque,porexemplo,umamelodiaumaentidadeconstrudoapartirdosseusconstituintessons.Cf.Raspa(2001)eMarek(2009)).
1.2.2ortodoxosenoortodoxosneoMeinongianism
VersesmodernasdeMeinongianismaceitarmuitodoqueMeinongtemadizersobreotemadeobjetosinexistentes,masafastarsedesuacontaemvriospontos.Suponhaquerestringiranossaatenoparaaspropriedadesadequadasaosobjetosfsicoseespaotemporais(porexemplo,sendoumamontanhaouumdetetive).OquepoderamoschamardeortodoxosneoMeinongians(Parsons(1980),Routley(1980),Jacquette(1996))sustentamqueobjetosMeinongiancaracterizadosemtermosdetaispropriedadessocorrelatosconcretosdeconjuntosdetaispropriedades(concretonosentidodequeosobjetosteraspropriedadesqueexatamentenomesmosentidocomoobjetoscomunstmaspropriedades).CorrespondendoaumconjuntoSdetaispropriedades,humobjetoconcretoquetem(pelomenos)aspropriedadescontidasemS.Correspondentea{serdourada,sendoumamontanha},porexemplo,hamontanhadeouro,quetemaspropriedadesdeserumamontanhaesendodourado(assim,talvez,comotodasaspropriedadesPtalquenecessariamente,tudooqueumamontanhadeouroP).Estaspropriedadesconstituemanaturezaouessnciadamontanhadeouro.Masamontanhadeourotambmtemoutraspropriedades,empropriedadesparticularesquerefletemsuarelaocomobjetosreaisdomundo(sendomuitasvezespensouemporMeinong,porexemplo).
Objetosficcionaispodeigualmenteserconsideradocomocorrelatosconcretosdeconjuntosdepropriedadessobreessepontodevista.ConsidereHolmes,umdetetiveviciadoemcocanaquevive
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 7/26
(vivia),emLondres,221BBakerStreet,resolvemuitoscrimesdesconcertantes,temumamigochamado"Watson",eassimpordiante(ondeo"eassimpordiante"incluitodasaspropriedadesPtalqueverdadenashistriasdeHolmesqueHolmestemP).ParaosneoortodoxosMeinongians,Holmesumconcreto,aindaqueinexistente,correlacionardoconjuntoteressaspropriedadescomomembros.(UmavarianteinteressantedessesneoMeinongianvistadisfarceateoriadeCastaeda,segundoaqualumindivduoexistenteumfeixededisfarcesparticularsformadoapartirdeconjuntosdepropriedadesporumconcretizadorespecialrelacionadacomaoperaoporumarelaodeconsubstanciao.Umobjetocomoamontanhadeouroumdisfarcequenoestconsubstanciadacomqualquerpretexto,nemmesmoasimesmo,eporissonoexisteCastaedalevaobjetosfictciosparaserfeixesdedisfarcesrelacionadosporumarelaoespecialde.consociationverCastaeda(1989:ch.11).)
EmboraconcordandoqueosobjetosficcionaisformarumsubconjuntodeobjetosMeinongian,heterodoxoneoMeinongians(verespecialmenteZalta(1983))sustentamqueobjetosMeinongianemgeraldevemserconcebidoscomoobjetosquetmummododenoespaotemporaldaexistncia,e,portanto,comoabstratoemvezdeobjectosdebeto.Eenquantoelesconcordamcomaideiadequeparaqualquercoleodepropriedadeshumindivduoquetemtodasessaspropriedades,elesnolevamobjetosMeinongiansercorrelatosdeconjuntosdepropriedadesemqualquercoisacomoocaminhodescritoporortodoxosneoMeinongians.Emvezdisso,levlosparaseralgocomoobjetosoupapisgenricos,aolongodomodelodeatributosplatnicos.(Naverdade,Zaltaeoutrostmusadosuateoriaparamodelarumasriedenoesfilosficas,incluindoasformasplatnicas,verZalta(1983:417),ePelletiereZalta(2000).)Considereamontanhadeouronovamente.PorpoucoortodoxosneoMeinongians,esseobjetonoumamontanhanomesmosentidoqueMtTaranaki,porexemplo,umamontanha.Amontanhadeouroumobjetoabstrato,afinaldecontas,easmontanhasnosoobjetosabstratos.maisparecidocomoobjetoreferidocomoopresidentedosEstadosUnidosnaseguintedeclarao:
(3)OpresidentedosEUA,enfrentaumaeleioacadaquatroanos,
ondeosujeitonoumpresidenteemparticulardosEUA,comoGeorgeW.BushouBarackObama,massimopapelouoescritriodopresidentedosEUA.(EnquantoZaltaoexemplomaisclarodeumpoucoortodoxoneoMeinongianemnossosentido,outrosseaproximam.Porexemplo,Rapaport(1978)consideraMobjects(suasversesdeobjetosMeinongian)parasersemelhanteaplanosemvezdeindivduosconcretos,apesaraocontrrioZaltaelenolevlosexplicitamenteparaserabstrato,objetosnoespaotemporais.)
1.2.3Doistiposdepropriedadescontradoismodosdepredicao
AdistinoentreortodoxosenoortodoxosneoMeinongiansdesenhadaaonvelmetafsico.ElaestintimamenteligadaaumaoutradistinorelevanteparaobjetosMeinongian,eassimaobjetosimaginriosconcebidosdeobjetoscomoMeinongian:adistinoentreostiposdepropriedadesemodosdepredicao.Lembreseque,porumlado,parecenaturaldizerqueosobjetosficcionaistmaspropriedadesemtermosdehistriasquecaracterizamlos(porexemplo,AnnaKareninaeraumamulherlevadoaosuicdioporseucasodefalha,eSherlockHolmesumviciadoemcocanadetetivevidaemLondres),eporoutroladonemumpouconatural(AnnaKareninapodetercometidosuicdio,masnoadiantaolharparaanotciadeseusuicdionosjornaisdodia).Agora,todososneoMeinongiansaceitaravisodeMeinongqueumobjetoMeinongianpossuiaspropriedadesemtermosdequeacaracterizam.SeguindooqueMeinong(1972[1916])sechegouadizer,combaseemumasugestodoseualunoErnstMally,algunsneoMeinongians(porexemplo,Parsons(1980),Jacquette(1996))tomaressaspropriedadesaserobjetodepropriedadesnucleares,emque,emgeral,seMoobjectoMeinongiancorrelacionadacomumconjuntodeunidadesdeS,osmembrosdeSsopropriedadesnuclearesdoobjecto.Destepontodevista,serumdetetive,porexemplo,umapropriedadenucleardeHolmes,enquantoserumreiumapropriedadenucleardoReiArthur.(Routleysimilarmentefaladedeumobjetoquecaracterizampropriedadescf.Routley(1980:.507
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 8/26
10))MasumobjetoMeinongiantambmtemoutraspropriedadesnestaviso:suaspropriedadesextranuclearessoosdesuaspropriedadesquenoestoentresuanuclearoucaracterizandopropriedades.Nocasodeobjetosdefico,estassoaspropriedadesqueumobjetofictciotemforadombitodahistriaemqueelaaparecepropriedades,podemosdizer,queeletememvirtudedaformacomoomundorealmente,nopropriedadesquetemdopontodevistadessahistria.Considere,porexemplo,asduasfrasesseguintes:
(4)MickeyMouseumconedaculturapop
(5)AnnaKareninaumpersonagemfictcio.
EstassentenasenvolvemPropertiesserumconedaculturapop,sendoumpersonagemfictcioqueestosendoatribudaaMickeyMouseeAnnaKarenina,emboraaspropriedadesnocaracterizamessespersonagensnashistriasemqueelesaparecem.MickeyMousetemaprimeirapropriedadeporcausadosefeitosdesuaenormepopularidadenaculturapop,noporqueeleretratadocomoumconedaculturapopnashistriasdeMickeyMouse.AnnaKareninatemasegundapropriedadeporcausadeseustatuscomooprodutodeficocriativa,noporcausadoqueahistriadeTolstoidizsobreela(deacordocomahistriadeTolstoielaumamulher,noumpersonagemfictcio).Essasduaspropriedadessoexemplostpicosdepropriedadesextranucleares.
(Umcomentriocautelar.luzdowhatqueacabamosdedizer,aalegaodequeaspropriedadesreaisdeumobjetofictcioemumacontagemdetrabalhocomodoobjetonuclearespropriedadesprecisadequalificao.verdadenashistriasdeHolmes,porexemplo,queHolmesrealmenteexistiu,queeleeraumapessoadecarneeossoenoumpersonagemfictcio.evidente,porm,nopodemostomarpropriedadesnuclearesdeHolmesparaincluirseuserumapessoaquerealmenteexistiuequenoumpersonagemfictcio.IssofariacomqueHolmesumobjetoimpossvel,jqueeletambmtemessaspropriedadesextranuclearescomosendoinexistente,eserumpersonagemfictcio.Paraoscrentesempropriedadesextranucleares,umaformacomumdelidarcomesteproblemainsistirqueHolmestemimveiscomosendoexistenteeserumindivduodecarneesangue,emvezdeumpersonagemfictcio,masqueessaspropriedadesdevemserentendidascomomaisfraco,"aguado",versesdeseushomlogosextranucleares,umanooavanadopeloprimeiroMeinong(cf.Parsons(1980:44,1846)).Voltamosparaanoodeversesdiludasdepropriedadesextranuclearesabaixo.)
AlgunsoutrosneoMeinongiansafirmamvezqueosobjetosMeinongianfictcioseoutrospossuemomesmotipodepropriedadesqueindivduoscomunspossuem,maspossulasdeumamaneiramuitodiferente.(EstasugestofoifeitapelaprimeiravezporMally(1912),masnofoiadoptadopelaMeinong.)Quando,porexemplo,dizemosqueAnnaKareninaeraumamulhereHolmesumhabitantedeLondres,usamosummododiferentedepredicaodaqueusarquandodizemosqueMarilynMonroeeraumamulherouTonyBlairumhabitantedeLondres.NaformulaofamiliardeZaltadestaidia(Zalta(1983)),entidadesficcionaiscodificartaispropriedadescomunsenquantoindivduossimplesmenteexemplificareles.Damesmaforma,Castaeda(1989)apelaparaumainterna,bemcomoexternamododepredicaodepropriedades,enquantoRapaport(1978)faladepropriedadesquesejamcomponentesdeobjetosepropriedadesquesoexemplificadosporobjetos.AmbosAnnaKareninaeMarilynMonroe,poderamosdizer,tmapropriedadedeserumamulher,masoexcodificaapropriedade(apropriedadepredicadode"sua"internamente,ou"ela"temcomoconstituinte),enquantoosegundoexemplificaapropriedade(elatemexternamente).
