Karaciğer ve safra yolu hastalıklarında laborauvar...
Transcript of Karaciğer ve safra yolu hastalıklarında laborauvar...
KaraciKaraciğğerer ve ve safrasafra yoluyolu hastalhastalııklarklarıındandalaboralaborattuvaruvar bulgularbulgularıı
Prof.DrProf.Dr.Abdullah SONSUZ.Abdullah SONSUZGastroenteroloji Bilim DalGastroenteroloji Bilim Dalıı
5.Yar5.Yarııyyııll20062006--2007 e2007 eğğitim yitim yııllıı
1. Karaciğer hastalığının varlığını saptamak
2. Karaciğer hastalığının nedenini belirlemek
3. Karaciğer hastalığının ağırlığı ve prognozunu tayin etmek
Karaciğer ve safra yolu hastalıklarında laborauvarbulguları
1. Karaciğer hastalığının varlığını saptamak
2. Karaciğer hastalığının nedenini belirlemek
3. Karaciğer hastalığının ağırlığı ve prognozunu tayin etmek
Karaciğer hastalığında biyokimyasal bulgular
• Alanin aminotransferaz (ALT)• Aspartat aminotransferaz (AST)• Bilirubin• Alkali fosfataz (AF)• γ-glutamiltransferaz (GGT)• Serum albumin düzeyi (Protein elektroforezi)• Protrombin zamanı (PT)• Laktatdehidrogenaz (LDH)• 5’-Nukleotidaz• Serum safra sitleri
1. Hepatoselüler hasarı gösteren testler
2. Kolestaz testleri
3. Karaciğerin sentez kapasitesini gösteren testler
Hepatosit nekrozuKolestaz
Fonksiyonel kapasitede azalma
Hepatoselüler hasarı gösteren testler
• ALT (Alanin aminotransferaz)– SGPT
• AST (Aspartat aminotransferaz)– SGOT
Aminotransferazların Bulunduğu Dokular
AST
– Kalp kası
– Karaciğer
– İskelet kası
– Böbrekler
– Diğer dokular
ALT
– Karaciğer
– Böbrek
– Kalp kası
– İskelet kası
– Diğer dokular
***ALT ve AST birçok organ veya dokuda
bulunmasına rağmen klinik pratikteki
transaminaz artışları genelde karaciğer
veya (nadiren) kas dokusu kaynaklıdır
• Aminotransferaz düzeyinin tanı değeri
• AST / ALT oranının tanı değeri
• Aminotransferaz düzeyinin olduğundan düşükveya yüksek bulunması?
Hepatoseltoselüler hasarın belirlenmesi / Aminotransferaz Yüksekliği
Aminotransferaz Düzeyinin TanısalDeğeri
• Akut viral hepatit• Toksik hepatit• İskemik hepatit > 500 U
– Ekstrahepatik kolestaz– Alkolik karaciğer hastalığı– Kronik hepatit– HCC– Karaciğer sirozu– Diğer nedenler
AST / ALT Oranının Tanı Değeri
AST/ALT>1 AST/ALT>2
Alkolik siroz % 90 % 70
Postnekrotik siroz % 70 % 20
Viral hepatit % 10
Ekstra Hepatik Kol. % 20
AST / ALT Oranının Tanı Değeri
Kronik hepatit tanısı ile izlenen bir hastada
• AST > ALT
• KC sirozu olasılığı > KH olasılığı
ALT ve AST ‘nin Olduğundan Yüksekveya Düşük Bulunduğu Durumlar
Kronik renal yetersizlik
Serum örneğinin bekletilmiş olması (3 günden uzun )
ALT’ ye karşı antikor oluşması (?)
Eritromisin, PAS
Diğer ilaçlar (?)
