Química Analítica Quantitativa · PDF fileProfª Drª Glaucia Maria F....

download Química Analítica Quantitativa · PDF fileProfª Drª Glaucia Maria F. Pinto 1 Química Analítica Quantitativa PROFª. Drª. GLAUCIA MARIA F. PINTO 2005 Profª Drª Glaucia Maria

If you can't read please download the document

Transcript of Química Analítica Quantitativa · PDF fileProfª Drª Glaucia Maria F....

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 1

    Qumica Analtica Quantitativa

    PROF. Dr. GLAUCIA MARIA F. PINTO

    2005

  • .

    Qumica Analtica Quantitativa

    PROF. Dr. GLAUCIA MARIA F. PINTO

    .......

    Atribuio-Uso No-Comercial-Compatilhamento pela mesma licena 2.5 Brasil

    Voc pode:

    copiar, distribuir, exibir e executar a obracriar obras derivadas

    Sob as seguintes condies:

    Atribuio. Voc deve dar crdito ao autor original, da formaespecificada pelo autor ou licenciante.

    Uso No-Comercial. Voc no pode utilizar esta obra com finalidadescomerciais.

    Compartilhamento pela mesma Licena. Se voc alterar, transformar,ou criar outra obra com base nesta, voc somente poder distribuir aobra resultante sob uma licena idntica a esta.

    Para cada novo uso ou distribuio, voc deve deixar claro para outros os termosda licena desta obra.Qualquer uma destas condies podem ser renunciadas, desde que Voc obtenhapermisso do autor.

    Qualquer direito de uso legtimo (ou "fair use") concedido por lei, ou qualquer outrodireito protegido pela legislao local, no so em hiptese alguma afetados pelo

    disposto acima.

    Este um sumrio para leigos da Licena Jurdica.

    http://creativecommons.org.br

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 1

    Qumica Analtica Quantitativa

    PROF. Dr. GLAUCIA MARIA F. PINTO

    2005

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 2

    ndice

    1- Introduo ----------------------------------------------------------------pag. 32- Amostragem ---------------------------------------------------------------pag. 83- Tratamento de dados ----------------------------------------------------pag. 234- Qualidade em qumica analtica (validao de mtodos) ------ pag. 54 5- Gravimetria -----------------------------------------------------------------pag. 906- Volumetria ------------------------------------------------------------------pag. 1237- Volumetria cido-base ---------------------------------------------------pag. 144 8- Volumetria de precipitao ---------------------------------------------pag. 201 9- Volumetria de complexao --------------------------------------------pag. 23010- Volumetria de xido-reduo -----------------------------------------pag. 267

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 3

    QUMICA ANALTICA

    Qumica Analtica

    Qualitativa (Qual?)

    Quantitativa (Quanto?)

    Qumica Analtica Quantitativa

    Clssica

    Instrumental

    Qumica Analtica Quantitativa

    Clssica

    Gravimetria

    Volumetria

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 4

    QUMICA ANALTICA

    Qumica analtica quantitativa clssica: tem um desenvolvimento antigo (primeiras buretas no ano de 1806) mas so largamente utilizados at hoje devido a suas vantagens:

    Rapidez, baixo custo, exatido, possibilidade de automao, bom desempenho e facilidade de operao.

    Quem o qumico analtico?

    Um verdadeiro analista apresenta muitas caractersticas. Ele conhece os mtodos e os instrumentos; ele entende os princpios da anlise, a ponto de modificar o mtodo para resolver um problema particular, se necessrio; freqentemente ele um pesquisador que estuda a teoria dos processos analticos e ou desenvolve completamente novos mtodos de anlise. Ele est longe de ser um tcnico que aperta botes e segue um livro de receitas.

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 5

    QUMICA ANALTICA

    Onde a qumica analtica utilizada?

    Relaciona composio qumica com propriedades fsicas (eficincia de catalisador, combustvel pode depender da composio qumica); controle de processos (qualidade de matrias primas, processos industriais, pureza final); determinao de quantidade de constituinte (protena e gordura em alimentos); diagnstico e pesquisa.

    Quais os tipos de mtodos?So baseados em reaes qumicas ou em medidas de certas propriedades qumicas e fsicas.Titulaes: reaes qumicas, geralmente com mudanas fsicas (mudanas de cor, precipitao)Instrumentais: geralmente propriedades fsicas (espectros)

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 6

    QUMICA ANALTICAAMOSTRAGEMPrimeiro passo para obter bons resultados: garantir uma boa

    amostra Amostra representativa: pequena poro da populao que

    mantm as caractersticas da populaoMaterial homogneos: uniforme

    => geralmente lquidos e gasesMaterial heterogneos: no uniforme

    => geralmente slidosAmostras lquidas solues. No faz diferena o local da amostragem (homognea) Exemplo heterogneo: amostragem de lago para determinao de DBO.

