Os tecidosBioloxía e Xeoloxía

1º Bacharelato

OS TECIDOS ANIMAIS

TIPOS DE TECIDOS ANIMAISTECIDO TIPOS FUNCIÓNS

Células

pouco modificadas

EpitelialDe revestimento Recubrir as superficies do corpo e as cavidades ocas

Glandular Segregar substancias

Conectivo

Conxuntivo Une e conecta tecidos e órganos entre sí

CartilaxinosoSoporte de partes brandas do corpoRecubrimento de articulaciónsCrecemento do esqueleto

Óseo

Soporte do organismoProtección de órganosFabricación dos elementos formes do sangueMetabolismo do calcio e o fósforoMovemento

AdiposoAmortecedor de golpesAlmacén de graxasIllamento térmico

SanguíneoTransporte de substanciasDistribución do calor corporalDefensa fronte a infeccións

Células moi modificadas

Muscular

Estriado Contracción voluntaria da musculatura esquelética

Liso Contracción involuntaria da musculatura visceral

Cardíaco Contracción rítmica do corazón

NerviosoRecibir, analizar e interpretar a información procedente do medio; elaborar unha resposta axeitada; e transmitir a resposta ós órganos efectores.

TECIDO EPITELIAL

DE REVESTIMENTO

Monoestratificado ou simple

Plano

Cúbico

Cilíndrico

Pluriestratificados

Plano

Queratinizado

No queratinizado

Cúbico

CilíndricoCilíndrico pseudoestratificado

GLANDULAR

Glándulas unicelulares

Glándulas pluricelulares

Exocrinas

Endocrinas

Mixtas

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Células dispostas en capas continuas, sen espacios entre

elas. Recobre as partes externas do organismo. Tapiza o interior dos órganos ocos. É avascular Función protectora

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado plano

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado plano

Endotelio

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado plano

Cápsula de Bowman Alveolos pulmonares

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado cúbico

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado cúbico

Conducto dunha glándula exocrina da tráquea

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado cúbico

Bronquios

Túbulos contorneados+ proximales

* distalesTiroides

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado cilíndrico

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Monoestratificado cilíndrico

Vesícula biliar

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado plano

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado plano

Esófago

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado plano

Epiderme

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado plano

Pel grosa

Pel fina

Esófago

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado cúbico

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado cúbico

Glándula salivar (submaxilar)

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado cilíndrico

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pluriestratificado cilíndrico

Glándula salivar (sublingual)

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pseudoestratificado

TECIDO EPITELIAL DE REVESTIMENTO Pseudoestratificado

Fosas nasais

TECIDO EPITELIAL GLANDULAR Células especializadas na secreción de substancias. Forma parte das glándulas pluricelulares. Fórmanse a partires de células epiteliais de revestimento.

TECIDO EPITELIAL GLANDULAR Glándulas exocrinas

Glándula do tracto respiratorio

TECIDO EPITELIAL GLANDULAR Glándulas exocrinas

Glándula salival submaxilar

TECIDO EPITELIAL GLANDULAR Glándulas endocrinas

Tiroide

TECIDO EPITELIAL GLANDULAR Glándulas mixtas

Páncreas

TECIDO CONECTIVO Células de varios tipos, pouco especializadas. Matriz extracelular; formada por:

Substancia amorfa Fibras

Coláxenas (coláxeno): flexibles, resistentes ás traccións

Elásticas (elastina): delgadas, moi elásticas. Reticulares: coláxenas dispostas en redes.

Coláxenas Elásticas Reticulares

TECIDO CONECTIVO

CONXUNTIVO

Laxo

Denso

Elástico

CARTILAXINOSO

Hialino

Elástico

Fibroso

ÓSEO

Compacto

Esponxoso

ADIPOSO

SANGUÍNEO

TECIDO CONXUNTIVO Células de varios tipos:

Fibroblastos (fibrocitos): producen as fibras e a substancia amorfa da matriz

Histiocitos ou macrófagos: función defensiva Mastocitos ou células cebadas: función defensiva Adipocitos: almacenan graxa Células sanguíneas: linfocitos e plasmocitos con función

defensiva Matriz extracelular; formada por:

Substancia fundamental glicoproteica e semilíquida Fibras coláxenas, elásticas e reticulares.