Masobjetosficcionaistambmexemplificarpropriedades,talvezalgumasdasmesmaspropriedadesquecodificamoutminternamente(oqueacontecesemprequeestaspropriedadessopredicadosdosobjetosnashistriasemqueaparecem).Assim,oquefazcomqueambos(4)e(5)verdadequeaspropriedadesdeserumconedaculturapopeserumpersonagemfictciosoexemplificados,oupossudoexternamente,porMickeyMouseeAnnaKarenina,respectivamente.AnnaKarenina,portanto,acabaporserinternamentenoficcional(umavezqueverdadenanovelaqueelaumamulher,noumpersonagemfictcio),eexternamenteficcional.
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 9/26
Ditoisto,notequeexistemdiferenasimportantesentreasformasemqueZalta,porumlado,eCastaedaeRapaport,poroutrolado,formularessasdistines.ParaZalta(1983:12),acodificaoumanooprimitivaqueeleincorporaemumaordemsuperiorteoriamodalrigoroso,queentousadoparaprovaraexistncia,ederivaraspropriedades,deobjetosabstratos,incluindoobjetosdefico.ParatantoCastaeda(1989:200)eRapaport(1978:162),poroutrolado,predicaointernoaplicaseadefinircorrelatos,eassimporestemododepredicaopodeserdefinidoemtermosdesetmembros:a(fictcia)entidadeFtemPinternamente(ou:temPcomoumconstituinte)seesomentesePpertenceaoconjuntodepropriedadesqueestcorrelacionadacomaF.
Nasuperfcie,adistino'modosdepredicao'pareceestaremumaposiomelhorparalidarcomosdadosdoquedostiposdepropriedades'distino(parasabermaissobreestasdistines,vejaointercmbioentreJacquette(1989)eZalta(1992)).Porumlado,parecehavernenhumcritriodetrabalhoparadistinguirpropriedadesnucleareseextranucleares:algumaspropriedadesparecemserasduascoisas.Considereapropriedadedeserumpersonagemfictcio.Sendoumpersonagemfictciopodeparecerserocandidatoprottipodeumapropriedadeextranuclear,comoocasodo(5)acimatestemunha,maspodemuitobemhavernarrativas'metaficcionais'cujosprotagonistasnosocaracterizadosemdaformahabitual,comocarneesangueindivduos,mascomopersonagensdefico.(OpersonagemfictcioOPaidePirandelloSeisPersonagensProcuradeumAutorumcasofamosonoponto).Ento,serumpersonagemfictcioparecequalificartantocomoumnucleareumapropriedadeextranuclear.Osdefensoresdo'modosdepredicao'distinonotemnenhumproblemaaqui:elessustentamquepudermosexternamentepredicadodeserumpersonagemfictciodeambosAnnaKareninaedePirandelloOPai,enquantonstambmpodemosinternamentepredicadoestapropriedadedoPai.(Devesesalientarqueosdefensoresdos"tiposdeproperties'distinotmsuaprpriamaneiraderesponderaesteproblema:elesdizemque,nessescasos,apropriedadenuclearemquestoo''contrapartidaaguadodoextranuclearcorrespondentepropriedade.Destepontodevista,dePirandelloOPaitemapropriedadeextranucleardeserumpersonagemfictcio,bemcomosuanuclear'aguada'correlacionar.Masalmdaaparentementeadhoccarterdessaresposta,eleenfrentadoporumproblemamaissrio:elaameaaexporadistinoaumaregressoinfinitadecadavezmais'watereddown'propriedadesnucleares(cf.Voltolini2006)).
provavelmentejustodizerque,nafaseatualdodebatedosmodosdepredicao'distinomaisamplamenteaceito.Devemoslembrar,entretanto,queessedebateinternoaoneoMeinongianism,equeneoMeinongianismcomoumateoriadeobjetosficcionaistemvirtudesimportantesquenodevemnadaparaoresultadodestedebate.Umatalvirtudequeateoriapodeexplicaraidiadequeasentidadesficcionaisnecessariamentetmaspropriedadesqueelessocaracterizadoscomotendonashistriasrelevantes.difcilvercomoHolmespoderianotersidoumdetetive,porexemplo.Claro,Doylepoderiaterescritoumahistriaemquealgumchamado'Holmes'foiumdiretordecinema,masdifcilnointerpretarestepensamentocomosignificandoapenasqueDoylepodetercriadoumoutropersonagemcomomesmonome.Aomesmotempo,apuraverdadedashistriasdeHolmesqueHolmesnuncapoderiatersetornadoumdetetive,queestafoiumaescolhapuramentecontingentedapartedeHolmes.Noimportacomoeleformulado,neoMeinongianismtemumamaneiradecapturarestasduasintuies.Naformulaodo'modosdepredicao'distinodeZalta,porexemplo,Holmesexemplificaapropriedadedeser,necessariamente,detalformaqueelecodificatantoserumdetetiveeseralgumquenopoderiatersidoumdetetive.AneoMeinongiandefendendoa"tiposdepropriedade'distinodiriaqueHolmestemapropriedadeextranucleardeser,necessariamente,detalformaqueeletemapropriedade(nuclear)deserumdetetive,masqueeletambmtemo(aguado)Propriedadenucleardeseralgumquepodenotersidoumdetetive.
Nabasedaidiaessencialistadequeosobjetosimaginriosnecessariamentetmaspropriedadesqueelessocaracterizadoscomotendonashistriasrelevantes,neoMeinongianssugeriramumcritriosimplesparaaidentidadedeentidadesfictcias,aquelequepodeserrastreadaatocritriodeaidentidadedeobjetosemgeralMeinongian:Sextemtodasasmesmaspropriedadesnuclearescomoy(emalternativa,sexeyinternamentepossuemasmesmaspropriedades),entox=y(cf.,por
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 10/26
exemplo,Parsons(1980:28188)).
Apesardasatraesaparentesdetalpontodevista,humproblemaevidentedefrenteparaopensamentosubjacentequeumavezquevoctemumdeterminadoconjuntodepropriedadesqueipsofactoterumaentidadeficcional.(Noteseque(amaioria)neoMeinongiansaceitaressepensamento,umavezqueeleslevamobjetosfictciosparaserumsubconjuntodaclassedeobjetosgeradoscombaseemalgocomoprincpiodaliberdadedaAssunodeMeinong(cf.Meinong(1972[1916]:282)),oprincpiodequeparaqualquercoleode()propriedadesnucleareshumobjetoMeinongianquetemessaspropriedades)Masgerandoentidadesficcionaiscertamentenobemassim.quefcil.Tomeumacoleoarbitrriadepropriedades,dizem{pesandomaisde10kgs,comonome"Oscar",quetemumapaixoporluvasdojardim,sendoumdevotodonmero17}.Ameraexistnciadesteconjuntodepropriedadesnosuficienteparagerarumobjetofictcio,Oscar,comestaspropriedades.Maistemqueacontecer.(Emtrabalhoindito,Kripke(1973)citaocasohistricodotermobblico"Moloch",queintrpretesdaBblialevouaserumnomeparaumdeuspagomtico,aopassoqueafilologiamodernasugerequeelefoidefatousadocomoumsubstantivocomumquerparareisouparasacrifcioshumanos.Sefilologiamodernacertoebblicosintrpretesestavamconfusos,nohnenhumdeusmticoMoloch.EsteporissomesmoquenspodemosconcordarquehumacoleodepropriedadesqueosintrpretesltimosequivocadamenteentendidaaBbliaatribuirataldeus.)
NeoMeinongianstentaramcontornaresteproblema,salientandoqueosobjetosMeinongian,incluindoobjetosdefico,nosoconjuntosdepropriedades,massecorrelacionadetaisconjuntos.SeestemovimentopermiteneoMeinongiansparaevitaradmitirobjetoscomoOscareMolochparaodomnioglobaldosobjetosficcionaisvaidependerdecomoestemovimentocompreendido.(NavariantedeCastaedadeneoMeinongianism,objetosficcionaissosistemasdesetcorrelatos,constitudos,oujuntos,porumfabricantedefico(cf.Castaeda(1989:ch.11))Masseissoimplicaqueaatividadede.tomadadeficoessencialparaaidentidadedeobjetosdefico,notemosmaisumpuroneoMeinongianismmasumavisoquemaisprximadaviso"criacionista"descritonaprximaseo).
Mesmoqueaideiadeumasetcorrelatoajudapararesolveresteproblemaemparticular,parecequenenhumateorianeoMeinongiancapazdebloquearumoutroproblemaqueseoriginaapartirdedeixaraidentidadedeumobjectodestetipodependerdaspropriedadesemtermosdequecaracterizado.TomefamosahistriadeJorgeLuisBorgesdeumhomemchamadoPierreMenard,queacontecedeescreverumtextoquepalavraporpalavraidnticadeMiguelCervantesDonQuixote.Suponha,nestavariantedahistriadeBorges,queMenardeCervantessodesconhecidosentresi,apesardeviveremnamesmacidadepodeseatsuporqueelessovizinhos.Nessecaso,ahistriaBorgesdescreveumasituaoemqueumnicoemesmoconjuntodepropriedadescorrespondeadiferentesobjetosdefico:deCervantesDomQuixoteedePierreMenardDonQuixotesodoispersonagensfictciosdistintasque,noentanto,compartilhamdetodasaspropriedadesquetmnorespectivasobras.(Ocaso'Menard'foimencionadopelaprimeiravez,nestecontexto,porLewis(1978:39)comoumproblemaparaaidentidadedeobjetosfictcios,foientoexploradaporFine(1982:.107)vertambmThomasson(1999:7,56)).Nestecaso,alegandoqueosobjetosficcionaissosetcorrelatosaoinvsdemerosconjuntosdepropriedadesnoresolveoproblema,poistemosapenasumsetcorrelato,masdoisobjetosdistintos.
Intuitivamentefalando,oproblemaclaro.NeoMeinongianismemtodasassuasvariedadestendeaesboarumaimagemPlatonisticdeumaentidadefictcia,sejacomoalgosemelhanteaumatributoplatnico,oucomoumcorrelatodeoutracoisaquetemosatendnciadedescreveremtermosplatnicosumconjuntodepropriedades.NeoMeinongianismv,assim,umobjetodeficocomoalgoqueanteriorsatividadesdecontaodehistriasqueintuitivamentetrazemobjetosfictciosemser.Paraveratensoentreessasconcepes,notequemuitasvezesfalamosdeobjetosfictcioscomoascriaesdecontadoresdehistriasoudamentehumanadeformamaisgeral.NeoMeinongianism,aoqueparece,nodeixaespaoparataiscontadoresdehistrias.