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 7

    QUMICA ANALTICAAMOSTRAGEM

    Amostras slidas

    quanto maiores as partculas maior heterogeneidade

    Antes de amostras seria conveniente diminuir o tamanho das partculas e misturar.

    Ex: Determinao da composio do solo de um campo de futebol.

    Discusso: Qual o tamanho da amostra? Quantas amostras? Quantas determinaes? Qual variabilidade aceitvel?

    Uma alternativa fazer quarteamento. Diminui a massa de amostra sistematicamente. Sedimentao ainda problema

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 8

    AMOSTRAGEM

    Amostragem Probabilstica ou Aleatria Amostragem No Probabilstica

    POPULAO Amostra

    Amostragem

    Generalizao

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 9

    Quando usar Amostragem?

    Economia

    Rapidez de processamento

    Confiabilidade

    Testes destrutivos

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 10

    Quando NO usar Amostragem?

    Populao pequena

    Caracterstica de fcil mensurao

    Necessidades polticas

    Necessidade de alta preciso

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 11

    Condies para uso

    Possibilidade de listarelementos da populao

    Amostra selecionada porsorteio NO VICIADO!

    Todos na populao tm chance de pertencer amostra

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 12

    Sorteio no viciado

    Amostragem aleatria simples

    Amostra

    Populao homogneaem relao varivel

    de interesse!

    Existe listagem!

    Nmeros aleatrios ou pseudo-aleatrios

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 13

    1...k ...N

    k k k

    1 n

    Populao

    Amostra

    Aumentar n para deixar k inteiro.Descartar elementos da populao por sorteio.

    Amostragem sistemtica

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 14

    Amostragem Estratificada Uniforme

    Sorteio

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 15

    Amostragem Estratificada Proporcional

    Sorteio

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 16

    Observar todos oselementos dosconglomeradossorteados.

    Sortear algunselementos dosconglomeradossorteados.

    Sorteiode

    conglomerados

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 17

    Tamanho da amostra X Tamanho da Populao

    Tamanhos mnimos de amostra: erro amostral de 3%

    0

    200

    400

    600

    800

    1000

    1200

    0 5000 10000 15000 20000 25000

    Tamanho da populao

    Tam

    anho

    da

    amos

    tra

    Para N = 200000n = 1105.Cerca de 0,55% dapopulao.

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 18

    Fontes de erro em levantamentos por amostragem

    Populao acessvel diferente da populao alvo.

    Falta de resposta: dados perdidos, dados censurados,

    substituio.

    Erros de mensurao: problemas com o instrumento de

    pesquisa; insero de mecanismos de controle.

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 19

    QUMICA ANALTICAESTOCAGEM

    Se entre a amostragem e a anlise houver uma diferena de tempo necessrio estudar as condies corretas de estocagem

    Podem ocorrer alteraes nas caractersticas e composio original da amostra.

    Perdas e contaminaes

    Podem ocorrer: lixiviao, degradao, adsoro, absoro, reaes qumicas, etc.

    Amostras lquidas so mais sensveis do que amostras slidas

    Exemplo: estocagem em vidro => contaminantes metlicos podem lixiviar do vidro para o lquido estocado e causando contaminao do mesmo

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 20

    QUMICA ANALTICA

    ESTOCAGEM

    importante escolher adequadamente:

    o material do frasco de amostragem e estocagem

    a temperatura de estocagem (temperaturas de 4C diminuem os riscos de perdas na estocagem se comparado com temperatura ambiente)

    verificar o tempo possvel para a estocagem

    estudar a adio de preservativos*

    * Preservativos so substncias adicionadas s amostras com a funo de preservar a sua integridade (composio e concentrao). Exemplo de preservativos: cidos

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 21

    QUMICA ANALTICAPR-TRATAMENTO

    Muitas vezes o nico tratamento que a amostra precisa de diluio (para atingir a concentrao de anlise adequada)

    Porm, algumas vezes a amostra precisa ser tratada ou transformada antes da anlise

    Tratamentos adequados:

    eliminao de umidade => secagem em estufa. Utilizao de temperatura as vezes desaconselhvel

    Abertura da amostra slida => adio de cidos e aquecimento

    Eliminao de interferentes => algumas substncias podem ser adicionadas para eliminar interferncias

    Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 22

    QUMICA ANALTICAPR-TRATAMENTO

    Tratamentos adequados (cont.):DissoluoHomogeneizaoReduo das partculas => triturarEliminao de partculas => filtraoPr-concentrao => diminuio de volumeTroca de solventesExtrao da matriz => cartuchos, ultra-somSeparao

    Exemplos: sangue, gua de rio, liga metlica, leite, solo

  • Prof Dr Glaucia Maria F. Pinto 23

    TRATAMENTO DE DADOS

    Toda medida apresenta um certo grau de incerteza => resultado apresenta uma incerteza

    Incerteza aceitvel ou no?

    Depende do objetivo e das condies

    Tratamento estatstico dos dados permite avaliar se os nmeros expressos como resultados so adequados e qual a confiabilidade e