Une e relaciona os demais tecidos Moi vascularizado Numerosas terminacións nerviosas

TECIDO CONXUNTIVO

TECIDO CONXUNTIVO LAXO

Tecidos internos

Células, fibras e substancia fundamental en igual proporción Flexible e pouco resistente á tracción Apoio de epitelios e recheo de ocos entre órganos

TECIDO CONXUNTIVO DENSO

Tendón (regular)

Abundancia de fibras coláxenas Flexible e moi resistente á tracción Regular (fibras paralelas) ou irregular (fibras desordeadas)

Derme (irregular)

TECIDO CONXUNTIVO ELÁSTICO

Abundancia de fibras elásticas Moi flexible Localízase en órganos que deben expandirse e contraerse habitualmente

Arteria Aorta

TECIDO ADIPOSO Células: Adipocitos Matriz extracelular escasa Funcións:

Forma o panículo adiposo: modela o contorno corporal Amortece os golpes Reserva enerxética Illamento térmico

TECIDO ADIPOSO

Graxa branca

TECIDO ADIPOSO

Graxa parda

TECIDO ÓSEO Varios tipos de células:

Osteoblastos: segregan a parte orgánica da substancia intercelular

Osteocitos: situadas en lagoas Osteoclastos: reabsorben a matriz ósea

Matriz extracelular mineralizada (laminiñas) Componente inorgánico: fosfatos e carbonatos de calcio Componente orgánico: osteína

Funcións: Soporte interno e externo do organismo Protección de órganos vitais Contén a médula ósea: formación de células do sangue Metabolismo do calcio e do fósforo Movemento (xunto cos músculos)

TECIDO ÓSEO

TECIDO ÓSEO TIPOS DE TECIDO ÓSEO

TECIDO ÓSEO ESPONXOSO

TECIDO ÓSEO COMPACTO

TECIDO ÓSEO ESPONXOSO

Óso hioides

TECIDO ÓSEO ESPONXOSO

Vértebra

TECIDO ÓSEO COMPACTO

TECIDO ÓSEO COMPACTO

Fémur

TECIDO CARTILAXINOSO Varios tipos de células:

Condrocitos: sitúanse en lagoas no seo da matriz Condroblastos: segregan a matríz

Matriz sólida e elástica Tecido avascular (pericondrio) Funcións:

Soporte de partes brandas Recubrimento de articulacións Crecemento dos ósos

3 tipos: hialino, elástico e fibroso

TECIDO CARTILAXINOSO HIALINO

Tráquea

TECIDO CARTILAXINOSO ELÁSTICO

Orella

TECIDO CARTILAXINOSO FIBROSO

Disco intervertebral

TECIDO SANGUÍNEO Varios tipos de células:

Eritrocitos Leucocitos

Granulocitos: neutrófilos, basófilos e eosinófilos

Agranulocitos: monocitos e linfocitos

Trombocitos Matriz líquida (plasma

sanguíneo) Funcións:

Transpote de substancias Distribución da calor Defensa fronte a

organismos patóxenos

TECIDO SANGUÍNEO

TECIDO MUSCULAR Fibras musculares

Células alongadas Capacidade de contracción/relaxación (miofibras) Abundancia de mitocondrias

Animación 2

Animación 1

TECIDO MUSCULAR

TIPOS DE TECIDO

MUSCULAR

TECIDO MUSCULAR ESTRIADO

TECIDO MUSCULAR

LISO

TECIDO MUSCULAR CARDÍACO

TECIDO MUSCULAR ESTRIADO

Fibras musculares cilíndricas Multinucleadas Miofibras ordeadas

regularmente (aspecto estriado)

Contracción rápida e voluntaria Forma os músculos

esqueléticos

TECIDO MUSCULAR ESTRIADO

Corte lonxitudinal Corte transversal

TECIDO MUSCULAR LISO Fibras musculares pequenas e fusiformes Uninucleadas Sen estriación Contracción lenta e involuntaria Musculatura das vísceras

TECIDO MUSCULAR LISO

Intestino delgado

TECIDO MUSCULAR CARDÍACO Fibras musculares alongadas e bifurcadas (discos intercalares) Uni ou binucleadas Aspecto estriado Contracción rápida, rítmica e involuntaria Forma o miocardio

TECIDO MUSCULAR CARDÍACO

TECIDO NERVIOSO Formado por neuronas e células da glía Funcións:

Transformar os estímulos en sinais electroquímicas Conducir os estímulos cara o SNC Procesar a información Elaborar unha resposta axeitada Transmitir esa resposta ós órganos efectores