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 11/26
1.3Criacionismo
Aintuiodequecontadoresdehistriastmalgumtipodepapelcriativoparajogarcontabilizadopelochamadoartifactualist,oucriacionista,contasdeentidadesfictcias(verSearle(1979),Salmon(1998),Thomasson(1999),Voltolini(2006)aposiotambmfoidefendidanoinditosJohnLockeLecturesdeKripke(1973),eelementosdaposiosoencontradosem(1979)teoriadosobjetosfictcioscomopostuladosdacrticaliterriadevanInwagenIngarden(1931)umprecursorhistricosignificativo).Deacordocomessascontas,objetosficcionaissoartefatos,umavezquepassamaexistir,umavezquesoconcebidasporseusautoresnessamedida,elessocriaesautorais.Almdisso,elessoentidadesabstratas,topoucoortodoxosneoMeinongiansacreditar.AocontrriodePlatoabstracta,noentanto,elesnotmapenasumcomeonotempo,maselestambmsodependentesdeentidades,umavezquedependemdeoutrasentidadesparaasuaexistncia.(Grossomodo,umaentidadeOexistencialmentedependedeoutraentidadeO"apenasseOnopoderiaexistirsemO'existente(cf.Thomasson(1999)).Paraumadescriomaisexigentes,queevitaaconsequnciadequetudodependeexistencialmenteosexistentesnecessrios,comonmerosnaturais,verFine(1994)).Maisespecificamente,objetosficcionaisdependemhistoricamenterigidamentesobreosautoresquecrilos(necessariamente,sevemaserat,emseguida,oautor(s)quecriaOexisteemalgumtempot'antesdet)econstantementegenericamentesobreasobrasliterriasqueelesapresentam(necessariamente,secontinuaexistindo,entoalgumaobraliterriaWououtroquecaracterizaOexisteduranteO"tempodeexistncias)(verThomasson(1999)paraumaextensadiscussodetaisdependncias).Enquantoadependnciargidahistricorepresentaumafictciaobjetodeviraser,adependnciagenricaconstanteresponsvelporsuaexistnciaoupersistncia.Talconsideraoapersistnciadeobjetosficcionaisparecetointuitivoquantoorelatodesuagerao.Nosdizerquealgunsdeterminadoobjetofictciofoicriadoemumdeterminadopontodotempo,mastambmpoderamosdescrevlocomotendoumacertaidade(Hamlet,poderamosapontar,estagoramaisde400anosdeidade).
Notesequeocriacionismoassimcaracterizadoganhaseusustentoapartirda"evidncia"dopensamentodequeautoresdealgumaformacriarpersonagensfictciosatravsdacriaodeobrasdeficoemqueaparecem.Idiomapareceapoiarestepensamento:nsrotineiramenteouvirdeclaraescomo"HamletumadascriaesmaiscomplexasdeShakespeare".combasenestepenseiqueoscriacionistas,entoahiptesedequeosobjetosimaginrios,literalmente,soascriaesdeseusautores:nocriaesconcretas,deformaclara,demodoque,portanto,noconcreto,criaesabstratas.Masestemovimentoestlongedeserinocente.Yagisawa(2001),porexemplo,argumentaqueosconflitoscriacionismoprofundamentecomoutrospensamentosaparentementebvias,porexemplo,ainexistnciadatumquepersonagensfictcioscomoHamletnoexistem.(Paraumaresposta,consulteGoodman(2004).)Emumnvelaindamaisfundamental,Brock(2010)argumentaqueoapelodocriacionistaacriaoexplicativamentevazio,deixandomaisperguntasdoquerespostas.
Oscriacionistasseafirmarqueoapelocriaonoresolveumasriedeproblemassignificativosqueafligemoutrasteoriasmetafsicas.H,porexemplo,nenhumdeusmticoMoloch,porqueningumcrioutalobjeto,reunindovriaspropriedadeseintegrlasemumadeterminadanarrativa.E,emboraelescompartilhamtodasaspropriedadesquelhessoatribudosnasrespectivasinterpretaesdeDonQuixote,hdoisDonQuixotes,CervantesdeeMenard,noapenasum,porquehaviadoisatostotalmenteindependentesdegeraoautoral(cf.Voltolini(2006:32ff.)).Noestclaro,noentanto,comooscriacionistaspodelidarcomumproblemarelacionadoqueafectaasuateoria,oproblemadeobjetosficcionaisindiscriminable.Intuitivamente,haviamilharesdeanesficcionaisqueparticiparamdaGuerradeTolkienentreosAneseOrcs,semTolkiendeengajarseemmilharesdeatosdeanocriao.(Emrespostaaestapreocupao,algunscriacionistasnegaramaexistnciadetaispersonagens,ver,porexemplo,Voltolini(2006:2345).)
evidente,ento,queocriacionismonosemseusproblemas.Talvezosmaissignificativostmavercomanaturezadoprocessocriativoedarelaoentreoprocessocriativoedaidentidadede
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 12/26
objetosimaginrios.Parece,porexemplo,queoquevemexistnciadacontaacimadoprocessogerador(quefaladeautoresconcepodesuascriaesliterrias)noumobjetofictcio,comotal,massima(mera)objetointencional,oalvodeumcertoautoralpensava.Ummeroobjetointencionalaindanoumobjetoimaginrio,comoThomasson(1999:89)concorda,entooqueotornaum?Serqueelasetornarumporsercapazdeser"compartilhada"pormaisdeumapessoapormeiodeapareceremumtexto(talveznoumacpiafsica,masumarmazenadosnamemria)?Ouserqueexisteumcritriomaisdiscriminantededestacarqueosobjetosintencionaissoobjetosdefico?
Estaquestotalvezmelhorrespondeu,dandoumrelatoumtantodiferentedoprocessodegerao.Assim,algunscriacionistas(Schiffer(1996,2003)Thomasson(2003a,b))dizerqueumobjetofictciopassaaexistircomoumartefatoresumonoquandoumautorprimeirosconcebelo,masapenasumavezumcertofazdeprocessotemchegaraumfim,ouseja,oprocessoemquealgum,normalmente,umcontadordehistrias,fingequenoumindivduoquetaletalefazissoeaquilo.Masumaoutraquestopermanece:mesmoseestamosdeacordosobreanaturezadotipodeprocessoquedorigemaumobjetofictcio,oqueacoisaqueestsupostamentegeradodestamaneira?Quaissoascondiesdeidentidadeparaobjetosdefico?Oscriacionistasgeralmentenoachoqueumobjetofictciopossuiaspropriedadesqueocaracterizamnahistriaemqueeleaparece.Umobjetofictciosimplesmentetemaspropriedadesdeacordocomahistria.NoverdadedeHolmes,porexemplo,que"ele"(ouela)umdetetivesomentefsicaobjetos,noumartefatoabstrato,podeserumdetetive.OqueverdadedeHolmesque"ele"umdetetivedeacordocomashistriasdeHolmes(igualmente,Holmesdosexomasculinodeacordocomessashistrias,eassimmerecedordopronomemasculino"ele").Emgeral,paraoscriacionistasasnicaspropriedadesqueosobjetosficcionaisgenuinamentepossuemsoaspropriedadesqueneoMeinongianschamariaextranuclearoutomarparaserpredicadoexternamente:imveiscomoserumdetetiveficcionalousendoacriaodeDoyleouatmesmoserumdetetivedeacordocomashistriasdeHolmes(cf.Thomasson(1999)).Aabordagemfalha,assim,paradarcontadaidia,jmencionada,dequedevehaverumsentidoemqueobjetosdefico,naverdade,temaspropriedadesqueoscaracterizamnashistriasrelevantes.
Almdisso,anaturezarestritadetaispropriedadestornadifcilvercomoindividualizarumaentidadeficcional.Thomassondcondiesdeidentidadesuficientesparaentidadesficcionaisdentrodeumaobraliterria:xeysoasmesmasficcionalobjetoFsexeysoatribudasexatamenteasmesmaspropriedadesdotrabalho(1999:63).Masoquequeremosdizer,nocasodeobjetosfictciosqueaparecememdiferentesobras?Thomassonadmiteque,nestecaso,spodefornecerumacondionecessria:xeysoomesmoobjetofictciosomenteseoautordosegundotrabalhoW'competentementefamiliarizadocomxdotrabalhoanteriorW,epretendeimportarxemW'comoy(1999:67).Arazoporqueelaachaqueissonopodeserumacondiosuficienteque,noimportaoqueasintenesdoautorso,elenoconsegueimportarx(umaentidadequeaparecenaW)emW'comoyseeleatribuipropriedadesparayquesotambmradicalmentediferentedaspropriedadesqueforamatribudasaxemW(1999:68).(Houtroscasosquemostramaindamaisclaramentecomointenoautoralpodeserfrustrado.Assim,considereocasodeumafusodepersonagens,emqueumautortemaintenodeimportarparaW'doispersonagensxeyapartirdeumtrabalhoanteriorWcomoumnicopersonagemz.Claramente,dadaatransitividadedeidentidade,znoidnticoaqualquerumxouy,demodoqueoautorfalhaemsuatentativa.)
Paraconcluirestadiscussosobreametafsicadaobjetosdefico,importantenotarqueoneoMeinongianeteoriascriacionistasparecemsofrerdedefeitoscomplementares.Porumlado,osneoMeinongiansfornecercritriosdeidentidadeexatasparaobjetosdefico,masestescritriossoclaramenteinsuficientesemqueelesnolevamemcontaofatodequetaisobjetossoprodutosdamentehumana.Poroutrolado,oscriacionistasfazercontaparaestefato,maselessfornecemcritriosdeidentidaderelativamentenoespecficosparataisentidades.Essasteoriassonormalmentetomadasdeserincompatvel,poiselesapelamparadiferentesmetafsicasmodelosemtermosgerais,ummodeloplatnico,emoposioaumconstrutivista.Estaalegaodeincompatibilidadenodevesertomadacomodefinitiva,noentantoPodemuitobemhavermaneiras
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 13/26
emqueasduasteorias,outalvezoselementosmaispromissoresdecadateoria,podedealgumaformasercombinados(porrecentestentativasdeiremtalsentido,cf.Zalta(2000),Voltolini(2006)).
2.Aontologiadeentidadesficcionais
Aquestometafsicasobreentidadesficcionaisperguntouoqueessasentidadessocomo,deveriahaverqualquer.Passamosagoraparaaquestoontolgica,quesimplesmenteperguntaseexistemessasentidades.
2.1argumentossemnticosafavorecontraorealismo
Obviamente,adivisoimportantenonvelontolgicosituaseentreaquelesqueacreditamquehentitiesficcionaisrealistasficcionaiseaquelesqueacreditamquenohtaisentitiesantirealistsficcionais.Porumlongotempo,ocampodebatalhaentreosdoispartidostemsidoalinguagemcomum.Realistassemprefuifascinadopelofatodequehsentenasemlinguagemqueparecemcometerumparaentidadesficcionais.Antirealists,pelocontrrio,insistiuquetaisaparnciasenganam:semprequeumafraseparececometerumparaentidadesfictcias,sempresepodefornecerumaparfrasequetemasmesmascondiesdeverdadecomoasentenaoriginal,masnoesttocomprometido.Realistas,porsuaveztentammostrarouqueessasparfrasessoinadequadosouqueaindaexistemnovascondenaesparaosquaisnoparfrasesadequadaspodemserencontrados.Antirealistsvairesponderque,apesardasaparncias,essasfrasespodemtambmserparafraseadaemtermosevasivaseassimojogocontinua.