Makro AST, Makro ALT
ALT, AST ölçümünü etkileyen koşullar
AST ALT
Gün içerisinde Öğlen sonrası en yüksek, akşam en düşük
Günden güne % 10 değişim % 10-30 değişim
Irk Siyahlarda % 15 daha yüksek
Obezite
ALT, AST ölçümünü etkileyen koşullar
AST ALT
Açlık/ tokluk - -
Serumun bekletilmesi
3 gün satabil 3 gün satabil
Hemoliz
Kas hasarı
Aminotransferaz artışından klinik tanıya
1. Spesifik bir karaciğer hastalığı
2. Karaciğeri etkileyen sistemik hastalıklar
3. Hastanın başvuru nedeniyle ilgisiz bir karaciğer hastalığı
4. Başka hastalık nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi
5. Ekstrahepatik dokularda kaynaklanan aminotransefrazartışı
AminotransferazAminotransferaz artartışıışı ile gelen bir hastada neler dile gelen bir hastada neler düüşşüünnüürsrsüünnüüzz
Transinaz artışı nedeniyle gelen hastayı inceleme
Spesifik bir karaciğer hastalığı
– HBsAg– Anti HBs– Anti HCV
– US
– Hepatotoksik ilaç anamnezi (3 gün-3 ay)
– Metabolik KC hastalıkları
– Otoimmun KC hastalıkları
% 80
Karaciğeri etkileyen sistemik hastalıklarKaraciğer tutulumunun niteliği
• Karaciğerin doğrudan tutulumu
• Karaciğer yağlanması
• Nonspesifik reaktif hepatit
• Granülomatöz hepatit
• Spesifik hastalıklar (PBC, OIH)
• Hastalıkların birlikte bulunma sıklığının artması
İlaçlara bağlı subklinik transaminaz yükselmesiBaşka hastalık nedeniyle kullanılan ilaçların etkisi
• Chloropromazine,, Valproate, Nafcillin,
Amiadarone, Perhxiline
• INH, Ketocanazole, Androgens, Erythromycin
Chenodeoxycholate
• Salicylate, Triciyclic AD, Quinidine
% 20-50
% 10-20
‹ 5
Hepatoselüler hasarın gösterilmesinde LDH
• Karaciğer için spesifik değildir
• Hemoliz ile seyreden karaciğer hastalıklarında
• Karaciğerin yaygın tümoral infiltrasyonlarında
• İskemik hepatit olgularında
•ALT•AST•Bilirubin•Alkali fosfataz•GGT•Albumin / Globulin•Protrombin zamanı
1. Hepatoselüler hasarı gösteren testler
2. Kolestaz testleri
3. Karaciğerin sentez kapasitesini gösteren testler
Kolestaz Bulguları
• Alkali fosfataz
• GGT
• 5’ Nukleotidaz
Alkali Fosfatazın Kaynakları• Karaciğer• Kemik• Plasenta• İnce barsak• Böbrek• Lökositler
Alkali Fosfataz Artışının Nedenleri
• Ekstrahepatik / İntrahepatik kolestaz
• Karaciğerde yer kaplayan lezyonlar
• Malign tümörler– Karaciğer metastazı
– Kemik metastazı
– Tümör tarafından salgılanan AF
• İnfiltratif karaciğer hastalıkları
• Familyal AF yüksekliği
Alkali fosfataz / Yaş ve Cinsiyet
GGT
KaraciğerPankreasDalakKalp Serebreal doku
Kolestatik karaciğer hast.
Pankreas hastalıkları
Karaciğer tümörleri
Alkolik karaciğer hastalığı
Siroz, Hepatit , Diabet
“ Uyarılabilir” enzimdir
İzole Bilirübin Yüksekliği
Direkt Bilirübin• Testlerin tekrarı• US
İndirekt Bilrübin• Hemoliz ?
– LDH, Haptoglobin– Kan sayımı, Retikulosit
Familyal Hiperbilirubinemi nedenleri
Karaciğerin sentez kapasitesinin değerlendirilmesi
• Protrombin zamanı
• Serum albumin düzeyi