TECIDO NERVIOSO Estructura das neuronas

TECIDO NERVIOSO Tipos de neuronas

TECIDO NERVIOSO Neuronas

TECIDO NERVIOSO Sinapse

Animación

TECIDO NERVIOSO Neuroglía

MicroglíaFagocitose de restos celulares e

produtos de refugallo

AstrocitosNutrición das neuronas

OligodendrocitosFormación da vaina de mielina nas neuronas

do sistema nervioso central

TECIDO NERVIOSO Neuroglía

TECIDO NERVIOSO Neuroglía

TECIDO NERVIOSO

Astrocitos

TECIDO NERVIOSO

Microglía

TECIDO NERVIOSO

Vaina de mielina

OS TECIDOS VEXETAIS

TIPOS DE TECIDOS VEXETAISTECIDO TIPOS FUNCIÓNS

MeristemáticoPrimario

Apical Crecemento da planta en lonxitude (crecemento primario)Formación de tecidos primarios adultosRadical

SecundarioCambium

Crecemento da planta en grosor (crecemento secundario)Felóxeno

Adultos

Parénquima

Clorofílico

Fotosíntese, almacén de substancias, almacén de auga e aire, nutrición e acompañamento de outros tecidos, etc

De reservaAcuíferoAeríferoVascular

De soporteColénquima Proporcionar resistencia mecánica ás distintas partes da

parteEsclerénquima

ProtectoresEpidermis

Protección fronte á desecaciónProtección fronte a microorganismosRegulación do paso de substancias

EndodermisSuberina

Secretores

Nectarios

Elaborar substancias de refugallo (excreción) ou útiles (secreción)Expulsar ou acumular ditas substancias

HidatodosPelos urticantesCanles resiníferasTubos lacticíferos

CondutoresXilema

Transportar os zumes (bruto e elaborado) da plantaFloema

TECIDOS MERISTEMÁTICOS

PRIMARIOS

Apicais

Radicais

SECUNDARIOS

Cambium

Felóxeno

TECIDOS EMBRIONARIOS

Células pequenas con capacidade para dividirse e diferenciarse Ó dividirse orixinan:

Unha célula que non se diferencia (meristemática) Unha célula que se diferencia (tecidos adultos)

TECIDOS MERISTEMÁTICOS PRIMARIOS

Proceden de células embrionarias non diferenciadas Producen o crecemento primario (en lonxitude) da planta Dan lugar ós tecidos adultos primarios

Radical Apical

TECIDOS MERISTEMÁTICOS SECUNDARIOS

Células adultas que recuperan a capacidade de dividirse Producen o crecemento secundario (en grosor) da planta Dan lugar ós tecidos adultos secundarios

Cambium Felóxeno

TECIDOS ADULTOS

PARÉNQUIMA

Clorofílico

De reserva

Aerífero

Acuífero

Vascular

De soporte

Colénquima

Esclerénquima

Protectores

Epiderme

Endoderme

Súber

Secretores

Externos

Nectarios

Hidatodos

Pelos urticantes

Internos

Canles resiníferas

Tubos lacticíferos

Condutores

Xilema

Floema

PARÉNQUIMA

Células vivas pouco diferenciadas e de formas diversas Paredes celulares finas de celulosa Posúen cloroplastos Teñen un gran vacuolo central

PARÉNQUIMA

Clorofílico

De reserva

Aerífero

Acuífero

Vascular

PARÉNQUIMA CLOROFILÍCO

PARÉNQUIMA DE RESERVA

Parénquima de reserva do sistema radicular

PARÉNQUIMA ACUÍFERO

Folla de cacto

PARÉNQUIMA AERÍFERO

Raíz de Elodea sp. Talo de junco

PARÉNQUIMA VASCULAR

Talo de ximnosperma

COLÉNQUIMA

Células vivasParedes engrosadas

Sostén de partes xoves

Angular Anular Lacunar

ESCLERÉNQUIMA

Células mortasParedes moi engrosadas (lignina)Sostén das partes desenvolvidas

TECIDOS DE SOPORTE

Células con paredes moi engrosadas Proporcionan resistencia mecánica

TECIDOS DE SOPORTE Colénquima angular

Peciolo

TECIDOS DE SOPORTE Colénquima anular

Talo

TECIDOS DE SOPORTE Colénquima lacunar

Talo

TECIDOS DE SOPORTE Esclerénquima

FibrasEsclereidas

TECIDOS SECRETORES

Células que producen subtancias Expulsan ou acumulan ditas substancias Participan na excreción (eliminación de substancias de refugallo) Teñen función secretora (substancias útiles para a planta)