2.1.1antirealismodeRussell
Frege(1892)muitasvezestidocomooprimeirocampeodoantirealismoficcionaldentrodafilosofiaanaltica,namedidaemqueeledeclarouqueem(directosgerade)contextoscomo"Odysseusveioemterra",umnomefictciotemumsentido,masnenhumareferncia.MasFregetambmsublinhouque,oblqua(ungerade)contextoscomo"JohnacreditavaqueOdysseusveioemterra"e"OautordoOdysseydizqueUlissesdesembarcou"Nestesentidotornaseonovoreferentedonomefictcio.Sesentidosdessetipopodemodelaranoodeumaentidadefictcia,entoFregepodeserinterpretadocomoumaespciedeficorealistacasocontrrio,elenopode.(Parsons(1982)duvidoso.Zaltapodesermaissimptica,jqueeleachaqueseusobjetosabstratospodemodelartantoanoodesentido(Zalta(2001))eaidiadeumobjetofictcio)
Aformamodernadodebaterealismoantirealismo,noentanto,noseoriginoucomnadaFregedissesobreoassunto,mascomumadisputaentreMeinong(1904)eRussell(1905a).Considereseumafrasecomo:
(6)Apollojovem.
DeacordocomMeinong,consideradoaquicomoorealistaparadigmtico,oprpriosignificadodestadeclaraocometeumparaum(amplamente)ficcionalentidadeadivindadedosgregosmitosnasterras,grossomodo,queopensamentoexpressopeladeclaraodirigidaaestaentidade,eassimpressupeaexistnciadetalentidade.Adeclaraoseexpressaaverdadeaoinvsdeumafalsidadesobreestaentidade.ParaRussell,noentanto,asaparncias,nestecaso,foramdecepcionantes.Primeirodetudo,elepensouque"Apollo",comoqualqueroutronomeprpriocomum,abreviadaparaumdefinitivodescriodizer",odeussol".Emsegundolugar,apsasuadescobertadateoriadasdescriesdefinidasRusselldeclarouqueumafrasequecontenhaumadescriodefinidatemdeseranalisadaemtermosdeoutrafraseemqueadescrioeliminadoemfavordequantificadores,predicados,conectivoslgicos,egenunasnomesprprios.Oque(6)dizsobreessacontadadaporumaparfraseemqueadescriodefinidaparaoqual"Apollo"decurtomo,ouseja,"odeussol",desapareceunaanlise:
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 14/26
(6R)Hpelomenosumdeussole,nomximo,umdeussolecadadeussoljovem.
(Emtermosmaissimples:humnicodeussol,eelejovem.)
Emterceirolugar,nohmaisatmesmoaaparnciadeumtermosingular("Apollo")quedevedesignaralgoparaaparfrasedesersignificativa.Naverdade,Russellviuqueesteresultadomostrouadeclaraooriginaldeseraomesmotemposignificativa(porquecapazdeseranalisadodessaforma)efalso(dadasfatosbvios).Digamosqueumadescriodefinidatemumadenotaorussellianaquandoestiverempreenchidasascondiesrussellianaparaadescriodeterumadenotaoisto,quandohpelomenosumindivduosatisfazendoopredicadorelevante,masnomaisdoqueum.Ento,podemosdizerqueadescriodefinidaparaoqual"Apollo"umaabreviaonotemumadenotaorussellianadesde(6R)'sprimeiroconjunto,asaber:
(7)Hpelomenosumdeussol
falsa.Longedefazer(6)semsentido,aausnciadeumadenotaonestesentidorussellianaquandotomadaemconjuntocomshowsdeestratgiaeliminativedeRussell(6)serfalsa.Russellpensavaqueasuateoriadasdescriesdefinidaslhepermitiumostrarquetodososnomesfictciosfaltavadenotao,destaforma,equeasfrasesquecontenhamnomesfictcioseram,portanto,verdadeiraoufalsa,emvezdesemsentido.
2.1.2frasesmetaficcionale"nafico"operadores
Aceitemos,porcausadoargumento,queaadoodateoriadasdescriesdeRussellnospermiteevitarcompromissoontolgicoparataisentidades"bizarra"comoentidadesfictciasemitolgicasinexistentes.(Emboraestaumavisoamplamenteaceita,hdefatorazoparaduvidardisso:DavidKaplanargumentaque"umdos[a]virtudes"dateoriadeRusselldequeateoria"essencialmenteneutrasemrelaoaocompromissoontolgico",quepermitedescriesparadenotarentidadesinexistentes,sehtaisentidades(Kaplan(2005:9756))cf.tambmVoltolini.(2006:.139ff))MesmoseateoriadeRussellontologicamentepotentedestaforma,noentanto,ateoriatalcomoformuladoenfrentaumaoposiosimpleseaparentementedevastadora:muitasfrasesintuitivamenteverdadeirassaircomofalsoemsuasparfrasesrusselliana.Consideresentena(6)novamente.SeusarmosateoriadeRusselldispensarumaentidadecomoApollo,segueseque(6)falsa,namedidaemqueasuaparfraserussellianafalsa.Istoamplamentereconhecidocomocontraintuitivo.Apresentadocom(6),amaioriadiriaqueintuitivamenteverdadeiro,aocontrrio,dizem:
(8)Apolloumrockstar.
Comosev,oantirealistaquesegueRusselltemumamaneirafcildecontornaresteproblema.Elagostariadesalientarquearazopelaqual(6),masno(8),pareceserverdadequenomitogregocoisassoexatamentecomo(6)diz.Aimpressodeque(6)verdadeira,entopodeserfacilmenteacomodadoportomar(6)paraserelpticaparaumperodomaislongo,ouseja:
(6I)Deacordocomomitogrego,Apollojovem.
Aquialocuo"deacordocomomitogrego"funcionacomoumoperadorintensional,aopassoqueasentenaseguinteaooperador,quenadamais(6)emsi,temdeseranalisadadeformarusselliana:
(6IR)Deacordocomomitogrego,nohumnicodeussoleelejovem.
(Umaadvertncia.Seriamaisapropriadoparadizerqueumautilizaode(6)quetomadoparaserelpticapara(6IR),emvezde(6)emsi.Para(6)umexemplodeumafrasefictcio,ouseja,umafrasequepoderiafacilmenteocorremnocorpodeumanarrativa(ummito,nestecaso).Taisfrasestmumusoemqueelestmcondiesdeverdademeramentefictcias,ouseja,condiesdeverdade,dopontodestanddonarrativaouobradefico,esobreessetipodeusoatmesmoosseusvalores
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 15/26
deverdadesomeramenteficcionalSeguindoEvans(1982),podemoschamaraistoa.coniventeusodetaisfrases:ousoemqueofalanteestenvolvidaporpretextooufazer.CrerMashoutrousodasmesmasfrasesqueEvanschamaanoconiventeusoonquelevlosatercondiesverdadereal,consequentemente,valoresdeverdadereais:otipodeusoemquetomamos(8),aocontrriode(6),paraexpressarumafalsidadereal.Umexemplodissoseriaumenunciadode(8),emrespostaaumpedidodeinformaessobreApolloemumexamenamitologiagrega.Chamaremossentenasdaforma(6I),mesmoreformuladas(6IR),metaficcionaisinternosfrases,paraqueelespretendemdizercomoascoisasestoem,oudeacordocom,umacertafico.Elassodestinadascomofrasesquecapturamousonoconiventedesentenasficcionaiscomo(6).)
VamosagoravoltarparaaalteraodoRussellianismestvamosconsiderando.Navisoqueestsendodiscutido,umaexpressocomo"deacordocomomitogrego",quaoperadorintensional,umoperadordemudanadecircunstncia,quedeslocaacircunstnciadeavaliaodasentenaqueselhesegue.Suponhase,porumaquestodeargumento,queumasentenadaforma"DeacordocomahistriaS,p"verdadenomundoreal,seesomentese"p"verdadeiraparaosmaisprximosmundospossveisparaomundorealemqueSverdadeiro(cf.Lewis(1978)).Agora,qualquersentenaqueesteoperadorembutetemdeseranalisadaemtermosrussellianaseelecontmumtermosingular.Nessecaso,umasentenacomo(6I)verdadenomundoreal,seesomentese(6),ouseja,(6R),fatonosprximosmundospossveisemqueaApollomitoverdade.Namedidaemque(6R)defatoverdadeiroemtaismundos,otermosingularnapergunta:"Apollo",isto,"odeussol"comum(russelliana)denotaonessesmundos,mesmoqueelanotemumadenotaonomundoreal.Porisso,maisumavezobteroresultadodesejadoRussell:todaasentenaverdadeiraemboraotermosingularrelevantenotemdenotaoreal,masapenasumapossvelum.Assim,nosecomprometeaentidadesficcionaissurgedaverdadedessasentena.
Oumelhor,noessecompromissodecorredateoriadeRussellporcontaprpria.SeassumirmosrealismomodaldeLewis,emseguida,dizendocomonsfizemosissoumadescriotemumapossveldenotaoimplicaumcompromissoontolgicoparaobjetosfictcioscomopossibilia.Normalmente,noentanto,estaabordagemintensionalisttomadanumsentidoantirealistas(cf.,porexemplo,LamarqueOlsen(1994),Orenstein(2003),Rorty(1982)).Paraorusselliana,centralparaesseentendimentoantirealistasofatodequeumasentenacomo(6I)deveserdadaumadedicto,noumdere,leitura:oqueditoparaserverdadenaficoumacertadictumouproposio,noareivindicao,sobrealgodadoouresx,quextemumacertapropriedade.NocaminhodeRusselldecompreenderestadistino,adescriodo"deussol"paraoqual"Apollo"decurtomodeveserinterpretadacomotendoumsecundrio,enoumaprimria,ocorrncianasentena,ou,oqueomesmo,oquantificadorexistencialocorrendonaparfraserussellianadasentenadeveseratribudoestreita,nolarga,escopo.(6I),isto,deveserlidocomo:"DeacordocomaApollomito,hexatamenteumdeussol,eelejovem"enocomo"Nohumnicodeussol,edeacordocomomitoelejovem".Arazoparaissoevidente.Seadotarmosaleituradetodooescopodoquantificador,afraseacabaporserfalsa,noverdade(jquenohnenhumdeussol)eaverdadedeumasentenacomo(6I)queorussellianapretendecaptar.
Suponhasequeaalteraorussellianatrabalhaparafrasesdeficosobreasuautilizaonoconivente.Intuitivamente,noentanto,existemmuitasfrasesquefalamdepersonagensfictcios,mesmoqueelesnemsequerimplicitamentemencionarhistrias.Vamoschamaressasmetaficcionaisexternossentenas(algunsoutroscomentaristasfalamde"extrafictive"oufrases"crticos").(4)e(5)acima,soexemplostpicos.Claramente,(4)e(5)nopodesertomadocomoelpticaparasentenasmetaficcionaisinternos,taiscomo:
(4I)DeacordocomashistriasdaDisney,MickeyMouseumconedaculturapop
(5I)DeacordocomAnnaKarenina,AnnaKareninaumpersonagemfictcio.
Pois,aocontrrio(4)e(5),asltimasfrasessosimplesmentefalsas,mesmoemseudictodeleitura(umpontojenfatizadoporLewis(1978:38)):MickeyMousetemostatusdeumconedacultura
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 16/26
popnomundoreal,nonashistriasdaDisneyedeacordocomAnnaKarenina,Annaumamulher,noumpersonagemfictcio.Muitosrealistas,especialmenteoscriacionistas,concluramqueassentenasdessetiporealmentedemonstrarqueestamoscomprometidoscompersonagensfictcios.Elesargumentamque,apesardesentenasdeficosobreasuautilizaonoconiventepodeserparafraseadacomosentenasmetaficcionaisinternassobresuadedictoleiturae,portanto,nonoscomprometecompersonagensfictcios,frasesmetaficcionaisexternosnopodeserparafraseadadestamaneira,esuaverdaderealmentefaznoscomprometecompersonagensfictcios(ver,porexemplo,Schiffer(1996)eThomasson(2003b)).
Umapossvelsoluoantirealistaaesteproblema,emboranoqueRussellianssipromoveramseainvocarumaespciedeficcionalismosobrepersonagensfictcios.Nestaestratgia,frasescomo(4)e(5)deveserpensadocomoimplicitamenteprefixadosporoutrointensional"nafico"operador,demodoque,mesmonestecaso,aimpressoderefernciaaumaentidadefictciairiarevelarseinfundada.Emcasosdessetipo,ooperadornoiriaapelarparaumahistria,massimparaapresunorealistaquetalimpressopareceapoiar.Asugesto,ento,queassentenasmetaficcionaisexternasdevemserlidoscomoimplicitamenteprefixadoporumoperadorcomo"deacordocomaficoderealismo"ou"deacordocomahiptesedorealista":
(4F)Deacordocomahiptesedorealista,MickeyMouseumconedaculturapop.
(5F)Deacordocomahiptesedorealista,AnnaKareninaumpersonagemfictcio.
Umavezquesentenasmetaficcionaisexternossolidosdestaforma,qualquercompromissoaparenteparaentidadesficcionaisparecedesaparecer,desdequeumavezmaisqueasfrasescomplexasresultantessolidosdedicto.(Paratalmovimento,verBrock(2002),Phillips(2000).)
2.1.3Oproblemadescritivistaparaasteoriasdenomesfictcios
Oapelointensional"nafico"operadoresumaestratgiaconhecidaparalidarcomaverdadeaparentededeclaraescomo(6),eporqueeleestdisponvelparaRussellistopodeparecerumaboanotciaparaantirealismodeRussell,especialmentetendoemcontaaformacomoaestratgiapodeserestendidaametaficcionaldemonstraesexternas,como(4)e(5).MastalumaversoalteradadoRussellianismenfrentaumproblemajenfrentadopelaversosemalteraesdevistadeRussell.SetalRussellianismproporcionaracorretaanlisedefrasescomo(6),umtemqueassumirqueosnomesprpriossosinnimodedescriesdefinidas.Issoocorreporqueaestratgiautilizadaparasechegaraumasentenacomo(6IR)consistenasubstituiodeumnomeprprio("Apollo")comumadescriodefinidaequivalente("deussol").Masnosobemconhecidos,eamplamenteaceito,argumentoscontratalvisodescritivistadenomesprprios(Donnellan(1972),Kripke(1972/1980)).Emparticular,asdescriesdotipoquealtofalantesoucomunidadesassociadasstandardlycomumnomepodesimplesmentenoconseguemseencaixaroqueonomerealmentereferese(nomundorealeemrelaoaoutrosmundospossveis).Umarespostaaessaobjeo,tantoquantonomesfictcioscomo"Apollo","Holmes",etc.,estoemcausarejeitardescritivismosobrenomescomuns,masapoilaparanomesfictcios(ver,porexemplo,Currie(1990:15862.)Nasuperfcie,noentanto,issopareceummovimentopromissor:porumlado,possveltentariniciarumaconversasobreApollo,acreditandoqueelereal,antesdechegarconclusodequeeleapenasumafiguramitolgica,umpossibilidadedequedifcildeexplicarseosnomescomunsenomesfictciostmcompletamentediferentestiposdesignificados.
Esteproblemadescritivistaapresentasecomoumdesafiopotencialparaqualquerpontodevistaantirealistaqueendossaumadictodeleituradefrasescomo(6i)e(4F)/(5F).Porqueoutraforma,senoemtermosdealgumtipodevisodescritivistadenomescomoRussell,devemosentendertaldedictoleituras?Seosnomessotidoscomodirectamentereferencial,ouseja,seforemtomadasasertermosquenogarantirasuarefernciapormeiodesignificadosdescritivosparecehavernenhumespaoparaumdedictoaocontrriodeumdereleituradetaissentenas,e,consequentemente,no
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 17/26
hespaoparaopensamentodequesentenascontendo(alegadamente)nomesvazioscomo"Apollo"aindatmcondiesdeverdade.
UmaformaparticularmentegritantedessedilemaenfrentadoporquetalvezomaisamplamenteaceitoalternativapsKripkeanparadescritivismo,nomeadamenteMillianism,quesustentaqueoqueumnomecontribuisemanticamentecomasproposiesexpressasatravsdousodefrasescontendoonomeapenasoreferentedenome.AcombinaodeMillianismeavistaantirealistasquenomesfictcioscomo"Apollo"faltadereferncia(eassimnocontribuemparaaexpressodeproposies)pareceimplicarquefrasescomo(6i)noexpressamqualquerproposio,muitomenosproposiesverdadeiras.HagoraumaindstriaanimadadedicadaaencontrarsoluesMillianismamigveisparaestedilema.AlgunsMilliansargumentamqueoquevemospreocupaescomosignificativasemesmoverdadeoqueestimplicadoemvezdesemanticamenteexpressasportaissentenas(porexemplo,Taylor(2000)).Outrosapelamparagappyouproposiesnopreenchidas.Estessoproposiosemelhanteen
MilliansnosoosnicosquetmseconfrontadocomasimplicaesqueoataqueKripkeDonnellanemdescritivismotemparaasemnticadenomesfictcios.MichaelDevitt,porexemplo,outrocrticoprecocededescritivismo,temusadooproblemadosnomesvaziosfictcioseoutrosparaargumentarcontraMillianismeemfavordesuaversodeumateoriacausalhistricadereferncia(cf.Devitt(1989)).EMarkSainsburyargumentaemSainsbury(2005)queosnomes,incluindonomesfictcios,tmsignificadossingulares,masnodescritivosquepodemserespecificadosemumateoriaverdadeDavidsonestilocujalgicafundoumLogiclivrenegativo(queis,umalgicaquecontafrasessimplesouatmicascontendonomesvazioscomofalso).DadoopapelatribudoaNegativeLogicgratuito,nodesurpreenderqueomaiordesafioparaessequadromaisumavezoproblemadassentenasmetaficcionaisexternos,taiscomo(4):
(4)MickeyMouseumconedaculturapop.
Esteltimotemaaparnciadeumasentenaatmicaeporissodevecontarcomofalsoemumatallgica.EmSainsbury(2009,2010),Sainsburyusaaidiadeverdadepresupposition/aceitaorelaoaolidarcomtaisproblemas,umaidiaqueestrelacionadocomidiasencontradasnaabordagempretensodeteoriapopulardenomesfictcios.Essaaabordagemnosvoltamosparaaprxima.
2.1.4PretenseTheory
Paraoantirealistas,asemnticadenomesapresentaumobstculoimportanteparaatentativadeacomodaraverdadedesentenasmetaficcionaisinternoseexternosquecaracterizamnomesfictcios.Essasdificuldadestmsugeridoanecessidadedeolharemumadireocompletamentediferente.Comovimosantes,importantereconheceropapeldapretensoemconversafictciaeescrita.Asentenadeficotemumusoconiventequandoproferidadentrodocontextodeumacertapretensoenvolvendoanarraodeumahistria.Chameumtalcontexto,umafictciacontexto.Notesequeumasentenaconsideradacomoproferidasemtalcontextoqueemumsentidorealizarcompromissosontolgicos:elecarregafingircompromissosontolgicos.Pordentrodocontextodapretensorelevante,ostermossingularesenvolvidosreferemseafazerascoisas.Porexemplo,paraproferir(6),nocontextodecontaromitogregoaproferirumasentenaemque,apartirdaperspectivadapretensorelevante,onomede"Apollo"refereseaumdeus.Porconseguinte,asentenatemficcionaiscondiesdeverdadenessecontexto(afraseverdadeiranomundodessecontextoapenasseaentidadereferidacomo"Apollo",nessecontexto,jovemnessemundo)etemtambmumfictciovalordeverdade(consideradocomoproferidasnessecontexto,afraseverdadeira,poisnomundodoqueaocontextodomundodomitogregoexisteumdeus,Apolo,quedefatojovem).Foradessecontexto,noentanto,isto,emumverdadeirocontextoemquenohpretensodequeomitogregofatoumnomecomo"Apollo"refereseanada.Noendossodedescritivismoaquinecessrio.Muitosimplesmente,seostermossingularesemquestoso
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 18/26
diretamentereferencial(atualmenteavisomaispopulardenomes),emseguida,umafrasequecontenhaumfictcionomeprprionotercondiesdeverdadereal,portanto,nenhumvalordeverdadeverdadeira,umavezquetalprazorealmentevazio.Tomemosocasode"Apollo",quenestavisonotemreferentequandoproferidasemumcontextoreal,noficcionaldoenunciado.Supondoseumtermodiretamentereferencial,nofazcontribuioverdadecondicionalparafrasesquecontenham.Porisso,quandoproferidasemumcontextoreal(6)notercondiesdeverdade,portanto,nenhumvalordeverdade.(OkerneldapresentepropostaconsisteemWalton(1990)verRecanati(2000)pararefinamentos.)