TIPOS

Externos

Nectarios Hidatodos Pelos urticantes

Internos

Canles resiníferas

Tubos lacticíferos

TECIDOS SECRETORES EXTERNOS Nectarios

TECIDOS SECRETORES EXTERNOS Hidatodos

TECIDOS SECRETORES EXTERNOS Pelos urticantes

TECIDOS SECRETORES INTERNOS Canles resiníferos

Talos

Folla

TECIDOS SECRETORES INTERNOS Tubos lacticíferos

Látex

TECIDOS PROTECTORES

Células vivas (epiderme/endoderme) ou mortas (suberina) Recobren a superficie externa (epiderme/suberina) Separan uns tecidos doutros (endoderme) Protexen do desecamento e axentes patóxenos

EPIDERME

Células vivas aplanadas disposta nunha capa continua Células con paredes celulares delgadas e sen cloroplastos Recobre as partes novas da planta Recuberta por cutícula (cutina) nas partes aéreas Protexe fronte ós axentes externos Regula o intercambio de gases e auga Estructuras anexas:

Estomas Pelos radicais Tricomas

EPIDERME

A) Raíz: Epiderme sen cutículaEspecie: Botón de ouro (Rannunculus repens)

B) Tallo: Epiderme con cutícula finaEspecie: Pataca (Solanum nigra)

C) Tallo: Epiderme con cutícula de grosor intermedioEspecie: Equiseto Equisetum spp.

D) Hoja: Epiderme suberificada con cutícula Especie: Pino Pinus spp.

ESTOMAS NA EPIDERME DO ENVÉS

PELOS RADICAIS NAS RAÍCES

TRICOMAS EN TALOS E FOLLAS

a) Tallo: Tricoma papilar unicelularEspecie: Malva (Malva silvestris)

b) Tallo: Tricoma pluricelular y unicelular alargado Especie: Malva (Malva silvestris)

c) Tallo: Tricoma unicelular alargado Especie: Malva (Malva silevestris)

d) Hoja: Tricoma pluricelular

Especie: Kiwi (Actinia deliciosa)

e) Hoja: Tricoma pluricelular Especie: Kiwi (Actinia deliciosa)

ENDODERME

Células vivas disposta nunha capa continua no interior da raíz Paredes radiais e horizontais recubertas por lignina e suberina Forma a banda de Caspary Regula a entrada de auga e ións desde os exterior

Endoderme

SUBERINA

Células mortas dispostas en varias capas Paredes celulares con suberina Función protectora fronte a parásitos Illante térmico Posúe lenticelas para a circulación do aire

TECIDOS CONDUTORES

Células alongadas dispostas lonxitudinalmente formando tubos Transportan os zumes das plantas

XILEMA OU TECIDO LEÑOSO

Transporta o zume bruto (raíces → órganos fotosintéticos)

Xilema primario e secundario Dous tipos celulares:

Elementos vasculares: células mortas con paredes lignificadas

Tráqueas Traqueidas

Elementos non vasculares: células vivas que aportan nutrición e soporte

Parénquima do xilema Fibras do xilema

XILEMA OU TECIDO LEÑOSO

FLOEMA OU TECIDO LIBERIANO

Transporta o zume elaborado (órganos

fotosintéticos →resto da planta) Floema primario e secundario Dous tipos celulares:

Elementos vasculares: células vivas sen orgánulos nin núcleo

Tubos cribosos Células cribosas

Elementos non vasculares: células vivas que controlan o metabolismo dos tubos

Parénquima do floema Fibras do floema Células acompañantes

FLOEMA OU TECIDO LIBERIANO

TÉCNICA HISTOLÓXICA

Despois de ver o vídeo responde ás seguintes cuestións: Realiza un esquema secuencial e detaiado cos pasos do proceso histolóxico Por que é necesario fixar a mostra? Por que se inclúen os tecidos en parafina? Por que se desihadra a mostra antes da inclusión en parafina? Como se chama o aparello empregado para cortar as mostras? Por que hai que desparafinar as mostras antes de tinguilas? Que partes das células se tinguen cos colorantes hematoxilina e eosina?

TÉCNICA HISTOLÓXICA

FIXACIÓN DESHIDRATACIÓN INCLUSIÓN

Perfusión

Perfusión

FIXACIÓN DESHIDRATACIÓN INCLUSIÓN

CORTE

Preparación do bloque para

o corte

Corte manual do bloque de

inclusión

Microtomo

TINGUIDURA

MICROSCOPIO ÓPTICO

Vídeo

MICROSCOPIO ÓPTICO

OCULAR

REVÓLVER

OBXETIVO

PLATINA

DIAFRAGMA

FONTE DE LUZ

PE

MICROMÉTRICO

MACROMÉTRICO

MICROSCOPIO ELECTRÓNICO