Porenquanto,tudobem.Lembrese,noentanto,queaintuiodequeumasentenacomo(6),naverdade,noapenasficcionalmente,verdadeiro,da,queeletem,enoapenasfictciosereaiscondiesdeverdade,umpoderoso.Comopodeumpretextoantirealistasresponsveisporessaintuio?
Comoumaprimeiratentativa,umantirealistaspretensopodetentarcombinarasvirtudesdacontapretensocomasvirtudesdaabordagemintensionalist.Ouseja,elapodeprimeiramenteaderirideiadequeasuautilizaonoconiventeumasentenacomo(6),devesertomadocomoelpticaparaumasentenametaficcionalinternocomo(6I).Maselatambmpodeinsistirqueo"deacordocomahistriade"operadordevesertomadocomoumcontextooperadorshifting,noapenas(comoooperadorintensionalfamiliar"necessrioque")comoumoperadordemudanadecircunstncia.Ouseja,elapodeinsistirqueumoperatorquemudanoapenasascircunstnciasdeavaliaodafraseeleincorpora,mastambmocontextorelevantesparaainterpretaodetalsentena,tipicamente,ocontextodesuaenunciao.Maisprecisamente,setomarmosumasentenaficcional"p"emseuusonoconiventecomoelpticapara"DeacordocomahistriaS,p",emseguida,"p",assimentendidaverdadenomundoreal,seesomentese"p",tomadocomoproferidasnocontextodahistriaS(isto,numcontextofictcio),verdadeironomundodocontexto.
Osmritosantirealistadestacontasoclaras.Elepermitequeumnomeprpriocomo"Apollo"paraserverdadeiramentevazio,caminhandosemcompromissocomqualquerentidadeficcional,mastambmgenuinamentenodescritivo.Afraseinseridacontendoonome((6),porexemplo)entendidacomosendoproferidasemumcontextofictcio,e,nessecontexto,onomesereferediretamenteaumindivduo,oindivduoexistentenomundodapretensorelevante.Desdeestarefernciaocorreapenasnessecontextoficcional,noemumcontextoreal,onomerealmentenopermanecervazio.(EstapropostapodeserrastreadaatWalton(1990)verdenovoRecanati(2000).Adamsetal(1997).)
Apesardessasvirtudes,asugestoenfrentaumacrticabemconhecido.Kaplanchamataisquemudamdecontextooperadores"monstros",eafirmaque"ningumpodeserexpressaemIngls(semesgueirandoseporumdispositivodecotao)"(1989a:511).Nocasodeindexadores,porexemplo,"nenhumoperadorpodecontrolar...osindexadoresdentrodeseuescopo,porqueelesvosimplesmentepularparaforadoseumbitofrentedooperador"(1989a:510).Paravercomoessapreocupaoseaplicaaumasentenafictciocontendoumindicial,considereafamosaprimeiralinhadeProustEmBuscadoTempoPerdido:
(9)Pormuitotempoeucostumavairparaacamacedo.
DentrodocontextoficcionalmobilizadoporProustdecontarasuahistria,opronomedeprimeirapessoa"eu"referesepessoaquenarraoseventosqueconstituemomundoimaginriodeProustRechercheindivduoumquesexistenessemundo,noomundoreal.Agora,suponhaquedesejacapturarosentidoemque(9)realmenteverdade,informandoqueopedidoexpressopor(9)verdadeiradeacordocomEmBuscadoTempoPerdido.Naabordagempretenseintensionalistacima,podemosformularessasugestocomo:
(9PI)DeacordocomEmBuscadoTempoPerdido,porumlongotempoeucostumavairparaacamacedo.
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 19/26
Noentanto,essaequivalnciaclaramentenofunciona.Supondoquevocapessoaqueprofere(9PI),asentenadizquevocusouparairparaacamacedoporumlongotemponomundoimaginriodeProustRecherche.Masissofalso,umavezquevocnoumhabitantedestemundo.
PodeserpossvelevitaroproblemadeKaplan,dealgumaformaouoproblemapodeviraserrestritoaocasodeindexadoresembutidos,oumesmocertostiposdeindexadores.Predelli,porexemplo,argumentouquehexemplosdediscursosobreficousandoindexicaismodaisetemporaisquesomelhoranalisadosemtermosdetalcontextodemudanade'monstros'Kaplanesque(Predelli(2008)).
Sejacomofor,podesetentarsimplificarapropostatericopretense,invertendoaordemdeexplicao.Aoinvsdetomarasentenadeficosobreasuautilizaonoconiventecomoelpticaparaumasentenametaficcionalinterno,quepodelevarasentenametaficcionalinternaparaserrealmenteverdadeapenasquandoasentenaficcional(sobreasuautilizaonoconivente)realmenteverdade.Podemos,ouseja,seguirWaltonnotratamentodasentenadeficocomo"primrio"cf.(1990:4012)).,defactorelativamentefcildistinguirosentidoemqueasentenadeficosobreasuautilizaonoconiventerealmenteverdade.realmenteverdadeapenasnocasohumapretensodeumcertotipore
Umavantagemdeumtalmovimentoantirealistasqueelepodeserusadoparaambasasfrasesfictciosefrasesmetaficcionaisexternos.ParaWalton,oquedistingueosdoiscasossimplesmenteotipodepretensoquetornaasentenarelevanteficcionalmenteverdadeiro.Noprimeirocaso,ojogodefazdecontaqueossinglescontextoficcionalrelevantesparaforaumaautorizouumouseja,eleumjogoautorizadopelooqueservecomoumsuportenessejogo(nocasodeumjogoliterriodefazdeconta,otextoescritoounarradopelocontadordehistrias)apropditacomoascoisasvonomundodoqueojogo.Nesteltimocaso,ojogorelevantedefazdecontaumnooficialumnestecaso,podenohaverrestriesdenenhum,pelomenos,desdepelopropqueditarcomoascoisasestonomundodoquejogo(cf.Walton(1990:51406409)).
Leve(6)novamente.Paraque(6)paraserficcionalmenteverdadeiro,e,portanto,paraquesejarealmenteverdadesobreasuautilizaonoconivente,omundodomitogregodeveconterumdeus(Apollo),quejovem.Estaumaconseqnciadofatodequeestaaformacomoomitocontada.Asfunesmitodizendocomoumadereoconstrangedoracomoojogo"Apollo"defazdecontatemdeserjogadoumapessoaquefazacreditarqueApolloumrockstarnoestjogandoojogocorretamente,ou,talvez,jogaroutrojogo.Masagoraconsiderar(4).Paraqueumenunciadode(4)aserficcionalmenteverdadeiro,portanto,paraquesejarealmenteverdadesobreasuautilizaonoconivente,devealudiraumjogoemquenoumpersonagemfictciochamado"MickeyMouse",quetemoespecialpropriedadedeserumconedaculturapopapretenso'Meinongian",comoRecanati(2000)chama.Agora,essejogonolimitadoporqualquertextonohhistriadeMickeyMousequedescreveMickeyMousenestestermos.Ojogoemquesto,emvezdeum,ondefatossobreolugardedestaquequeocupanaculturapopularcomashistriasdeMickeyMousesooquetornamficcionalmenteverdadenojogoqueMickeyMousetemapropriedadeespecialdeserumconedaculturapop.Nestamedida,ojogoumnooficialum.
Porcontadisso,ento,frasesmetaficcionaisexternosnodesfrutamdeumestatutoespecialemparticular,elesnonosdoumarazoparasuporaexistnciadeentidadesficcionais.NossoltimoexemplodevolvenosdePirandelloSeisPersonagensProcuradeumAutor.Considereumenunciadode:
(10)OPaiumpersonagemfictcio.
Porumlado,estaumafrasemetaficcionalexternadomesmotipocomo(5),umafrasequeofalanteusaparadescreveroestadometafsicodeumdosprotagonistasdaobradePirandello.Poroutrolado,(10)tambmpodesertomadocomoumasentenadefico,umavezqueapeadePirandellocaracterizadapelofatodequeseusprotagonistasnosocomunsindivduosconcretos,mas
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 20/26
personagensfictcios.Emtalcaso,afrasetemduasutilizaesnoconiventedistintas.Noseuusocomoumasentenadeficosupostamenteequivalentea:
(10')DeacordocomSeisPersonagensProcuradeumAutor,oPaiumpersonagemfictcio.
Nestecaso,(10)realmenteverdade,namedidaemqueficcionalmenteverdadeiroemrelaoaumjogoautorizadopelotrabalhoSeisPersonagensProcuradeumAutor.Nooutrocaso,realmenteverdade,namedidaemqueficcionalmenteverdadeiroemrelaoaumjogonooficialemquealgumasentidadescontamcomo'pessoasreais'ealgunscomo"personagensfictcios',comoPaiescolheucorretamentecomoumdossegundo,porque"ele"seoriginouemumaobradefico.
VersobaseadapretensodeWaltondeantirealismotemsidomuitoinfluente,mastambmatraiuumagrandequantidadedecrticas.Algunsduvidaramqueaverdadefictciadeumasentenasobreasuautilizaoconiventepodefundamentarumsentidoemquerealmenteverdadesobreasuautilizaonoconivente(cf.Voltolini(2006)),ummovimentoquecrucialparaoseuantirealismo.OutrostmduvidadoqueorecursodaWaltonparajogosnooficiaisdefazdecontapoderenderantirealistasapropriadoparafraseiaparasentenasmetaficcionaisemgeral,talvezporqueessescrticosnegamquetaissentenasenvolvemapelosexplcitaouimplcitaapretenso(Thomasson(1999),vanInwagen(2003)).
2.1.5argumentosquantificacionaispararealismo
claroque,paramostrarquealgumasparfrasesantirealistadefrasesfictciasnofuncionam,nosignificaquenohtaisparfrasesvaifuncionar.Talvezsejasemprepossvelencontrarnovasparfrasesquenolevantamqualquerumdosproblemasataquiapontadas,setaisparfrasessobaseadosemumanovaversodaabordagemtericopretenseouemalgumaoutraabordagem.Parateremcontaesteponto,algunsrealistastmprosseguidoumaestratgiabaseadaemlinguisticamentediferente.Paraser,comoditoQuine,paraserovalordeumavarivel(Quine(1948)).Portanto,sepodemoslocalizardiscursoexistencialmentequantificadaenvolvendoquantificaosobreficcionaisentidades,querdirectamente,comosentenasmetaficcionaisexternosquesepodemserutilizadoscomopremissasparaderivaroutrassentenasmetaficcionais,ouindiretamente,comoresultadodeumainfernciavlidademetaficcionaisexternosfrasesthenparecequetalcompromissoontolgicoinevitvel.Nestecontexto,considereaseguintefrase:
(11)umpersonagemfictcioque,paracadanovela,ouaparecenessanovelaouummodeloparaumpersonagemquefaz.
Nospodetalsentenaserinferidaapartirde,digamos:
(12)SanchoPanaummodeloparapelomenosumcaractereemcadanovela,almdoromanceDomQuixote,emqueeleprprioaparece,
mastambmlegitimaumainfernciaa:
(13)Senenhumpersonagemapareceemcadanovela,entoalgumpersonageminspiradoemoutropersonagem
(Cf.vanInwagen(2000:2434)).
Agora,certamenteverdadequeinsistirnanecessidadedepreservaravalidadedasinfernciasacimadequalquercontadesentenasmetaficcionaisexternasumbomantdotoparaaestratgiaantirealista"parfrase".Paranohgarantiadequeavalidadesejapreservadaumavezqueasfrasesacimasoparafraseada(digamos,deumaformapretensodateorialaWalton).Issosugerequeessasparfrasesantirealistanopodecapturaromeibid.)paraarespostadeWalton,verWalton
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 21/26
(1990:416ff.)).
Aindaassim,issopodenosersuficienteparamostrarqueoantirealismodeveserrejeitada.Porenquantosentenasexistenciaiscomo(11)quequantificamsobrepersonagensfictciossobastantecomuns,existemoutrasreivindicaesexistenciaiscomasmesmascaractersticaslgicascomo(11)queosfilsofossomuitomenospropensosatomarcomoprovaderealismo.Assim,considerar:
(14)EmboranohajaumimperadorimaginrioqueNathanSalmonimaginadoassumiuFrana,hcertamentenenhumimperadorimaginrioqueNathanSalmonimaginadoassumiuCanad.
EstafrasesugeridaporcontadeNathanSalmondenomessupostamentevaziosemSalmon(1998).Salmonsugereque,emboraosnomesfictciosdesuportegeralparaabstratasentidadesficcionaiscriados,algunsoutrostermossocompletamentenoreferindoouvazio.Nestecontexto,elecontemplaapossibilidadedehaverumfanticoarmadoqueacabadeassumirogovernodaFrana,declarandoseimperador,e,emseguida,determinaqueonome"Nappy"parasereferiraquemquerquesejaopresenteimperadordaFrana,sehouverumapessoa(comohaveriaseestecenrioimaginativoeramreal),eparanadasenohouver.Talnome,elepensa,claramentevazio.Note,noentanto,que,emcenrioimaginativadeSalmon,
(15)Nappyumimperadorfrancs
verdade,masquenohcenriosemelhanteenvolvendoumpresenteimperadordoCanad.Asentenacomo(14)umaformanaturaldegravarestefato.Masagoraestamosdiantedeumproblema.ComoCaplan(2004)aponta,atomar(11)comoumaevidnciaparaaverdadeiraexistnciadoquevanInwagenchamacriaturasdeficosugerequedeveramos,porparidadederaciocnio,tomar(14)comoevidnciaparaaverdadeiraexistnciadesuigeneriscriaturasdaimaginao.Ou,paracolocaropontodeoutramaneira,sensnopensamosqueasrazesbaseadoemlingustica,comoadisponibilidadedeuma(aparentemente)fraseverdadeiraquantificadoscomo(14)noscomprometeaentidadesbizarroscomoNappy,nodevemospensarqueessasrazesnoscomprometemaentidadesficcionaistambm.
Notequenoprecisanemdelocuesquantificacionaisparaveroproblema.Sealgumpensaqueaverdadedafrasemetaficcionalexterno(5)noscomprometecomaexistnciadeumpersonagemfictcio,AnnaKarenina,entodifcilresistiridiadequeaverdadedafrasenoquantificado:
(16)Essepequenohomemverdeapenasumtruquedaluz
proferidaporalgumquequerparadescreveroerrocometidoporaquelesaoredordelequepensamqueelesvemumhomenzinhoverde,deformasemelhantenoscomprometecomaexistnciadeumacertacriaturadaimaginao,aquelequetemapropriedadedeserumtruquedaluz(cf.Kroon(1996:186)).Muitospoderiamresistiraumaestradatofcilderealismosobrecriaturasdaimaginao.
2.2argumentosontolgicosafavorecontraorealismo
Osproblemasqueseencontra,assim,natentativadedeixarargumentossemnticolingusticoaterrarumcompromissocomobjetosfictciosdarumarazoparapensarquenohatalhosemnticadisponvelparaorealista.Ouseja,seumrealistaquerafirmarqueanossaprimafaciecompromissocomentidadesficcionaissejustifica,elatemquefornecerumverdadeiroargumentoontolgicoparaoefeito.
Emseu(1999),Thomassontentadofornecerapenascomoumargumento.Seuargumentosustentaquenopodemosrejeitarobjetosficcionaisseadmitirmosobrasdefico:umavezqueobjetosdeficoeobrasdeficopertencemaomesmognerodeentidades(ognerodecriados,objetosdeartefatos)seriafalsoparcimniaparaaceitarumaerejeitaraoutro.
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 22/26
Esteargumentotemvriosproblemas.Porumlado,quepostulaumaidentidadedenaturezaentreobrasdeficoeentidadesficcionaisqueestlongedeserintuitivamenteclaro.ComoThomassonsimesmapareceadmitir(1999:65),obrasdeficosoentidadessintticosemnticas,aocontrriodeentidadesficcionais.Mashumargumentosemelhante,quenodependedeumparalelismoentreobrasdeficoepersonagensfictcios,masnofatodequeascondiesdeidentidadedasobrasficcionaisreferemseapersonagensfictcios.Emresumo:Seadmitirmosumcertotipodeentidade,nopodemosdeixardeadmitirquetodososoutrostiposdeentidadesquefiguramnascondiesdeidentidadedeumaentidadedessetipoadmitimosobrasdeficoporissonopodemos,mastambmadmitirobjetosfictciosporqueelesfiguramnascondiesdeidentidadedeobrasdefico.(Cf.Voltolini(2003,2006)).
Seoantirealistasquerdesafiarorealistaporrazesdirectamenteontolgicas,elatemquedesacreditartaisargumentos,e,melhorainda,fornecerumargumentoparaaconclusodequeexistenopodehaverquaisquerentidadesficcionais.Curiosamente,Russell,quenormalmentelembradoporteroriginadoaestratgia"parfrase"paraeliminaraaparenterefernciaaentidadesnoexistentes(ver2.11),tambmutilizadonolinguisticamentebaseadaemargumentosontolgicoscontraadmitindotaisentidades.Naverdade,hboasrazesparaacreditarqueeletomouoseuprincipalargumentocontraMeinongserqueentidadesMeinongianestoaptosaviolaraleidanocontradio(cf.Russell(1905a,b)).Emseu(2005),EverettreprisaeestendecrticasontolgicasdeRussellparaquesetornemumacrticadeentidadesficcionaisemparticular.Eleofereceumasriedeargumentosquesodestinadosademonstrarque,emprimeirolugar,essasentidadespodemviolaralgumasleisnolgicosbsicosapenasaleidanocontradio,mastambmasimetriadeidentidadee,emsegundolugar,elespodemserproblematicamenteindeterminadoemrelaoaotantoasuaexistnciaeidentidade.Estesargumentossobaseadosemandaresmparesinteligveismasemque,porexemplo,umindivduotantoidnticosedistintadaoutra,ouemqueindeterminadaseexisteounoumdeterminadoindivduo.Olinkparapersonagensfictciosfornecidaatravsdosprincpiosdeextrapolao:
(P1)Seomundodeumahistriadizrespeitoaumacriaturaum,eseumnoumacoisareal,emseguida,umumpersonagemfictcio.
(P2)Seahistriadizrespeitoaeb,eseaebnosocoisasreais,entoaebsoidnticosnomundodahistria,seesomenteseopersonagemfictciodeumidnticoaodopersonagemfictciodeb.
LinhadeataquedeEverettinteressanteeinovador,e(dadooworriesexpressasobreosargumentosfocadosemlngua)emalgunsaspectos,ummodelodecomoumantirealistadeverealmenteprosseguirabatalhacontraoqueelaacreditaquesoilusesontolgicas.Masodebatenoprovvelqueterminaa.Emborapelomenosuminfluente(antigo)realistaconcedeuopoderdoargumentodeEverett,propondoumanooantirealistasdaverdadepressupostorelativa(Howell(2010))emvezdeorealistanooabsolutaeledefendeuanteriormente(Howell(1979)),diferenterealistastendemapensarqueEverettsubestimaosrecursosconceituaisdisponveisparaeles.Porexemplo,umadistinoentreindeterminaonticaemumahistriaeindeterminaonticacomrespeitoa,oude,ahistriapodepermitirqueumparailidiraindeterminaopartedacrtica(cf.Schneider&vonSolodkoff(2009)eVoltolini(2010)),enquantomaisoumenosfamiliaresdistinesneoMeinongianentrei)negaopredicativoeproposicionaleii)osmodosdepredicao(emalternativa,ostiposdepropriedade)podepermitirumapararebateracrticanantegra(cf.Voltolini(2010)).Naturalmente,antirealiststomartaisdistinesasermalcompreendidas,epartedoquefazorealismoumaopopoucoatraente,emprimeirolugar,porissomesmoquetaiscontestaessobemsucedidosemseusprpriostermosestenosusceptvelderesolverodebaterealismoantirealismo.
Bibliografia
Adams,F.,Fuller,G.,&Stecker,R.(1997)."AsemnticadasficcionaisNomes",Pacific
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 23/26
PhilosophicalQuarterly,78:128148.Berto,F.(2011)."ModalMeinongianismeFico:omelhordetrsmundos",PhilosophicalStudies,
152:313334.Braun,D.(1993)."Nomesdevazio"Nous,27:449469.(2005)."Nomesvazios,imaginrioNomes,mticasNomes",Nous,39:596631.Brock,S.(2002)."FiccionalismosobrePersonagensfictcios",Nous,36:121.(2010)."OFictioncriacionista:ocasocontraocriacionismosobrePersonagensfictcios",
PhilosophicalReview,119:33764.Caplan,B.(2004)."Criaturasdafico,mito,edaimaginao",AmericanPhilosophicalQuarterly,
41:331337.Castaeda,HN..(1989)Pensamento,LinguagemeExperincia,Minneapolis:Universityof
MinnesotaPress.Crimmins,M.(1998)."VspereFsforo:Sense,Ambio,ereferncia",ThePhilosophicalReview,
107:147.Currie,G.(1990).TheNatureofFiction,Cambridge:CambridgeUniversityPress.Devitt,M.(1989)."RefernciaContradireto",EstudosemFilosofiaCentroOeste,14:206240.Donnellan,K.(1972)."NomesprpriosedescriesIdentificao",noD.Davidson&G.Harman
(eds.),Asemnticadalinguagemnatural,Dordrecht:Reidel,356379.Evans,G.(1982).AsvariedadesdeReferncia,Oxford:ClarendonPress.EverettA.&Hofweber,T.(2000)(eds.).nomesvazios,ficoeosquebracabeasdenoexistncia
,Stanford:CSLIpublicaes.Everett,A.(2005)."ContraoimaginrioRealism",JournalofPhilosophy,102:624649.Fine,K.(1982)."Oproblemadanoexistentes.I.internalismo",Topoi,1:97140.(1994),"Adependnciaontolgica",ProceedingsoftheSocietyaristotlica,95:269290.Frege,G.(1892)."berSinnundBedeutung",ZeitschriftfrPhilosophieundphilosophischeKritik,
100:2550traduzidoporM.BlacknoPTGeach&M.Black(eds.),traduesdetextosemescritosfilosficosdeGottlobFrege,Oxford:Blackwell,1980,5678.
Goodman,J.(2004)."ADefesadocriacionismoemFiction",GrazerPhilosophischeStudien,25:131155.
Howell,R.(1979)."FicoObjects:comoelessoecomoelesnoso."Potica,8:12977.(2010)."Realismoimaginrioeseusdescontentes",emLihoreau(2010),153202.Ingarden,R.(1931).DasLiterarischeKunstwerk,Tbingen:Niemeyer.Jacquette,D.(1989)."HeresiadoMallyealgicadateoriadeobjetosdeMeinong,"Histriae
FilosofiadaLgica,10:114..(1996)LogicMeinongian:Semnticadaexistnciaenoexistncia,BerlimeNovaYork:de
Gruyter.Kaplan,D.(1973)."BobeCaroleTedeAlice",deAbordagensparaLnguaNatural,KJIHintikka,
JMEMoravcsik,&P.Suppes(eds.),Dordrecht:Reidel,490518.(1989a)."Demonstratives",emJ.Almogetal.(Eds.),TemasdeKaplan,Oxford:Oxford
UniversityPress,481563.(1989b)."Afterthoughts",emJ.Almogetal.(ETemasdeKaplan,Oxford:OxfordUniversity
Press,565614.(2005)."Lendo'OnDenoting'emseucentenrio",Mente,114:9331003.Kripke,S.(1973).RefernciaeExistncia(AsJohnLockeLectures),aSaulKripkeCenterArquivos,
TheGraduateCenterCUNY.(cpiasdisponveisapartirdeKripkeCentrodeSaul,mediantesolicitao.)
.(1972/1980)NamingeNecessidade,Oxford:Blackwell.Kroon,F.(1994)."FazdecontaeficcionaisdeReferncia",TheJournalofAestheticseCrticade
Arte,42:207214.(1996)."CaracterizandoNonexistents",GrazerPhilosophischeStudien,51:163193.(2000)."teorias"Arecusaatravsdocompromisso"deexistenciaisnegativos",emEverett&
Hofweber(2000),95116..Lihoreau,F.(ed.)(2010)TruthinFiction,Munich:OntosVerlag.Lamarque,P.&Olsen,SH(1994).Averdade,ficoeLiteratura,Oxford:ClarendonPress.
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 24/26
Lewis,D.(1978)."TruthinFiction".AmericanPhilosophicalQuarterly,15:3746.ReproduzidoemD.Lewis,PhilosophicalPapers(Volume1),Oxford:OxfordUniversityPress,1983,261275.
(1983a)."Postscriptspara"TruthinFiction'",emD.Lewis,PhilosophicalPapers(Volume1),Oxford:OxfordUniversityPress,27680.
(1983b)."IndividuaoporAcquaintanceEporEstipulao",PhilosophicalReview,92:332.(1986).NoPluralidadedosMundos,Oxford:Blackwell..Lihoreau,F.(ed.)(2010)TruthinFiction,Munich:OntosVerlag.Mally,E.(1912).GegenstandtheoretischeGrundlagenderLogikundLogistik,Leipzig:Barth.Marek,J.(2009)."AlexiusMeinong",TheStanfordEncyclopediaofPhilosophy(Summer2009
Edition),ENZalta(ed.),URL=.
Meinong,A.(1904)."berGegenstandtheorie",emA.Meinong(ed.),UntersuchungenzurGegenstandtheorieundPsychologie,Leipzig:Barth.ReproduzidoemGesammelteAbhandlungen(GesamtausgabebdII.),Graz:AkademischeDruckundVerlagsanstalt,1971,481535.TraduoporI.Levi,DBTerrell,&RMChisholm,naR.Chisholm(ed.),RealismoedoFundodeFenomenologia,Glencoe:FreePress,1960,76117.
.Meinong,A.(1916)berMglichkeitundWahrscheinlichkeit,Leipzig:Barth.ReproduzidoemGesammelteAbhandlungen(GesamtausgabebdVI.),Graz:AkademischeDruckundVerlagsanstaltde1972.
Orenstein,A.(2003)."Fico,atitudesproposicionais,eAlgumasverdadessobreFalsidade",Dialectica,57:177190.
Parsons,T.(1980).inexistentesObjects,NewHaven:YaleUniversityPress.(1982)."TeoriasfregeanosdeFicoObjects",topoi,1:8187.Pelletier,F.&Zalta,E.(2000)."HowtoSayGoodbyeThirdMan",Nous,34:165202.Phillips,J.(2000)."DuasTeoriasdoimaginriododiscurso,"AmericanPhilosophicalQuarterly,37:
107119.Predelli,S.(2008)."ModalMonstrosefalarsobrefico",JournalofPhilosophicalLogic,37:277
97.Priest,G.(2005).ParaNoSer:aLgicaeMetafsicadaintencionalidade,Oxford:Clarendon
Press.Quine,WVO(1948)."Porquenoh",RevisodaMetafsica,2:2138.ReproduzidoemWVO
Quine,Apartirdeumpontodevistalgico,Cambridge,MA:HarvardUniversityPress,1953.Rapaport,WJ(1978)."TeoriasMeinongianeumarussellianaParadox",Nous,12:153180.Raspa,V.(2001)."Zeichen,'schattenhafte'AusdrckeundfiktionaleGegenstnde:Meinongsche
berlegungenzueinerSemiotikdesFiktiven",ZeitschriftfrSemiotik,23:5777.Recanati,F.(2000).OratioObliqua,OratioRecta,Cambridge,MA:TheMITPress.Rorty,R.(1982)."Humproblemasobreoimaginriododiscurso?"EmConsequnciasdo
pragmatismo,Brighton:TheHarvesterPress,110138.Routley,R.(1980).ExplorandoselvadeMeinongandBeyond,Canberra:AustralianNational
University.Russell,B.(1905a)."OnDenoting",Mente,14:473493.(1905b)."AvisoCriticalde:A.Meinong,UntersuchungenzurGegenstandtheorieund
Psychologie",Mente,14:530538.Sainsbury,RM(2009).Fictioneficcionalismo,London:Routledge.(2010)."FicoeVerdaderelativaaceitao,crenaededeclarao",emLihoreau(2010),137
152.Salmon,N.(1998)."Inexistncia",Nous,32:277319.Schiffer,S.(1996)."LanguageCriadoLnguaIndependentEntidades",temasfilosficos,24:149
166.(2003).Ascoisasquequeremosdizer,Oxford:ClarendonPress.Schneider,B.&vonSolodkoff,T.(2009)."Emdefesadorealismoimaginrio",ThePhilosophical
Quarterly,59:138149.Searle,JR(1979)."OEstadoLgicodeFictionalDiscurso",emfrancsPAetal.(eds.),Perspectivas
ContemporneasemFilosofiadaLinguagem,Minneapolis:UniversityofMinneapolisPress,
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 25/26
233243.Taylor,K.(2000)."EmptinessSemCompromisso",emEveretteHofweber(2000),1736.Thomasson,AL(1999).FictioneMetafsica,Cambridge:CambridgeUniversityPress.(2003a)."PersonagensfictciosePrticasLiterrias",BritishJournalofAesthetics,43:138157.(2003b)."FalandodePersonagensfictcios",Dialectica,57:205223.VanInwagen,P.(1977)."CreaturesofFiction",AmericanPhilosophicalQuarterly,14:299308.(2000)."QuantificaoeimaginriodoDiscurso",emEverett&Hofweber(2000),235247.Voltolini,A.(2003)."ObrasdeFicoComoestorelacionadoscomentidadesficcionais",Dialectica
,57:225238.(2006).ComoFictaSigaFiction.AContaSyncretisticdeEntidadesdeFico,Dordrecht:
Springer.(2010)."ContraContraFictionalRealism",GrazerPhilosophischeStudien,80:4763.Walton,KL(1990).Mimesiscomofazdeconta,Cambridge,MA:HarvardUniversityPress.Yagisawa,T.(2001)."ContraocriacionismoemFiction",PerspectivasFilosficas,15:153172.Zalta,PT(1983).abstratasObjetos:UmaIntroduoMetafsicaAxiomatic,Dordrecht:D.Reidel.(1992)."OnHeresysupostaMally:UmaResposta",HistriaeFilosofiadaLgica,13:5968.(2000)."TeoriaPretenseeTeoriaobjetoabstrato",emEverett&Hofweber(2000),117147.(2001)."FregeanosSenses,modosdeapresentaoeConceitos",PerspectivasFilosficas,15:
335359.
FerramentasAcadmicos
Comocitarestaentrada.VisualizeaversoemPDFdestaentradanosAmigosdaSociedadesetembro.OlheseestetpicoentradanoIndianaFilosofiaOntologiaProjeto(InPhO).
BibliografiaaprimoradoparaestaentradanoPhilPapers,comlinksparaoseubancodedados.
OutrosrecursosdaInternet
TeoriadeAlexiusMeinongdeobjetos,emOntologia.UmGuiadeRecursosparaosfilsofos,porRaulCorazzon.ATeoriadaAbstractObjects,porEdwardN.Zalta,MetafsicaResearchLab,daUniversidadedeStanford.
EntradasRelacionadasobjetosabstratos|existncia|ficcionalismo|Meinong,Alexius|objetosinexistentes|possveisobjetos
Agradecimentos
MuitoobrigadoaGideonRosenparacomentriosteissobreumaversoanteriordestaentrada.EstamosespecialmentegratosaPaulOppenheimerporsuaajudaeapoioirrestrito.
Copyright2011porFredKroonAlbertoVoltolini
26/01/2015 Fiction(StanfordEncyclopediaofPhilosophy)
http://plato.stanford.edu/entries/fiction/ 26/26
OacessoabertoSEPpossvelgraasaumainiciativadefinanciamentoanvelmundial.Porfavor,leiaComovocpodeajudaramanteraenciclopdialivre
OStanfordEncyclopediaofPhilosophycopyright2014porAResearchLabMetafsica,CentrodeEstudosdaLinguagemedaInformao(CSLI),daUniversidadedeStanford
BibliotecadoCongressodosdadosdecatlogo:ISSN10955054
Top Related